Μάκης Πολλάτος
Για πολλούς, μα πάρα πολλούς Έλληνες, η πτήση με ένα μαχητικό αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας είναι ένα άπιαστο όνειρο.
Την Παρασκευή που μας πέρασε ήμουν ένας από τους τυχερούς που κατάφερε να πραγματοποιήσει το παιδικό του όνειρο. «Πώς σε επέλεξαν να πετάξεις; Μέσω… ΑΣΕΠ;», είμαι σίγουρος ότι θα ρωτούσε ο φίλος μου ο Κώστας αν του είχα πει ότι είμαι ένας από τους δημοσιογράφους που κληρώθηκαν να πετάξουν. Άντε να του εξηγήσεις ότι κάθε χρόνο, όταν η Πολεμική Αεροπορία γιορτάζει τον προστάτη της Αρχάγγελο Γαβριήλ είναι από δεκαετίες έθιμο να επιλέγονται δύο ρεπόρτερς από όσους καλύπτουν τα θέματα του υπουργείου Εθνικής Άμυνας για μια πτήση με ένα μαχητικό αεροσκάφος, διθέσιο εννοείται.
Ο λόγος είναι ότι ακόμη και με μία ώρα πτήσης, οι δημοσιογράφοι θα καταλάβουν λίγο καλύτερα τι συμβαίνει σχεδόν κάθε μέρα στο Αιγαίο όταν τουρκικά F-16 μπαίνουν χωρίς άδεια στο FIR Αθηνών και στη συνέχεια παραβιάζουν τον εθνικό εναέριο χώρο των 10 ναυτικών μιλίων, πετούν πάνω από ελληνικά νησιά, ή αρνούνται να συμμορφωθούν όταν οι πιλότοι των ελληνικών μαχητικών τους αναχαιτίζουν εικονικά και προκαλούν αερομαχίες. Οι εθιμικές ετήσιες πτήσεις δημοσιογράφων, απόστρατων της Πολεμικής Αεροπορίας και μαθητών (εννοείται με εκπαιδευτικά και όχι μαχητικά αεροσκάφη), είχαν σταματήσει για σχεδόν 10 χρόνια, αφού η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2009 δεν επέτρεπε τέτοιες πολυτέλειες, για να μην πω σπατάλες. 22 χρόνια καλύπτω το ρεπορτάζ του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, μέχρι την Παρασκευή δεν είχα πετάξει με μαχητικό αεροσκάφος.
Συνήθως δεν δήλωνα ενδιαφέρον για συμμετοχή στην κλήρωση, φέτος όμως, μάλλον συμπτωματικά, έστειλα κι εγώ ένα email λίγο πριν γίνει η κλήρωση. Και λίγες ημέρες μετά ο εκπρόσωπος του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας με ενημέρωσε ότι θα ήμουν ο ένας από τους τρεις τυχερούς. Να πω την αλήθεια, όταν το έμαθα αντέδρασα πολύ χαλαρά, μάλλον επειδή θεωρούσα ότι κάτι θα συνέβαινε και η πτήση τελικά θα ακυρωνόταν ή ο φόρτος δουλειάς θα ήταν τόσο μεγάλος που δεν θα προλάβαινα να πάω. Κι έρχεται η Πέμπτη 4 Νοεμβρίου που έπρεπε να περάσω από εξετάσεις στο Κέντρο Αεροπορικής Ιατρικής. Αφού περιέργως, με τόσο κάπνισμα, με κρίνουν ικανό για πτήση, έρχεται η μεγάλη ημέρα. Το πρωί της Παρασκευής συνειδητοποιώ ότι ίσως δεν ήταν και η καλύτερη ιδέα να δεχτώ να πετάξω. Μπαίνοντας στη Βοιωτία, προτού φτάσω στο αεροδρόμιο της Τανάγρας, η ομίχλη είναι τόσο πυκνή που αρχίζουν οι αμφιβολίες. Προφανώς τις κρατώ κρυμμένες μέσα μου, ξέρω καλά ότι στην Πολεμική Αεροπορία ακολουθούν κατά γράμμα τους κανόνες ασφαλείας, είναι άλλο όμως να κάνεις πτήση VFR κι άλλο τη μία και μοναδική φορά που θα μπεις σε μαχητικό αεροσκάφος κι άλλο να πετάξεις IFR, με το ραντάρ και τα όργανα να καθορίζουν τυφλά την πορεία σου και εσύ να μην μπορείς να δεις το παραμικρό, λόγω της χαμηλής νέφωσης.
