Oι περισσότερες ελληνικές πόλεις δεν φημίζονται για τις υποδομές τους και δεν θεωρούνται φιλικές σε κάποιον που δεν θέλει να χρησιμοποιήσει κάθε μέρα το αυτοκίνητό του.
Πάντα, όμως, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Η Καρδίτσα, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας, είναι επίπεδη. Ο «εφιάλτης» του κάθε ποδηλάτη, οι διαδοχικές ανηφόρες και κατηφόρες, εδώ δεν υπάρχουν. Βοηθούμενη, λοιπόν, από τη γεωγραφία της, η Καρδίτσα, εδώ και δεκαετίες, θεωρείται δικαίως η «ποδηλατική πρωτεύουσα» της Ελλάδας.
Σε όποιο μέρος της πόλης κι αν βρεθεί κανείς, θα δει ποδήλατα. Πολλά ποδήλατα. Ήδη από τη δεκαετία του 1960, το ποδήλατο ήταν από τα βασικά μεταφορικά μέσα. Τα χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για να πάνε στη δουλειά τους. Τα χρησιμοποιούσαν οι μαθητές από τα κοντινά χωριά για να μετακινηθούν στα σχολεία της πόλης. Τα ποδήλατα εκείνης της εποχής είχαν αριθμό κυκλοφορίας, τον οποίο έφεραν στο πίσω μέρος.
Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, η ραγδαία αύξηση των αυτοκίνητων στην πόλη δημιούργησε σταδιακά μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα και κυρίως πρόβλημα στάθμευσης. Και πάλι το ποδήλατο ήταν εκείνο που θα έδινε τη λύση. Το 2003, ξεκίνησε η κατασκευή ενός δικτύου ποδηλατοδρόμων που πλέον απλώνεται σε ολόκληρη την πόλη και αναμένεται να επεκταθεί κι άλλο. Συνολικά υπάρχουν 7.300 μέτρα ποδηλατοδρόμου στον αστικό ιστό και 10.500 μέτρα στον περιαστικό ιστό.
«Είναι δύσκολο να συναντήσεις έστω κι έναν κάτοικο της πόλης, άνδρα ή γυναίκα, παιδί ή ηλικιωμένο που να μην έχει κάνει συστηματικά ποδήλατο στη ζωή του. «Έχουμε πελάτες που ήρθαν ως παιδιά με τον παππού τους να πάρουν ως δώρο το πρώτο τους ποδήλατο και σήμερα έρχονται με τα δικά τους παιδιά ή εγγόνια να αγοράσουν γι’ αυτά», λέει ο Ηλίας Ράπτης, ιδιοκτήτης του καταστήματος εμπορίας και επισκευής ποδηλάτων «Κόγιας». Το συγκεκριμένο κατάστημα είναι από τα παλαιότερα του είδους στην Ελλάδα. Ο Ηλίας Ράπτης είναι η τρίτη γενιά, η επόμενη, ο 22χρονος γιος του δουλεύει ήδη στο κατάστημα.
«Ο Καρδιτσιώτης είναι ταυτισμένος με το ποδήλατο του» λέει. Σίγουρα η γεωγραφία της πόλης παίζει τον ρόλο της. Η πόλη είναι μικρή, επίπεδη, η ρυμοτομία της εξυπηρετεί στο να μην χρειάζεσαι καν ένα σπουδαίο ποδήλατο για να κάνεις τη δουλειά σου. Τυχαίνει να επιδιορθώνουμε ποδήλατα που έχουν κατασκευαστεί τη δεκαετία του 1970 και κυκλοφορούν ακόμα», λέει ο κ. Ράπτης. «Αυτοί που δείχνουν να διασκεδάζουν πάρα πολύ την ιδιαιτερότητα της πόλης είναι όσοι τύχει να μετακομίσουν εδώ για επαγγελματικούς λόγους. Ξαναθυμούνται την παιδική τους ηλικία».
Στην πόλη, δεν υπάρχει επιχείρηση που να νοικιάζει ποδήλατα γιατί δύσκολα θα έβρισκε πελάτες, αφού ήδη υπάρχουν πάνω από 20.000 ποδήλατα. Για τους επισκέπτες που θα μείνουν λίγο στην πόλη υπάρχει το σύστημα εκμίσθωσης ποδηλάτων του δήμου το οποίο έχει περίπου 80 ποδήλατα και με το οποίο μπορεί ο οποιοσδήποτε να βρει ένα ποδήλατο σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, να το χρησιμοποιήσει για όσο χρόνο επιθυμεί και να το επιστρέψει στη συνέχεια σε οποιονδήποτε από τους σταθμούς μίσθωσης.
