Το 1989, μετά από επίπονες εργασίες έξι χρόνων, ολοκληρώθηκε η επισκευή και αποκατάσταση της Βίλας Καπαντζή (γνωστής ως Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης). Το κτίριο επαναχρησιμοποιήθηκε ως Πολιτιστικό Κέντρο από την Εθνική Τράπεζα – στην ιδιοκτησία της οποίας βρίσκεται από το 1928. Γιορτάζοντας τα 30 χρόνια συνεχούς λειτουργίας του κτιρίου ως τόπου των τεχνών και του πολιτισμού, το ΜΙΕΤ διοργανώνει την έκθεση «Οι Ένοικοι» για την ιστορία της βίλας, από την ανέγερσή της στις αρχές της δεκαετίας του 1890 ως κατοικίας της οικογένειας του επιφανούς ντονμέ τραπεζίτη Μεχμέτ Καπαντζή μέχρι τη σημερινή χρήση της ως Πολιτιστικού Κέντρου του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη.
Παρουσιάζεται συνοπτικά το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε η Συνοικία των Εξοχών της Θεσσαλονίκης, με απαρχή την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχους από το 1870 και την επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά. Η ανέγερση λαμπρών αρχοντικών κατοικιών. Η εγκατάσταση του ιππήλατου τραμ και η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία με το κέντρο της πόλης. Ο ναός της Ανάληψης και το Σατώ Μονμπονέρ στα Καραγάτσια.
Η πρώτη ενότητα είναι αφιερωμένη στην ιστορία των Ντονμέδων, οπαδών του ραββίνου Σαμπατάι Τσεβί, που μεταστράφηκαν μαζικά από τον Ιουδαϊσμό στον Μωαμεθανισμό το 1666 ενώ κατά τον 19ο αιώνα αποτελούσαν μια από τις εκσυγχρονιστικές συνιστώσες της Θεσσαλονίκης. Παρουσιάζεται ακόμη η πολύπλοκη γενεαλογία της οικογένειας Καπαντζή με τα πέντε κορίτσια και τα τρία αγόρια που, στο γύρισμα προς τον 20ό αιώνα, ήταν από τους πλουσιότερους και πιο δραστήριους ανθρώπους της πόλης. Περιγράφεται επίσης, η ιστορία της βίλας που έχτισε ο Μεχμέτ, η αρχιτεκτονική της, οι μετασκευές, η δεκαετία της εγκατάλειψης (1972-82) και η τελευταία αποκατάστασή της το 1982-88.
Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει την αφήγηση της παρουσίας επιφανών προσώπων στο κτίριο: από τον πρίγκηπα Νικόλαο, στρατιωτικό διοικητή της Θεσσαλονίκης το 1912-13, και την υπογραφή της ελληνοσερβικής συνθήκης συμμαχίας, μέχρι τη διαμονή των Βενιζέλου – Κουντουριώτη – Δαγκλή, την Τριανδρία δηλαδή της Προσωρινής Κυβέρνησης του 1916-17. Επίσης, τη φιλοξενία του Εσάτ πασά και τη στέγαση πυρόπληκτων οικογενειών μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Τέλος, την υπαγωγή του κτιρίου στην ανταλλάξιμη περιουσία κατά τη συνθήκη της Λωζάννης, την αγορά του από την Εθνική Τράπεζα το 1928 και την ενοικίασή του στο ελληνικό Δημόσιο για τη στέγαση του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων.
Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζεται η σημερινή χρήση της βίλας μετά την αποκατάστασή της. Αρχικά από το Πολιτιστικό Κέντρο Βορείου Ελλάδος (ΠΟΚΕΒΕ) της Εθνικής Τράπεζας μέχρι την παραχώρησή της στο Μορφωτικό Ίδρυμα το 1997 και τη συνακόλουθη διοικητική μεταβολή. Επιλεγμένες εκθέσεις από την τριαντάχρονη λειτουργία της (ιστορικές, εκθέσεις τεκμηρίων, ζωγραφικής, γλυπτικής και φωτογραφίας, αλλά και σύγχρονων μέσων), εκδηλώσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, ξεναγήσεις και διαλέξεις παρουσιάζονται με συνοπτικό τρόπο κλείνοντας την πρόσφατη ιστορία του κτιρίου ως Πολιτιστικού Κέντρου του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη.
INFO – έκθεσης «Οι ένοικοι. Από τη βίλα των Καπαντζή στο Πολιτιστικό Κέντρο του ΜΙΕΤ»
19 Σεπτεμβρίου – 17 Νοεμβρίου 2019
Ωράριο λειτουργίας
Τρίτη – Κυριακή: 10:30-18:00 (Δευτέρα κλειστά)
Η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό
