Πρόκειται για μία μνημειώδη κατασκευή από αργούς λίθους που εκτείνεται για 600 περίπου μέτρα. Στο νοτιοανατολικό άκρο του, όπου και βρίσκεται ο φάρος του σύγχρονου λιμανιού, στρέφεται προς ανατολικά για 55 περίπου μέτρα, κλείνοντας προστατεύοντας, από νότια, την είσοδο του λιμανιού. Τα πρώτα 300 μέτρα της κατασκευής καλύπτονται από σύγχρονο λιμενοβραχίονα ο οποίος μετά τα πρώτα αυτά μέτρα, τρέχει παράλληλα προς τον αρχαίο σε όλο το μήκος του.
Η αρχαία κατασκευή καθ’όλο το μήκος της διατηρεί σταθερό πλάτος (8 μέτρα) και βρίσκεται -86 εκ. χαμηλότερα από το σημερινό επίπεδο της θάλασσας. Η αρχική κατασκευή χρονολογείται στις αρχές του δεύτερου μισού του 4ου π. Χ. αιώνα με κάποιες ενισχυτικές μετασκευές στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα. Ηπρώτη αναφορά της Ερέτριας στην αρχαία Ελληνική γραμματεία γίνεται στα Ομηρικά έπη (Ιλιάς Β, 537) όπου μαζί με τις υπόλοιπες ευβοϊκές πόλεις συμμετάσχει στην τρωική εκστρατεία.
Στο θαλάσσιο εμπόριο οφείλει την μεγάλη άνθισή της η πόλη κατά τον 9ο και 8ο π.Χ. αιώνα. Στενές είναι οι εμπορικές επαφές της πόλης με την Ανατολική Μεσόγειο κυρίως με την περιοχή της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Κύπρου. Η Ερέτρια ακμάζει και μεγάλη ακμή της πόλης τοποθετείται κα στον 8ο π.Χ. αιώνα, εποχή που συμμετέχει στον Β’ ελληνικό αποικισμό, μαζί με την Χαλκίδα, ιδρύοντας το 775 π.Χ. στον κόλπο της Νεάπολης τις Πιθηκούσες (σημερινή Ίσκια). Σ ενώ στο Βόρειο Αιγαίο κυριότερη αποικία της Ερέτριας είναι η Μένδη στην Χαλκιδική. Στα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα ξεσπά η μεγάλη διαμάχη ανάμεσα σε Χαλκίδα και Ερέτρια για την κατοχή του Ληλάντιου πεδίου, που καταλήγει με πιθανή ήττα της Ερέτριας.
Σχετικές προς τον καθαρά ναυτικό χαρακτήρα της πόλης είναι τόσο η, επιγραφικά τεκμηριωμένη, αρχή των Αειναυτών, άμεσα συνδεδεμένης με την Ερετριακή ναυσιπλοoία, αρχής ήδη ενεργής τον 6ο π.Χ αιώνα, όσο και η λατρεία στο χώρο του κλειστού λιμένα του Ερετριέα ήρωα Ναυστόλου.
Σύμφωνα με μία επιγραφή η οποία βρέθηκε ενσωματωμένη σε σύγχρονο τοίχο, στην περιοχή του σημερινού λιμανιού, κατά το πρώτο ήμισυ του 6ου π.Χ. αιώνα η Ερέτρια ελέγχει με το στόλο της τόσο το νότιο όσο και το βόρειο πέρασμα του Ευβοϊκού προς την ανοικτή θάλασσα
Κατά την διάρκεια της Ιωνικής εξέγερσης επανάστασης η Ερέτρια βοηθά τους εξεγερμένους Ίωνες στέλνοντας σαν βοήθεια 5πέντε τριήρεις. Στην βοήθεια αυτή οφείλεται και η καταστροφή της από τους Πέρσες το 480 π.Χ. Στην ναυμαχία του Αρτεμισίου η Ερέτρια πόλη συμμετάσχει με 7 επτά τριήρεις. Η Ερέτρια λαμβάνει μέρος στην Α΄Αθηναϊκή Συμμαχία από την οποία αποστατεί το 411 π.Χ. χρονιά κατά την οποία οι Σπαρτιάτες καταστρέφουν τον Αθηναϊκό στόλο μέσα στο λιμάνι της Ερέτριας.
Μετά το 411 π.Χ. ιδρύεται το πρώτο κοινό των Ευβοέων του οποίου έδρα αποτελεί η Ερέτρια. Ανάμεσα στο 377- 357 π.Χ. η Ερέτρια ανήκει στην Β’ Αθηναϊκή Συμμαχία, ενώ ανάμεσα στο 341 και 338 π.Χ. επανιδρύεται το κοινό των Ευβοέων.
Την περίοδο των διαδόχων ο έλεγχος της στρατηγικής της θέσης την καθιστά το μήλο της Έριδος για τα μακεδονικά βασίλεια. Σημαντική είναι η ιστορική περίοδος που αναφέρεται κυβερνά την πόλη στον ο ερετριαία κυνικός φιλόσοφος Μενέδημος, ο οποίος κυβερνά την πόλη το πρώτο μισό του 3ου π.Χ. αιώνα έως ότου και εξορίζεται το 274 π.Χ.
Το 198 π.Χ. την πόλη καταλαμβάνει και καταστρέφει ο Λεύκιος αδελφός του Ρωμαίου Τίτου Κόιντου Φλαμινίνου νικητή της Πίδνας. Ο Φλαμινίνος δίνει στην πόλη μερική ανεξαρτησία και επανιδρύει το κοινό των ευβοέων, στο οποίο συμμετάσχει και η Ερέτρια. Η πόλη αν και δεν διατηρεί την αρχική ακμή της συνεχίζει να υπάρχει έως και τον 7ο μ.Χ. αιώνα στην ίδια θέση, περίοδο που ο φόβος των πειρατών ωθεί τους κατοίκους να την μεταφέρουν προς το εσωτερικό, στην ασφάλεια που πρόσφεραν οι δασωμένες πλαγιές του Ερετριακού Ολύμπου.
Το 87 π.Χ. η Ερέτρια συμμαχεί με το Μυθριδάτη και καταστρέφεται για δεύτερη φορά ολοσχερώς από τους Ρωμαίους το 86 π.Χ.
