Ενας παράλογος κύκλος παραγωγής… για τα σκουπίδια καταγράφεται τις δύο τελευταίες εβδομάδες στην Κρήτη. Στον τόπο όπου καλλιεργείται το μεγαλύτερο ποσοστό κηπευτικών που καταναλώνονται στην Ελλάδα ή και εξάγονται, μεγάλες ποσότητες κυρίως ντομάτας και αγγουριού καταλήγουν στα σκουπίδια ή στην καλύτερη περίπτωση για τροφή στα ζώα λόγω έλλειψης ζήτησης. Το πρόβλημα, πέρυσι αλλά και φέτος, έλαβε μεγάλες διαστάσεις, καθώς τόνοι ντομάτας αλλά και άλλων κηπευτικών πετάγονται λόγω πτώσης της ζήτησης εξαιτίας του κορωνοϊού.
«Η προσφορά είναι μεγάλη και η ζήτηση μικρή», εξηγεί στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» ο Γιάννης Κατσαράκης, ιδιοκτήτης δημοπρατηρίου στην Ιεράπετρα, όπου συγκεντρώνονται τα προς πώληση προϊόντα για να αγοράσουν οι έμποροι.
«Λόγω του καύσωνα το Πάσχα, τα κηπευτικά έγιναν γρήγορα, έχουμε μεγάλες ποσότητες και δεν υπάρχει αγορά να τα απορροφήσει. Οι εξαγωγές έχουν κλείσει, δεν έχουμε τουρισμό και η εστίαση δεν λειτουργεί κανονικά». «Προχθές είχαμε 500 κλούβες και έφυγαν μόνο 20. Τα κηπευτικά δεν κρατάνε πολύ, κάθε μέρα που περνάει πέφτει πολύ η ποιότητά τους. Οπότε τελικά μετά 2-3 μέρες επιστρέφονται στον παραγωγό και στη συνέχεια καταστρέφονται». Ακόμα και όσοι καταφέρνουν να πουλήσουν, εισπράττουν πολύ χαμηλές τιμές. «Ευτυχώς κάποιες ποσότητες πουλάμε στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία», λέει ο έμπορος Παναγιώτης Κεφαλάς, «αλλά οι τιμές είναι εξευτελιστικές». Αν δεν ανοίξει πλήρως η αγορά, δεν υπάρχει διέξοδος, συμπληρώνει. «Ακόμα και οι γάμοι έχουν περιοριστεί. Κανονικά ένας γάμος στην Κρήτη έχει 1.000 άτομα».
Οπως φαίνεται η πανδημία όξυνε το πρόβλημα, το οποίο όμως έχει προκύψει και άλλες φορές, όταν για κάποιο λόγο υπάρχουν αναταράξεις στην αγορά και τα προϊόντα που παράγονται δεν μπορούν να διοχετευτούν ως συνήθως. Χαρακτηριστικά την εποχή του ρωσικού εμπάργκο, συνεταιρισμοί παραγωγών κηπευτικών στην Κρήτη ανέφεραν ότι το 80% της παραγωγής τους έμεινε στα αζήτητα.
Την ίδια στιγμή, σε σούπερ μάρκετ της Αθήνας πωλούνται ντομάτες Ολλανδίας. Τόσο η Ισπανία όσο και η Ολλανδία έχουν καταφέρει να αποκτήσουν ηγετική θέση στην παραγωγή ντομάτας θερμοκηπίου και στις εξαγωγές στην Ευρωπαϊκή Ενωση αφήνοντας πίσω τις χώρες του Νότου, Ελλάδα και Ιταλία, όπου ωστόσο γίνεται και η μεγαλύτερη κατανάλωση φρέσκων κηπευτικών. Ειδικά η Ολλανδία παράγοντας ανά τετραγωνικό μέτρο έως και δέκα φορές μεγαλύτερη ποσότητα ντομάτας από ό,τι παράγεται σε ένα θερμοκήπιο στα Χανιά, καταφέρνει να προσφέρει καλύτερες τιμές και επαρκή ποσότητα.
