«Η εικόνα είναι γνώριμη στους περιπατητές των κρητικών βουνών: πελώριες σκάρες ή καναβοί, όπως λεν τα όρνια στην Κρήτη, φέρνουν γύρους μόνοι ή σε ομάδες πάνω από τα φαράγγια και τους γκρεμούς, εκμεταλλευόμενα τα ανοδικά ρεύματα του αέρα. Ψάχνουν για τροφή, που πράγματι βρίσκουν άφθονη στους ορεινούς βοσκότοπους». Η περιγραφή του Δήμου Τσαντίλη στο βιβλίο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» αποδίδει μια μοναδική πραγματικότητα του άγριου κρητικού τοπίου. Είναι ένας «παράδεισος» για τα αρπακτικά πουλιά και γι’ αυτό είναι ανάμεσα στις δέκα περιοχές της Ευρώπης με την μεγαλύτερη πυκνότητα ειδών. Και τα 33 είδη που έχουν καταγραφεί στη χώρα υπάρχουν στην Κρήτη. Για ορισμένα, μάλιστα, το νησί είναι καταφύγιο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο γυπαετός, ο οποίος βρέθηκε την περασμένη δεκαετία να μετρά μόλις δύο ζευγάρια στην Κρήτη, τον μοναδικό τόπο σε ολόκληρη την νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου ακόμη ζει. Χάρη σε ένα πρόγραμμα διατήρησης σήμερα μετρά τουλάχιστον επτά ζευγάρια. Ένας θηρευτής τρομακτικός, αλλά άκακος, που περνά όλη τη ζωή του με το ίδιο ταίρι και αφήνει πίσω του λιγοστούς απογόνους.
Αντίστοιχο πρόγραμμα διατήρησης έχει ήδη υλοποιηθεί για τον μαυροπετρίτη, ενώ ένα ακόμη ξεκινά τώρα για τον σπιζαετό, ένα είδος με μόλις είκοσι, όπως εκτιμάται, ζεύγη στο νησί.
Τα αρπακτικά πουλιά της Κρήτης, που έχουν εμπνεύσει τη λαϊκή παράδοση και τους Κρήτες μουσικούς και συχνά προκαλούν δέος και θαυμασμό, είναι «ρυθμιστές» της ισορροπίας των οικοσυστημάτων, αλλά και δείκτες της υγείας του περιβάλλοντος, στο οποίο ζουν. Αποδεικνύονται δε ιδιαιτέρως χρήσιμα για ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως οι καλλιέργειες. Ορισμένες από αυτές τις δραστηριότητες, ωστόσο, αποδεικνύονται απειλητικές για τα ίδια.
Σκάρες, κοράκια, τρομακτικοί πλην άκακοι γυπαετοί και άλλοι ιπτάμενοι θηρευτές ήταν το θέμα της δέκατης εκπομπής της βασισμένης στο ομότιτλο βιβλίο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης σειράς «Κρήτη, μια ήπειρος σ΄ένα νησί» που μεταδόθηκε σήμερα από την ΕΡΤ Ηρακλείου, από τους 97,5 και τους 105,6 στα FM και από το διαδίκτυο στη διεύθυνση: https://webradio.ert.gr/heraklio.
Καλεσμένος της εκπομπής ήταν ο βιολόγος – ορνιθολόγος Σταύρος Ξηρουχάκη, ο οποίος εδώ και είκοσι χρόνια εργάζεται σε προγράμματα σχετικά με τη διαχείρισης των μεγάλων αρπακτικών και ιδίως των γυπών.
Ολόκληρη την εκπομπή μπορείτε να την ακούσετε ΕΔΩ.
Ο Δρ Σταύρος Ξηρουχάκης σπούδασε βιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στην διαχείριση άγριας ζωής και στον έλεγχο επιβλαβών ειδών, στο τμήμα εφαρμοσμένης ζωολογίας του Πανεπιστήμιο Reading της Μ. Βρετανίας. Εκπόνησε διδακτορική μελέτη στην διαχείριση θαλάσσιων και χερσαίων βιολογικών πόρων στο Βιολογικό τμήμα Πανεπιστημίου Κρήτης με αντικείμενο την οικολογία του Ευρασιατικού Όρνιου (Gyps fulvus) στην Κρήτη.
H μεταδιδακτορική του έρευνα στα Πανεπιστήμια της Κρήτης και του Αιγαίου, αφορούσε την δυναμική των αποικιών και την μελέτη του ζωτικού χώρου επίσης του ιδίου είδους. Έχει συνεργαστεί σε 15 μελέτες και 11 ερευνητικά προγράμματα με αντικείμενο την διαχείριση της ορνιθοπανίδας ενώ έχει συμμετάσχει σε 30 επιστημονικά συνέδρια και 25 δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά. Από το 1998 εργάζεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης σε προγράμματα που σχετίζονται με την οικολογία και την διαχείριση των μεγάλων αρπακτικών και ειδικά των γυπών.
Η σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» είναι συμπαραγωγή της ΕΡΤ Ηρακλείου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και μεταδίδεται κάθε Τρίτη, 11-12 π.μ.
Νεκταρία Μανουσουδάκη | http://www.ert.gr
Γραφικά: Τμήμα Γραφικών Μ.Φ.Ι.Κ.