Το καλωσόρισμα στην 331 Μοίρα της 114 Πτέρυγας Μάχης είναι φιλικό και ειλικρινές. Καφές και βουτήματα, επειδή το στομάχι δεν πρέπει να είναι άδειο στην πτήση, κουβέντα με τον διοικητή της Πτέρυγας Μάχης, τον Μοίραρχο της φωλιάς των Mirage 2000-5 και τους ιπταμένους που θα είναι οι πιλότοι των μαχητικών που θα πετάξουμε. Πιλότος μου θα είναι ο σμηναγός Νίκος Ανδρικόπουλος, με 1.200 ώρες πτήσης σε F-16. Χαμογελαστός και λιγομίλητος, μαθαίνω ότι είναι και εκπαιδευτής σε νέους πιλότους F-16 στην 347 Μοίρα της Νέας Αγχιάλου που πετά με F-16 Block 50. Αφού φοράμε τις φόρμες των πιλότων, δοκιμάζουμε τα σωστικά και τις αντι-G εξαρτήσεις που προστατεύουν από τις επιταχύνσεις της βαρύτητας, τα διαβόητα G, ξεκινάμε τις ενημερώσεις για την πτήση. Θα πετάξουμε από Τανάγρα προς Χαλκίδα, Αλιβέρι, Αντίψαρα, Σκύρο και πίσω, προβλεπόμενη διάρκεια περίπου 55 λεπτά.
Στη συνέχεια οι πιλότοι μας ενημερώνουν για την χρήση των σωστικών μέσων που μας έχουν δώσει. Χτυπάμε ξύλο για να ξορκίσουμε το κακό. Περιέργως, η ενημέρωση για τη χρήση του εκτινασσόμενου καθίσματος, την προσοχή που θα πρέπει να δείχνουμε μέσα στο μαχητικό, την χρήση του σωσιβίου και της λέμβου είναι κάθε άλλο παρά επιδερμική. Γιατί δεν πρέπει να κινήσουμε κανέναν μοχλό, τι θα μπορούσε να συμβεί αν ακόμη και κατά λάθος αλλάξουμε θέση σε κάποιον διακόπτη, πώς να αναπνέουμε, τι να κάνουμε όταν ανέβουν τα G. «Δεν υπάρχει κάποιο μυστικό όταν ανέβουν τα G;» ρωτάω τον Νίκο Ανδρικόπουλο κι εκείνος μου απαντά: «Να σφίγγεις τα πόδια και την κοιλιά σου. Η στολή βοηθά πολύ για να μην κατεβεί το αίμα προς τα άκρα».
Τα πολύ υψηλά G μπορεί να δημιουργήσουν ίλιγγο και να οδηγήσουν στο τρομερό blackout και τελικά στην απώλεια συνείδησης. Η εκπαίδευση των χειριστών είναι απαιτητική, γνώριζα από τα εγχειρίδια, δύσκολα όμως μπορούσα να φανταστώ πόσο μεγάλες είναι οι καταπονήσεις που δέχεται ο ανθρώπινος οργανισμός κατά τη διάρκεια των ελιγμών μιας πτήσης, σε μια αναχαίτιση ή ενώ συμβαίνει μια αερομαχία που ο πιλότος πρέπει να θέσει το εχθρικό F-16 σε θέση και παραμέτρους βολής.
Περιμένουμε την ατμόσφαιρα να καθαρίσει, κάτι που ο μετεωρόλογος της 114 Πτέρυγας Μάχης προβλέπει ότι θα συμβεί λίγο μετά τις 11 το πρωί.
Βαδίζουμε προς το σημείο που είναι σταθμευμένα τα μαχητικά της Πολεμικής Αεροπορίας. Μπαίνω σε ένα F-16 Block 50 του 1997 και δίπλα μας ετοιμάζεται ο πιλότος του Mirage 2000-5 με τον άλλο δημοσιογράφο που θα πετάξει τιμής ένεκεν λόγω της γιορτής του Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Είναι ο Μαρίνος Γκασιάμης από το Mega.
Η απογείωση είναι σχετικά εύκολη, σε σύγκριση με όσα θα ακολουθήσουν. Κολλάς στο κάθισμα ενόσω το F-16 επιταχύνει και πριν το καταλάβεις βρίσκεσαι στον αέρα. Δεξιά στροφή και ο Νίκος Ανδρικόπουλος με ενημερώνει ότι μπροστά μας είναι η Χαλκίδα. «Ταχύτητα εδάφους 415 μίλια» μου λέει ο σμηναγός Ανδρικόπουλος, αν και σχεδόν μου φαίνεται σαν να πηγαίνουμε ρελαντί. Λίγο αργότερα, σε ερώτηση για το ύψος του μαχητικού ο σμηναγός Ανδρικόπουλος ενημερώνει τον πύργο ελέγχου: «Ένας κισσός». «Εννοείς 1.000 πόδια;» τον ρωτάω και λαμβάνω θετική απάντηση. «Το οξυγόνο σου είναι OK; Αναπνέεις κανονικά;» με ρωτά και απαντώ ότι όλα είναι εντάξει.
