Αρκάς, Μπεχράκης, Ντελακρουά ακόμα και η Yoda εκτός social media. Η περίπτωση του μπλοκαρίσματος της επίσημης σελίδας του Αρκά από το Facebook εγείρει ερωτήματα για το ζήτημα της λογοκρισίας σε μία πλατφόρμα που ξεκίνησε ως ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών.
Ναι, το Facebook που κάποτε οραματίστηκε ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ ήταν αυτό. Εξ’ ού και το όνομα. Σήμερα βέβαια, η πολυεθνική των δισεκατομμυρίων ελάχιστη σχέση έχει με το αρχικό πλάνο.
Μπλοκάρει κόσμο, θέτει κανόνες, κατεβάζει αναρτήσεις, ό,τι ορίζουν οι αλγόριθμοι. Όλα στο όνομα της ελευθερίας του λόγου. Στο όνομα αυτό, βέβαια έχουν συμβεί αίσχη κατά καιρούς. Προς αποφυγην απαρεξηγήσεων βέβαια, διευκρίνίζεται ότι κανόνες θα πρέπει να υπάρχουν, φυσικά, καθώς ο κόσμοςμας δεν είναι αθώος. Αλλά…
Σε ανάρτησή του το 2018 ο Ζούκεμπεργκ έγραφε …«Πολλοί από εμάς ασχολήθηκαν με την τεχνολογία επειδή πιστεύουμε ότι μπορεί να γίνει μία δημοκρατική δύναμη που δίνει την εξουσία στους ανθρώπους. Πάντα ενδιαφερόμουν γι αυτό και αυτός μάλιστα είναι ο λόγος που ανέκαθεν τα πρώτα λόγια της αποστολής μας ήταν ‘δώσε στους ανθρώπους την εξουσία’. Πιστεύω ότι ο κόσμος θα γίνει καλύτερος αν περισσότεροι άνθρωποι έχουν τη φωνή να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και όταν οι παραδοσιακοί κλειδοκράτορες όπως οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις των media, πάψουν να ελέγχουν τις ιδέες που μπορούν να εκφραστούν».
Αυτά σε ένα ιδεατό και θεωρητικό κόσμο κ. Ζούκεμπεργκ.
Γιατί στην πράξη τα πράγματα είναι- πλόέν- αλλιώς. Και εξηγώ:
Εκτός από την περίπτωση του Αρκά, και ο πολυβραβευμένος κορυφαίος φωτογράφος Γιάννης Μπεχράκης μπήκε στο στόχαστρο του facebook. Όταν «έφυγε» από τη ζωή ο Γ. Μπερχράκης φίλοι και θαυμαστές του έργου του πόσταραν την βραβευμένη εικόνα που είχε ο ίδιος απαθανατίσει με τον φακό του.
Μία από τις εμβληματικές φωτογραφίες που είχε τραβήξει ήταν αυτή στη Σομαλία, όπου απαθανάτισε μία μητέρα να δίνει νερό από ένα μπιτόνι στο σκελετωμένο παιδί της.
Αν και η συγκεκριμένη εικόνα προήλθε από αφιέρωμα του πρακτορείου Reuters και υπάρχει σε πολλά δημοσιεύματα, το Facebook μπλόκαρε την φωτογραφία καθώς θεωρούσε ότι παραβιάζει τους όρους της εταιρείας περί γύμνιας.
Περίπτωση Ντελακρουά
Ούτε ο πίνακας του Ντελακρουά ξέφυγε από το Facebook. Ο πίνακας «Η Ελευθερία οδηγεί το Λαό», εμπνευσμένος από τη γαλλική επανάσταση του 1830. Ο πίνακας δεν απεικονίζει μια τυχαία γυναίκα, αλλά τη Μαριάν, το εθνικό σύμβολο της Γαλλικής Δημοκρατίας, η οποία έχει αποτυπωθεί και σε γαλλικό χαρτονόμισμα, μπήκε στο στόχαστρο της παγκόσμιας πλατφόρμας. Ο λόγος: η γυμνόστηθη γυναίκα, η ίδια η Μαριάν.
Το Facebook παραδέχτηκε ότι έκανε λάθος που απαγόρευσε προσωρινά την εικόνα που είχε χρησιμοποιηθεί για θεατρική παράσταση. Ωστόσο όταν ξανανέβηκε η διαφήμιση το Facebook την ξαναμπλόκαρε πάλι λόγω του γυμνού. Όταν όμως ο σκηνοθέτης του έργου Ζοσλί Φιορινά κυκλοφόρησε την εικόνα αναγράφοντας «λογοκρισία» στον στήθος της Μαριάν, ειρωνικά, η εικόνα κυκλοφόρησε κανονικά.
Λίγες μέρες αργότερα ένα δικαστήριο της γαλλικής πρωτεύουσας απέρριψε τις κατηγορίες ενός Γάλλου δασκάλου, ο οποίος ζητούσε αποζημίωση, επειδή, σύμφωνα με τη μήνυσή του, το Facebook είχε λογοκρίνει τη σελίδα του, όταν ανάρτησε ένα γυμνό πίνακα του Γκιστάβ Κουρμπέ. Το δικαστήριο πάντως επεσήμανε ότι το Facebook έκανε λάθος που δεν εξήγησε στον χρήστη τους λόγους για την απόφασή του.
