Νέα ευκαιρία να τορπιλίσει τις διερευνητικές επαφές και να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού, εκβιάζοντας ουσιαστικά την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, «διαβάζει» ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, στην απόφαση της Τουρκίας να επιστρατεύσει ξανά το Oruc Reis στέλνοντάς το στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Παρά το γεγονός ότι μέχρι πριν από μόλις λίγες ημέρες κυρίαρχη ήταν η πεποίθηση πως η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας θα άνοιγε το δρόμο για διάλογο μεταξύ των δύο χωρών, τώρα βρίσκονται όλα «στον αέρα» με υπαιτιότητα -για ακόμη μια φορά- της Άγκυρας.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Χασανδρινός
Μιλώντας στο in.gr, ο Κωνσταντίνος Φίλης καταλογίζει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τις εξελίξεις αυτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της άτολμης στάσης που έχει κρατήσει μέχρι τώρα απέναντι στην τουρκική παραβατικότητα, που έχει ως αποτέλεσμα η γείτονα να μην αισθάνεται καμία ουσιαστική πίεση. Όπως τονίζει, μόνο αν η ΕΕ λάβει ουσιαστική δράση, ο Ταγίπ Ερντογάν θα σταματήσει να περιφρονεί τους Ευρωπαίους, κάνοντας μάλιστα λόγο όχι μόνο για κυρώσεις αλλά για συνολικότερη στρατηγική που απαιτείται απέναντι στη γείτονα.
Εκτός από την αμφιθυμία της ΕΕ, πρόσφορο έδαφος για τους λεονταρισμούς του Ερντογάν, εκτιμά ο καθηγητής, έστρωσαν και οι επερχόμενες εκλογές της 3ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ που μονοπωλούν το ενδιαφέρον του Τραμπ και των αμερικανών αξιωματούχων απομακρύνοντας το ενδεχόμενο άμεσης παρέμβασης. Πολλώ δε μάλλον που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ξεκάθαρο προβάδισμά Μπάιντεν.
«Η Τουρκία θέλει να προκαταλάβει, τώρα που βλέπει ότι οι πιθανότητες επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ είναι περιορισμένες, την ηγεσία Μπάιντεν» σημειώνει, μεταξύ άλλων, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων από την Άγκυρα, βάσει των οποίων δεν θα επιτρέπεται στην Ελλάδα να ασκεί τα νόμιμα δικαιώματά της, εν προκειμένω να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ.
Επιχειρώντας μια πρόβλεψη για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η νέα κρίση με το Oruc Reis που συνοδεύεται από στολίσκο τουρκικών πολεμικών πλοίων, εκφράζει την έκδηλη ανησυχία του για κίνδυνο πολεμικής σύρραξης εάν η Ελλάδα δεν καταφέρει να ανατρέψει τα τουρκικά σχέδια για έρευνες μέσω της διπλωματικής οδού, με τη βοήθεια της ΕΕ και των ΗΠΑ. Κι αυτό γιατί, όπως ξεκαθαρίζει, «η Ελλάδα δεν πρέπει επιχειρησιακά να επιτρέψει στο Oruc Reis να εισέλθει σε περιοχή που βρίσκεται στα 6.5 μίλια από το Καστελλόριζο. Αν το επιτρέψουμε αυτό και αρχίσουμε να το κυνηγάμε με πολεμικά πλοία, τότε θα έχουμε αποτύχει».
Σε ό,τι αφορά δε στις διερευνητικές επαφές, κάνει λόγο για «ταφόπλακα» στις όποιες προσπάθειες καταβάλλονταν, επισημαίνοντας εμφατικά πως «βρισκόμαστε εκεί που ήμασταν στις 12 Σεπτεμβρίου -όταν δηλαδή περιμέναμε την τότε έκδοση της τέταρτης διαδοχικής NAVTEX- αν όχι, σε χειρότερη κατάσταση».
Ο Κωνσταντίνος Φίλης
Στενό το «κοστούμι» για τις διερευνητικές επαφές
Ειδικότερα, στον απόηχο της παράνομης τουρκικής NAVTEX για έρευνες νοτίως του Καστελλορίζου, όπως εξηγεί στο in.gr ο Κωνσταντίνος Φίλης, είναι προφανές ότι η Τουρκία βρήκε πάρα πολύ στενό το «κοστούμι» που της φόρεσε η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τις διερευνητικές επαφές. Η γείτονα θα ήθελε να επανεκκινήσουν με πάρα πολύ μεγάλη ατζέντα, η οποία δεν θα περιελάβανε μόνο τα ζητήματα των θαλασσίων ζωνών.