Κοιτάζω στην οθόνη μπροστά μου και βλέπω ότι τα G δεν έχουν ξεπεράσει τα 3. Ο πιλότος του F-16 με ρωτάει αν όλα είναι Ok κι αν αναπνέω κανονικά. Λίγο αργότερα με ενημερώνει για τον επόμενο ελιγμό και αμέσως μετά μου εξηγεί ότι πιάσαμε 4,5G. Η αλήθεια είναι ότι αυτό το ένιωσα. Είναι η στιγμή που αντιλαμβάνομαι ότι λίγοι, πραγματικά επίλεκτοι μπορούν να κάνουν την απαιτητική δουλειά του πιλότου. Χρειάζεται τέλεια φυσική κατάσταση, αυτοπειθαρχία, έλεγχος, εμπιστοσύνη στον αρχηγό ή τον δεύτερο του ζεύγους. «Θησέας 1, Περσέας 1» ακούω στον ασύρματο τον αρχηγό του σχηματισμού. Ok, το Mirage είναι ο «Θησέας» και το F-16 στην πίσω θέση του οποίου κάθομαι με χειριστή τον σμηναγό Ανδρικόπουλο είναι ο Περσέας. Όσο κοιτάζω την τρομερή θέα στο Αιγαίο από την καλύπτρα του F-16 και αντιστοιχίζω τους μύθους του Θησέα και του Περσέα, ο πιλότος μου με ενημερώνει ότι θα κάνουμε ταχεία άνοδο 85 μοίρες. «Σχεδόν κάθετα» σκέφτομαι και την ίδια στιγμή νιώθω να κολλάω στο κάθισμα όσο τα G ανεβαίνουν. Νιώθω το βάρος μου να πολλαπλασιάζεται και σχεδόν αδυνατώ να μετακινήσω ακόμη και τους μυς των ποδιών μου. «Αυτά περνάνε οι πιλότοι; Τέτοιες πιέσεις δέχονται; Τώρα καταλαβαίνω» σκέφτομαι ενώ το σφίξιμο στο στόμαχι μου δημιουργεί μια σχετική σύγχυση αφού υπό κανονικές συνθήκες το στομάχι μου δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί που το νιώθω.
Λίγο αργότερα καταβαίνουμε χαμηλότερα. «Η κάθοδος είναι ευκολότερη» λέω στον σμηναγό Ανδρικόπουλο κι εκείνος απαντά «σωστό». Όπως και στην πραγματική ζωή, σκέφτομαι. Προσεγγίζοντας την Σκύρο η νέφωση δεν μας επιτρέπει παρά να δούμε τις κορυφές των βουνών. Στην επιστροφή ο πιλότος του F-16 κάνει μερικούς ακόμη ελιγμούς, είμαι σίγουρος κάτι απολύτως απλό, είμαι όμως σίγουρος ότι οι χειριστές των μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας είναι υπεράνθρωποι. Μπορούν να ελέγχουν το μαχητικό αεροσκάφος ενώ κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και δέχονται τρομακτικές καταπονήσεις από την επιτάχυνση της βαρύτητας. Μόνο έτσι μπορείς να αντιληφθείς τι ικανότητες έχουν οι Έλληνες Top Gun πιλότοι, η ελίτ της Πολεμικής Αεροπορίας που γεμίζει περηφάνια όλους τους Έλληνες.
Επιστρέφοντας στην Τανάγρα, το F-16 στο οποίο βρίσκομαι κάνει μια προσομοίωση αναχαίτισης με το Mirage του σχηματισμού. Η εμπειρία δεν περιγράφεται! Φτάνοντας στο αεροδρόμιο το F-16 κάνει low approach πάνω από τον διάδρομο, στρίβει και επιστρέφει για προσγείωση. Πιάνει με τους πίσω τροχούς, επιβραδύνει και προσγειώνεται με ασφάλεια. Βγαίνοντας από το cockpit, το χαμόγελό μου πρέπει να είναι μεγαλύτερο από ποτέ.
Τώρα καταλαβαίνω πλήρως τι ικανότητες έχουν οι φρουροί του Αιγαίου. Πόσο επίπονη είναι η έκθεση σε περαπεταμένες επιταχύνσεις, πόσο σημαντικό να είναι οι πιλότοι μας σωστά εκπαιδευμένοι ώστε να μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις σε κλάσματα δευτερολέπτων, πόσο μεγιστοποιείται η καθημερινή δοκιμασία των πιλότων όσο κινούνται με ταχύτητες που μέχρι πριν λίγες δεκαετίες έμοιαζαν εξωπραγματικές. Και εκτιμώ ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους που χειρίζονται και αξιοποιούν μαχητικά αεροσκάφη δισεκατομμυρίων ευρώ για τη διασφάλιση της ελληνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας που γνωρίζουν σπιθαμή προς σπιθαμή και φρουρούν ημέρα και νύχτα.
