Νelly…χαρισματική & εκκεντρική φωτογράφος που έγραψε ιστορία με τις αέρινες φωτογραφίσεις της, έφυγε από τη ζωή στις 17 Αυγούστου του 1998. .
Από τη Μανταλένα Μαρία Διαμαντή
H πρώτη Ελληνίδα φωτογράφος. H γυναίκα – πρωτοπόρος για τη συντηρητική εποχή της, που τόλμησε να τραβήξει αέρινες φωτογραφίες της ολόγυμνης Ρωσίδας χορεύτριας Μόνα Πάεβα, ενώ χορεύει στην Ακρόπολη. Μια φωτογράφιση που κόβει την ανάσα ακόμα και σήμερα…
Χάρη στην ανατρεπτική και τολμηρή απόφαση της διορατικής εκείνης γυναίκας, εγένετο το θαύμα!
Ποιά είναι όμως η ιστορία της θρυλικής εκείνης φωτογράφισης που άφησε ιστορία;
Το 1928, η Ελληνίδα φωτογράφος Έλλη Σουγιουλτζόγλου- Σεραϊδάρη- γνωστή με το ψευδώνυμο Νelly- φωτογραφίζει γυμνή στην Ακρόπολη τη χορεύτρια της Κομεντί Φρανσέζ, Μόνα Πάιβα. Το γυμνό δεν ήταν προγραμματισμένο και προέκυψε εντελώς τυχαία, όπως ανέφερε η ίδια η φωτογράφος. Όταν η Nelly πληροφορήθηκε, ότι η διάσημη χορεύτρια βρισκόταν στην Αθήνα για παραστάσεις, θεώρησε καλή ιδέα να της κάνει μια καλλιτεχνική φωτογράφιση, με φόντο τον Παρθενώνα. Ζήτησε και πήρε άδεια από τον διευθυντή της Ακρόπολης, Αλέξανδρο Φιλαδελφέα για το συγκεκριμένο λόγο.
Αρχικά, το πλάνο ήταν το μοντέλο να ποζάρει “ντυμένο” με μουσελίνες και πέπλα, για να παραπέμπει σε αρχαία Ελληνίδα. Όταν ο αρχαιολογικός χώρος έκλεισε για το κοινό, η Nelly και η Μόνα Πάιβα ξεκίνησαν τις ετοιμασίες. Η Πάιβα, ακολούθησε την υπόδειξη των υπεύθυνων και χρησιμοποίησε το σπιτάκι του φύλακα για καμαρίνι. Ενώ άλλαζε ρούχα, την είδε η φωτογράφος. Τότε αποφάσισε να τη φωτογραφίσει ολόγυμνη. Ιδιαίτερα τολμηρή απόφαση για εκείνα τα χρόνια…
“Η πόρτα ήταν μισάνοιχτη, και καθώς ο ήλιος έγερνε και γέμιζε με φως τον μικρό χώρο, είδα για πρώτη φορά την ξένη χορεύτρια ολόγυμνη. Μου φάνηκε πως ενσάρκωνε το πνεύμα των αρχαίων μαρμάρων! `Θα μπορούσατε να ποζάρετε τελείως γυμνή;` είπα. Δέχτηκε. Έτρεξα και ρώτησα τον Φιλαδελφέα. Η απάντησή του ήταν καταφατική, υπό ένα όρο: `Φτάνει οι φωτογραφίες να μην είναι για δημοσίευση.`” διηγείται η φωτογράφος.
Το μοντέλο πόζαρε γυμνό στον φακό της Nelly ενώ χόρευε και κρατούσε ένα κλωνάρι ελιάς. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα ήταν πραγματικά εκπληκτικό και η φωτογράφος, για να ευχαριστήσει την Πάιβα, της έδωσε μερικές από τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει. Αυτή η κίνησή της, την επόμενη χρονιά, μία από αυτές τις φωτογραφίες δημοσιεύτηκε στο γαλλικό περιοδικό Illustration de Paris….
Το νέο κυκλοφόρησε γρήγορα στην Ελλάδα και αμέσως ξέσπασε σκάνδαλο. Ηταν αναμενόμενο η συντηρητική κοινωνία της μεσοπολεμικής Ελλάδας να θεωρεί προσβολή το γυμνό και να “καταδικάσει” τη Nelly. O αθηναϊκός Τύπος αντέδρασε με τον ίδιο τρόπο. Κατηγόρησε την καλλιτέχνη για βεβήλωση του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης.
Ωστόσο, η φωτογράφος αγνόησε τις αντιδράσεις και τα σχόλια και δεν πτοήθηκε καθόλου. Μάλιστα, σαν απάντηση επανέλαβε τη φωτογράφιση στην Ακρόπολη, με μοντέλο την Ουγγαρέζα χορεύτρια Νικόλσκα. Ο διευθυντής της Ακρόπολης ήταν για ακόμα μια φορά ο διευθυντής της Ακρόπολης σύμμαχος της Nelly, ο οποίος παρά την κοινωνική κατακραυγή, δεν δίστασε να της δώσει ξανά την πολυπόθητη άδεια. Σε αυτή τη φωτογράφιση όμως, για να κατευνάσει κάπως τις αντιδράσεις, χρησιμοποίησε αραχνοΰφαντα πέπλα για να ντύσει τη Νικόλσκα….
Λίγα χρόνια αργότερα, η χώρας μας έκανε ένα προοδευτικό άλμα παρουσιάζοντας τις γυμνές φωτογραφίες με τις χορεύτριες στο περίπτερο ελληνικού τουρισμού στο Παρίσι.
Η κριτική δεν μπορούσε παρά να είναι διθυραμβική κι έτσι οι δύο “γυμνές”φωτογραφίσεις της Nelly άφησαν ιστορία.
Λίγα λόγια για την πρώτη Ελληνίδα φωτογράφο…
Ανάμεσα στα πιο σημαντικά έργα της είναι η φωτογράφηση των Δελφικών γιορτών του Σικελιανού και της συζύγου του Εύας Πάλμερ και η φωτογράφιση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Βερολίνο. Όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν στη Νέα Υόρκη όπου έμεινε από το 1939 μέχρι το 1966. “Η πόλη της Νέας Υόρκης έδωσε στη Nelly`s και τη δυνατότητα να καταγράψει σημαντικές στιγμές από την οικοδόμησή της και να αποτυπώσει στιγμιότυπα από την κίνηση των δρόμων και των πλατειών της. Έτσι, με δύο σημαντικότατες φωτογραφικές σειρές, το `Easter Parade` και τους “Δρόμους”, κατέπληξε το νέο δάσκαλό της και απέδειξε ότι εκτός από το να εκτελεί παραγγελίες είναι σε θέση να δώσει μια νέα δυνατότητα ανάγνωσης της αρχιτεκτονικής” αναφέρει η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια σημαντικών εκθέσεων έργων τέχνης Κατερίνα Κοσκινά.
Επέστρεψε στην Αθήνα το 1966 όπου π έμεινε με τον σύζυγό της Άγγελο Σεραιδάρη στη Νέα Σμύρνη διαμορφώνοντας το διαμέρισμά της σε φωτογραφικό μουσείο. Το 1989 δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της. Το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου της το δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη.
Η Nelly τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα, με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, εξέδωσε πολλά λευκώματα με φωτογραφίες της και παρουσίασε τα έργο της σε πολλές εκθέσεις. `Εφυγε από τη ζωή στις 17 Αυγούστου του 1998.