«Τα σούπερ μάρκετ δεν κάνουν μηνιαίες συμφωνίες. Θέλουν να έχουν συγκεκριμένες μεγάλες ποσότητες για να εφοδιάσουν τα μαγαζιά τους», λέει στην «Κ» ο Προκόπης Θεοδωρίδης, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων του Πανεπιστημίου Πατρών. Σούπερ μάρκετ με τα οποία επικοινωνήσαμε τόνισαν ότι προμηθεύονται ελληνική ντομάτα, ωστόσο οι τιμές την περίοδο του Πάσχα, οπότε η ζήτηση είναι κανονικά αυξημένη, ήταν μειωμένες σε ποσοστό 12%.
«Ευελπιστούσαν όλοι ότι κοντά στο Πάσχα θα είχε ανοίξει η εστίαση, κάτι που τελικά δεν έγινε. Ετσι το πρόβλημα διογκώθηκε και πολλά κηπευτικά δεν μπόρεσαν να απορροφηθούν», περιγράφει ο κ. Θεοδωρίδης. «Στην Ελλάδα δεν έχουμε μάθει να λειτουργούμε με εναλλακτικά σενάρια, για το τι θα γίνει αν…», τονίζει. Είναι σημαντικό όμως να υπάρχει plan B σε περίπτωση που κάτι δεν λειτουργήσει όπως αναμενόταν. «Μια λύση είναι η δημιουργία συνεταιρισμών, ομάδων παραγωγών. Οι συλλογικότητες πάντα πετυχαίνουν καλύτερες συμφωνίες. Επίσης, πλέον χρειάζεται σωστό management. Πρέπει στους συνεταιρισμούς να μπουν επαγγελματικά στελέχη, που θα ξέρουν και θα παρακολουθούν την αγορά. Μπορεί τώρα να μας φαίνεται παράλογο ένα στέλεχος να φύγει από μια εταιρεία για να δουλέψει σε έναν συνεταιρισμό, αλλά αυτό θα έπρεπε να συμβαίνει», επισημαίνει. «Ας φτιάχναμε σάλτσα ή μαρμελάδα ώστε να δίναμε ένα βαζάκι στους τουρίστες δώρο. Ομως για να γίνει κάτι τέτοιο, πρέπει να κάποιος να το σκεφθεί και να έχει γίνει σχετική προετοιμασία», καταλήγει.
Αποζημιώσεις
Ομάδες και συνεταιρισμοί παραγωγών κηπευτικών Κρήτης επικοινώνησαν με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ζητώντας να αποζημιωθούν. Ο πρόεδρος του Α.Σ. «Ανατολή», Φώντας Δουλούμης, μιλώντας σε τοπικά μέσα τόνισε ότι οι παραγωγοί ξεριζώνουν τα φυτά βλέποντας ότι δεν μπορούν να πουλήσουν. «Μέχρι τον Μάρτιο το 40% της παραγωγής πεταγόταν στις χωματερές και από τον Μάρτιο και μετά το ποσοστό αυξήθηκε στο 70%», δηλώνει. Την ίδια στιγμή, πηγές από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης τονίζουν ότι ενώ έγινε προσπάθεια να διοχετευθούν τα κηπευτικά σε ιδρύματα και οργανισμούς, δεν υπήρξε ενδιαφέρον… Οσον αφορά τις αποζημιώσεις, μέχρι τώρα έχουν δοθεί χρήματα για τις ζημιές από τον κορωνοϊό. Συγκεκριμένα, για την ντομάτα θερμοκηπιακής καλλιέργειας (Θ.Κ.) στην Περιφέρεια Κρήτης δόθηκαν 540 ευρώ ανά στρέμμα, για το αγγούρι Θ.Κ. 232 ευρώ ανά στρέμμα και για τη μελιτζάνα Θ.Κ. 300 ευρώ ανά στρέμμα. Σύμφωνα με τους καλλιεργητές, η παραγωγή ντομάτας ανά στρέμμα στο θερμοκήπιο φτάνει τους 15 τόνους κατά μέσον όρο, οπότε το αντίστοιχο εισόδημα με μέση τιμή πώλησης 0,40 ευρώ το κιλό υπολογίζεται σε 6.000 ευρώ το στρέμμα.