Σύμφωνα με τον ίδιο «έψαχνε αφορμή προκειμένου να τορπιλίσει τις διερευνητικές και να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού, εκβιάζοντας ουσιαστικά την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το γεγονός και μόνο ότι δεν είχε ανακοινωθεί -με ευθύνη της Τουρκίας- ημερομηνία έναρξης των διερευνητικών επαφών είναι χαρακτηριστικό της απροθυμίας της να ξεκινήσουν».
Η χρονική συγκυρία
Ο έγκριτος καθηγητής απαριθμεί μια σειρά λόγων στους οποίους οφείλονται οι τουρκικές κινήσεις τη δεδομένη χρονική περίοδο, με πιο σημαντικό -πέρα φυσικά από την ευρωπαϊκή ατολμία- τις επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ.
«Η Τουρκία επιβεβαιώνεται πως θέλει να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία λόγω της εσωστρέφειας των ΗΠΑ, διότι σε τρεις εβδομάδες υπάρχουν οι εκλογές. Βλέπουμε ότι δεν υπάρχει κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον των Αμερικανών για άμεση εμπλοκή. Προφανώς, αν φτάσουν δύο κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ σε ενδεχόμενο σύρραξης, θα δούμε πώς θα αντιδράσουν» επισημαίνει. Μάλιστα, καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως οι πιθανότητες επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ είναι περιορισμένες, ο Κωνσταντίνος Φίλης εκτιμά πως η Τουρκία θέλει να προκαταλάβει την ηγεσία Τζο Μπάιντεν.
Στο σημείο αυτό καταλογίζει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως εξηγεί «παρά το γεγονός ότι έστειλε κάποια μηνύματα προς την Τουρκία κατά τη Σύνοδο Κορυφής, δεν ήταν τόσο καθαρά και αποφασιστικά όσο θα μπορούσαν». 
Κάνει λόγο δε, για αποτυχία της πολιτικής κατευνασμού που ακολουθεί μέχρι σήμερα το Βερολίνο. Οι εξελίξεις «εκθέτουν τη Γερμανία γιατί υποσχέθηκε στον Ερντογάν ότι δεν θα ληφθούν κυρώσεις, προσδοκώντας σε κινήσεις αποφόρτισης της κατάστασης. Το αποτέλεσμα είναι ότι πράγματι ο τούρκος πρόεδρος αποκλιμάκωσε την ένταση, ωστόσο για λίγα μόλις 24ωρα».
Όπως επισημαίνει, το άνοιγμα των Βαρωσίων, η αποστολή του Barbaros στην Κυπριακή ΑΟΖ και τώρα του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα είναι τρεις κινήσεις που αποδεικνύουν ότι η Άγκυρα δεν έχει αλλάξει την πολιτική της.
Οι κυρώσεις και η ανάγκη για συνολικότερη στρατηγική
Επιχειρώντας να προβλέψει την επόμενη ημέρα στα ελληνοτουρκικά, ο Κωνσταντίνος Φίλης εμφανίζεται κάθετος ξεκαθαρίζοντας πως, αν δεν υπάρξει δράση και πράξεις από πλευράς Ευρωπαίων, όλες οι λεκτικές καταδίκες -είτε σκληρές είτε ήπιες- δεν πρόκειται να «ιδρώσουν το αυτί» της Τουρκίας. «Η πραγματικότητα είναι ότι ο Ερντογάν αισθάνεται, πέρα από όλα τα υπόλοιπα, ότι είναι σε μια οιονεί ασυλία σε σχέση με τη Δύση και ότι αυτό το έχει καταφέρει παίζοντας ουσιαστικά με τις αντιθέσεις και την ανασφάλεια των Δυτικών σε μια σειρά ζητημάτων».
Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτά καθιστούν τον Ερντογάν απτόητο απέναντι σε παραινέσεις και παροτρύνσεις, εξ’ ου και κρίνεται αναγκαία μια πιο δραστική παρέμβαση των συμμάχων μας, με την επιβολή κυρώσεων να βρίσκεται πάνω στο τραπέζι παρά τη μετάθεση της επίσημης συζήτησής τους για τον Δεκέμβριο. «Αυτό είναι κάτι που αλλάζει ανάλογα με τη συμπεριφορά της Τουρκίας. Αλίμονο αν επιχειρήσει να διεξάγει σεισμικές έρευνες στα 6,5 μίλια από το Καστελλόριζο. Αλίμονο αν περιμένουν οι Ευρωπαίοι να φτάσουμε μέχρι τον Δεκέμβρη». 