Κι όμως δεν συμβαίνουν ατυχήματα
Για μία πόλη που καθημερινά κινούνται χιλιάδες ποδήλατα τα ατυχήματα είναι μάλλον περιορισμένα. «Και μένα μου κάνει εντύπωση, παρακολουθώντας τον τρόπο που κινούνται τα ποδήλατα στον δρόμο, πολλές φορές ανεξέλεγκτα» λέει ο Θωμάς Αρβανίτης, πρόεδρος του Ποδηλατικού Ομίλου Καρδίτσας. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και το ποδήλατο είναι όχημα και οφείλει να υπακούει στους κανόνες της οδικής κυκλοφορίας. Ίσως ο μικρός αριθμός ατυχημάτων έχει να κάνει με το γεγονός πως οι οδηγοί αυτοκινήτου στην Καρδίτσα είναι συνήθως ποδηλάτες και οι ίδιοι. Οπότε είναι αρκετά προσεκτικοί».
Ο Ποδηλατικός Όμιλος Καρδίτσας ξεκίνησε τις δράσεις του περίπου 10 χρόνια πριν. Μεταξύ των στόχων του είναι και η τουριστική αναβάθμιση της περιοχής σε προορισμό για ποδήλατο. Κάθε χρόνο διοργανώνει το brevet (μπρεβέ) των δύο λιμνών. Πρόκειται για μία διαδρομή 200 χιλιομέτρων την οποία οι ποδηλάτες καλούνται να καλύψουν σε χρόνο έως 13,5 ώρες και η οποία διασχίζει όλο τον νομό. «Περνάει από τις δύο λίμνες, τη λίμνη Πλαστήρα και τη λίμνη Σμοκόβου κι άλλες πανέμορφες περιοχές. Συμμετέχουν 100 ποδηλάτες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό» λέει ο κ. Αρβανίτης. Βέβαια πρόκειται για μία διαδρομή που χρειάζεται κάποια εμπειρία και καλή φυσική κατάστασή.
Η μεγάλη ανάπτυξη του δικτύου των ποδηλατοδρόμων βοήθησε σε ζητήματα ασφάλειας. Βοήθησε και σε ζητήματα οικονομίας. Τη δεκαετία της κρίσης τα πολλά ποδήλατα έγιναν ακόμα ποιο πολλά καθώς πολλοί αποφάσισαν πως δεν ειχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν κάθε μέρα το αυτοκίνητό τους. «Το εντυπωσιακό είναι πως οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι είναι εκείνοι που μάλλον δεν τηρούν τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας, οι οποίοι ισχύουν και για τα ποδήλατα όπως και για τα αυτοκίνητα. Υπάρχουν δρόμοι μονής κυκλοφορίας, φανάρια κλπ» λέει η κ. Έμυ Νεστορίδη, γενική γραμματέας του Ποδηλατικού Συλλόγου Καρδίτσας. «Οι νεότεροι που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μαζί με τους ποδηλατοδρόμους είναι πιο συνεπείς. Ο σύλλογος προσπαθεί να αναδείξει την Καρδίτσα σε προορισμό για αθλητικό τουρισμό, ιδιαίτερα για τις ορεινές διαδρομές της. «Καλό θα ήταν το επόμενο διάστημα να έχουμε έναν χώρο όπου να μπορεί να υπάρξει μια τεχνητή πίστα mountain bike για προπόνηση».
Η τοπική αυτοδιοίκηση προσπαθεί με διάφορους τρόπους να ενισχύσει τη χρήση του ποδηλάτου. Ο δήμος απαλλάσσει επιχειρήσεις όπως delivery και κούριερ που χρησιμοποιούν ποδήλατα από μέρος των δημοτικών τελών. Ήταν μία από τις πρωτοβουλίες που έδωσαν στην πόλη το πιστοποιητικό “Cycle-friendly Employer” από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ποδηλασίας, η πρώτη πόλη στην Ελλάδα που πέτυχε κάτι τέτοιο. Αλλά και το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «μικροί δήμοι» στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας το 2020.
«Πρωταθλήτρια Ευρώπης» στην Κινητικότητα πέρυσι- Με υψηλούς στόχους και φέτος
Πέρσι, η Καρδίτσα κατέκτησε την πρώτη θέση ανάμεσα σε 3.134 πόλεις, φυσικά το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων ήταν καθοριστικό για τη διάκριση. Η φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας, ξεκίνησε την Πέμπτη 16 Σεπτεμβρίου και ολοκληρώνεται την Τετάρτη 22 του Σεπτέμβρη και είναι προσαρμοσμένη σε συνθήκες υγειονομικής κρίσης και έτσι οι εκδηλώσεις κυρίως εστιάζουν σε ανοικτούς χώρους και πάντα τηρώντας τα υγειονομικά πρωτόκολλα.