Η εμβληματική «Napalm Girl»
Μία ακόμα σχεδόν τραγελαφική υπόθεση μπλοκαρίσματος είναι η περίφημη εικόνα του «Napalm girl». Η πιο αντιπροσωπευτική απεικόνιση του πολέμου του Βιετνάμ επίσης κόπηκε από την πλατφόρμα. Μάλιστα όταν o Espen Egil Hansen, συντάκτης της νορβηγικής εφημερίδας Aftenposten, ανέβασε στην σελίδα της την συγκεκριμένη εικόνα στο πλαίσιο ρεπορτάζ αναφορικά με την απεικόνιση του πολέμου, το Facebook διέγραψε την ανάρτηση και στη συνέχεια μπλόκαρε τον λογαριασμό της.
Η ίδια κατηγόρησε τον Ζούκεμπεργκ για «κατάχρηση εξουσίας».
Το Facebook απάντησε ότι απαγορεύει την προβολή γυμνών εικόνων για πολιτιστικούς λόγους. Αν και αναγνωρίζουμε ότι πρόκειται για μία ιστορική φωτογραφία είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε διακρίσεις μεταξύ μίας απλής φωτογραφίας ενός γυμνού παιδιού και μιας διάσημης, απάντησε μεταξύ άλλων το Facebook.
Την εικόνα ανάρτησαν εκ νέου πολλοί πολιτικοί στη Νορβηγία ακόμα και η πρωθυπουργός, Erna Solberg. Και από εκείνους τους λογαριασμούς κατέβηκε άμεσα.
Από την Κοπεγχάγη με αγάπη
Οι Δανοί δεν αγαπούν την εμβληματική γοργόνα, το χάλκινο άγαλμα του τον Έντβαρντ Έρικσεν, που στέκει αγέρωχο από το 1913 πάνω από σε ένα βράχο δίπλα στο ποτάμι στο Langelinie, στην Κοπεγχάγη.
Αφού έχει βανδαλιστεί πολλάκις από διάφορους έφτασε η ώρα και του διαδικτυακού διασυρμού της. Παρά τα χρόνια της δεν γλίτωσε από τους σκληρούς κανόνες του Facebook. Η Δανή πολιτικός Mette Gjerskov αναγκάστηκε να αποσύρει ανάρτηση για το blog της στη δανέζικη τηλεόραση TV2 γιατί το δίκτυο είχε επιλέξει για φωτογραφία τη μικρή γοργόνα.
«Κάτι παραπάνω από κωμικό. Η Μικρή Γοργόνα είναι μάλλον λιγότερο ντυμένη από όσο επιτρέπει το Facebook. Δεν μπορώ να αναρτήσω το blog μου επειδή το TV2 επέλεξε τη φωτογραφία της γοργόνας» έγραψε με αρκετή δόση χιούμορ.
Μια γυναίκα που την έλεγαν Yoda
Πέρα από τα γυμνά, τα διάσημα και τις εικόνες, το Facebook έφτασε σε σημείο να μην επιτρέπει σε μία γυναίκα να ανοίξει λογαριασμό εξαιττίας του ονόματός της.
Η συγγραφέας από την Ιαπωνία, Hiroko Yoda μπλοκαρίστηκε πριν καν ανοίξει τον λογαριασμό της στην πλατφόρμα. Ο λόγος μάλιστα είναι το όνομά της. Επειδή θυμίζει τον Yoda, τον Jedi μάστερ από την διάσημη ταινία Star Wars.
Όταν μάλιστα επικοινώνησε με το Facebook, της είπαν ότι το Yoda έχει μπει σε μαύρη λίστα καθώς πολλοί ήταν οι χρήστες που ήθελαν να το χρησιμοποιήσουν υποδυόμενοι μάλιστα τον κινηματογραφικό χαρακτήρα.
Πολιτικά κίνητρα και ρητορική μίσους
Στις 2 Μαΐου το Facebook απαγόρευσε αρκετούς ακροδεξιούς λογαριασμούς και οργανισμούς μεταξύ των οποίων τους Louis Farrakhan, τον οικοδεσπότη του Infowars Alex Jones, την Laura Loomer, και τον Milo Yiannopoulos, με την αιτιολογία ότι είναι επικίνδυνοι και προωθούν την ρητορική μίσους.
Η εταιρεία δήλωσε ότι στο εξής θα κλείνει λογαριασμούς, σελίδες και γκρουπ που έχουν κάποια σχέση με τους προαναφερόμενους.
Βέβαια, ανάλογες περιπτώσεις εφαρμόζονται και αναρτήσεις που οι αλγόριθμοι θεωρούν ότι καταστρατηγούν πολιτικές απόψεις, χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι λογαριαμσοί των τρολ. Ίσως και η περίπτωση του Αρκά να εντάσσεται εδώ.
Ωστόσο, στην περίπτωση του μακελειού του Κράιστσερτς της Αυστραλίας με τους 49 νεκρούς, δεν πρόλαβε να μπλοκάρει ούτε τη live εικόνα, πριν αυτή γίνει viral και κατακλύσει τα social media.
Για την ιστορία υπάρχουν δύο περιπτώσεις μπλοκαρίσματος.
Προσωρινό: όπου το Facebook αναστέλλει τη λειτουργία για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Μετά την άρση απαγόρευσης, ο χρήστης μπορεί να ξαναχρησιμοποιήσει τον λογαριασμό του. Ωστόσο αυτό μπορεί να διαρκέσει από ελάχιστες ώρες ως 21 ημέρες.
Μόνιμο μπλοκάρισμα. Συμβαίνει όταν το Facebook διαγράφει οριστικά τον λογαριασμό κάποιου (αναρτήσεις, φωτογραφίες, βίντεο τα πάντα) και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί ο χρήστης να ξαναμπεί στον συγκεκριμένο λογαριασμό.