Στο σημείο αυτό, ο διεθνολόγος επισημαίνει πως η λογική των κυρώσεων δεν είναι τιμωρητική απέναντι στην τουρκική ηγεσία ή την οικονομία, αλλά αποτελούν ένα τρόπο προκειμένου να μπει ένα πλαίσιο κανόνων στη συμπεριφορά της Τουρκίας και στη διαπραγμάτευση με την Ελλάδα και την ΕΕ.
Ωστόσο, ακόμη και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, εκφράζει τις επιφυλάξεις του αν αυτή τη στιγμή έχουν κάποιο αντίκτυπο. «Δεν ξέρω αν η Τουρκία πραγματικά έχει «διαβεί τον Ρουβίκωνα» και το πρόβλημα πλέον είναι πολύ βαθύτερο. Χρειάζεται συνολικότερη στρατηγική της Δύσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη νέα Τουρκία με την οποία έχουμε να κάνουμε το τελευταίο διάστημα».
Τα τετελεσμένα για τα χωρικά ύδατα και ο κίνδυνος σύρραξης
Σε ό,τι αφορά στους κινδύνους που εγκυμονούν για την Ελλάδα από την αποστολή του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, ο Κωνσταντίνος Φίλης εξηγεί πως υπάρχει προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει μια τετελεσμένη κατάσταση, βάσει της οποίας δεν θα επιτρέπεται στην Ελλάδα να ασκεί τα νόμιμα δικαιώματά της, εν προκειμένω να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. -κάτι το οποίο είναι μονομερές δικαίωμα- και βέβαια να εκμηδενίσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Απέναντι σε αυτά τα δεδομένα η απάντηση της Αθήνας πρέπει να είναι ξεκάθαρη, με τη στρατιωτική λύση να βρίσκεται μεταξύ των επιλογών. «Θα πρέπει να σταματήσουμε το Oruc Reis, εξαντλώντας προφανώς τα διπλωματικά περιθώρια, αλλά υψώνοντας ταυτόχρονα επιχειρησιακό τείχος απέναντι στο τουρκικό ερευνητικό. Η Ελλάδα δεν πρέπει επιχειρησιακά να επιτρέψει να εισέλθει σε περιοχή που βρίσκεται στα 6.5 μίλια από το Καστελλόριζο. Αν το επιτρέψουμε αυτό και αρχίσουμε να το κυνηγάμε με πολεμικά πλοία, τότε θα έχουμε αποτύχει».
«Πρόκειται για αυτονόητη ενέργεια (σ.σ. η στρατιωτική επιλογή) απέναντι σε μια χώρα η οποία θέλει να δημιουργήσει τετελεσμένες καταστάσεις» σημειώνει χαρακτηριστικά, εκφράζοντας την ανησυχία του για το ενδεχόμενο σύρραξης.
«Αν πάρουμε το χειρότερο δυνατό σενάριο, ότι δηλαδή οι Ευρωπαίοι δεν κατανοούν τις προκλήσεις ή οι Αμερικανοί δεν θέλουν να εμπλακούν, τότε η Ελλάδα προφανώς θα πρέπει με τα δικά της μέσα να μην επιτρέψει στο Oruc Reis να εισέλθει σε περιοχή που βρίσκεται τόσο κοντά στα ελληνικά χωρικά ύδατα» προσθέτει. «Εκεί στήνεις ένα θαλάσσιο τείχος με πλοία και είναι στην επιλογή της Τουρκίας, αν θα θελήσει να είναι αυτή που θα αναλάβει το ρίσκο και την ευθύνη να προσπαθήσει να διασπάσει αυτό το τείχος και να προκαλέσει πολεμική σύρραξη». 
«Ταφόπλακα» για τις διερευνητικές επαφές
Αναφορικά, δε, με τις διερευνητικές επαφές που είχαν δρομολογηθεί το προηγούμενο διάστημα ο Κωνσταντίνος Φίλης κάνει λόγο για «ταφόπλακα» στις όποιες προσπάθειες καταβάλλονταν, επισημαίνοντας εμφατικά πως «βρισκόμαστε εκεί που ήμασταν στις 12 Σεπτεμβρίου -όταν δηλαδή περιμέναμε την τότε έκδοση της τέταρτης διαδοχικής NAVTEX- αν όχι, σε χειρότερη κατάσταση».
Μάλιστα, κλείνοντας, μιλά για δικαίωση της Ελλάδας που προέβη σε συμφωνία με την Αίγυπτο για οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης παρά τις όποιες αντιδράσεις των Γερμανών που χρέωναν σε εμάς το γεγονός ότι δεν ξεκίνησαν οι διερευνητικές. «Με αυτή την Τουρκία που έχουμε ούτε διερευνητικές θα υπήρχαν ούτε συμφωνία με την Αίγυπτο πάνω στο τραπέζι».