Η Καρδίτσα θέλει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και φέτος. Πέρα από την ενίσχυση του ποδηλατικού δικτύου ο δήμος προγραμματίζει το επόμενο διάστημα να κατασκευάσει περίπου 20 χιλιόμετρα πεζοδρομίων. Τα πεζοδρόμια θα κατασκευαστούν με σύγχρονες προδιαγραφές και κυρίως τηρώντας τις προδιαγραφές για τις μετακινήσεις ατόμων με ειδικές ανάγκες. Και βέβαια η περαιτέρω ανάπτυξη του ποδηλατικού δικτύου, αλλά και οι επισκευές σε όσα κομμάτια χτυπήθηκαν από τα ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων μηνών είναι στις πρώτες προτεραιότητες.
«Καλό θα ήταν το ποδήλατο να γίνει πιο δημοφιλές ως μέσο μεταφοράς και σε άλλες ελληνικές πόλεις», λέει η κ. Νεστορίδη.
Γιατί κάποιος μετακινείται με ποδήλατο
Υγεία
Τα πλεονεκτήματα υγείας για τη χρήση ποδηλάτου είναι πολλά. Οι ειδικοί προτείνουν τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση την ημέρα για λόγους ευεξίας. Κάτι που επιτυγχάνεται εύκολα για όσους ποδηλατούν. Το ποδήλατο βελτιώνει την καρδιοαγγειακή λειτουργία, τη μυϊκή δύναμη, ενώ ενδυναμώνει τα οστά και μειώνει το σωματικό λίπος.
Οικονομία
Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για οικονομικό τρόπο μετακίνησης -σε σύγκριση με το αυτοκίνητο. Ένα απλό ή μεταχειρισμένο ποδήλατο κοστίζει λίγο και κρατάει για πολλά χρόνια. Και φυσικά δεν θέλει καύσιμα, τέλη κυκλοφορίας και ακριβές επισκευές.
Ευκολία στη μετακίνηση εντός πόλης.
Ο βασικός λόγος της επιτυχίας του στην Καρδίτσα. Με το ποδήλατο μπορείς να φτάσεις οπουδήποτε στην πόλη σε 15 λεπτά. Χωρίς το άγχος του πάρκινγκ.
Επισκευές Do it Yourself
Αντίθετα από τα μοντέρνα αυτοκίνητα το ποδήλατο είναι μια απλή συσκευή μηχανικά. Τα περισσότερα κομμάτια είναι φτηνά, τα βρίσκεις εύκολα και οι περισσότερες επισκευές μπορούν να γίνουν σχετικά εύκολα από τον ιδιοκτήτη τους. Ακόμα και να χρειαστεί όμως να επισκεφθείς κάποιο κατάστημα για επισκευή, το κόστος δεν είναι μεγάλο.
Είναι κοινωνικό
Δεν είναι μόνο μέσο μεταφοράς. Είναι και σπορ, είναι και τρόπος κοινωνικοποίησης.
Είναι φιλικό στο περιβάλλον
Προφανώς ο χρήστης του ποδηλάτου δεν παράγει εκπομπές αερίου. Προφανώς, ένα ποδήλατο είναι πολύ δυσκολότερο να σκοτώσει ένα διερχόμενο ζώο, όπως είναι εύκολο να συμβεί με το αυτοκίνητο. Και επίσης η κατασκευή ενός ποδηλάτου χρειάζεται πολύ λιγότερα υλικά και πολύ λιγότερη ενέργεια.
Είναι άσκηση για όλες τις ηλικίες
Το τρέξιμο ως άσκηση σε βάθος χρόνου έχει επιβαρυντικό αποτέλεσμα στα γόνατα. Το ίδιο ισχύει για τις περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες. Αντίθετα, το ποδήλατο δημιουργεί μικρή επιβάρυνση στα γόνατα και το κάτω μέρος του σώματος, κάτι που σημαίνει πως ο ποδηλάτης μπορεί να συνεχίσει να είναι ποδηλάτης σε όλη τη ζωή του. Απλά σημαντικό είναι να έχει πάντα σωστά ρυθμισμένη τη θέση της σέλας, καθώς μία λάθος ρυθμισμένη σέλα προκαλεί καταπόνηση.
Είναι διασκέδαση
Σπάνια θα δεις άνθρωπο που κάνει ποδήλατο να είναι μίζερος. Και αυτό ίσως έχει να κάνει με τις χαρές που προσφέρει η ποδηλασία. Το κατέβασμα ενός λόφου, η βόλτα μια ωραία ηλιόλουστη μέρα, ακόμα και η αποφυγή ενός μποτιλιαρίσματος, είναι μικρές καθημερινές χαρές.
