Ξεκίνησε έστω και άτυπα μια κούρσα διαδοχής στο Οικουμενικό Πατριαρχείο; Το ερώτημα ίσως είναι πρόωρο να απαντηθεί. Το βέβαιο είναι όμως ότι η συζήτηση για την επόμενη μέρα στον Οικουμενικό Θρόνο άνοιξε, αφού ο ίδιος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος με δική του πρωτοβουλία μίλησε δημόσια για τη διαδοχή του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Αμερική, στέλνοντας μάλιστα ξεκάθαρα μηνύματα σε πιθανούς διεκδικητές και εκκλησιαστικά συστήματα.
Η διαδοχολογία μάλιστα φούντωσε ακόμη περισσότερο μετά το πρόβλημα υγείας του Οικουμενικού Πατριάρχη, την εισαγωγή του στο νοσοκομείο της Ν. Υόρκης, όπου υποβλήθηκε σε τοποθέτηση στεντ, και την αναγκαστική παραμονή του για μερικές ημέρες ακόμη στις ΗΠΑ.
Ουδείς μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα σε ποια χρονική στιγμή θα ξεκινήσει η επόμενη ημέρα στον Οικουμενικό Θρόνο. Το σύνηθες στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η διαδοχή μιας επισκοπικής θέσης να πραγματοποιείται μετά τον θάνατο του ιεράρχη ή αν έχει πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας που δεν του επιτρέπουν να διοικεί. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν πληροί τις παραπάνω «εθιμικές» προϋποθέσεις. Αλλά επειδή ο Βαρθολομαίος αποτελεί μια ιδιαίτερα ξεχωριστή περίπτωση στην Ορθοδοξία, δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί να αποφασίσει εκείνος με δικά του κριτήρια τη διαδοχή του.
Πάντως το σίγουρο είναι ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος προετοιμάζει ήδη το έδαφος για την επόμενη ημέρα στον Οικουμενικό Θρόνο. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα από το ταξίδι του στην Αμερική και τα μηνύματα που έστειλε σε πολλές κατευθύνσεις. Παρακάλεσε τον Θεό, όπως είπε χαρακτηριστικά, για τη διαδοχή του αλλά και «για την ευστάθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Η σαφής επιδίωξή του είναι η βαριά κληρονομιά και το έργο που θα αφήσει να συνεχιστούν από τον ιεράρχη που θα αναλάβει στο μέλλον αυτή τη θέση. Ο Βαρθολομαίος, ο μακροβιότερος Πατριάρχης στην ιστορία, θα ήθελε οπωσδήποτε ο επόμενος Οικουμενικός Πατριάρχης να είναι ενωτικός – όπως εκείνος – μέσα στην Ορθοδοξία, εργατικός και αφοσιωμένος στον οικουμενικό ρόλο του Πατριαρχείου. Είναι επίσης βέβαιο ότι θα ήθελε να κληροδοτήσει τον κοσμοπολιτισμό του σε ιεράρχη ή ιεράρχες με παρόμοια χαρακτηριστικά. Δεν υπάρχει περίπτωση να προκρίνει μια επιλογή που θα οδηγούσε σε εσωστρέφεια και απομόνωση το Πατριαρχείο.
Το δίδυμο των ιεραρχών
Οι μελετημένες κινήσεις που έκανε την τελευταία διετία σε θέσεις – κλειδιά φανερώνουν ότι έχει καταλήξει στο δίδυμο των ιεραρχών στο οποίο θέλει να αφήσει τις τύχες του Πατριαρχείου.
Ποιοι διαθέτουν τα παραπάνω στοιχεία; Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος είναι ανάμεσά τους και αρκετοί θεωρούν ότι έχει και το προβάδισμα όποτε κι αν ξεκινήσει μια κούρσα διαδοχής. Στην περιοδεία του στην Αμερική ο Οικουμενικός Πατριάρχης επαίνεσε επανειλημμένως τα διοικητικά και πνευματικά του χαρίσματα. Kάλεσε τους πάντες στην Αμερική να συσπειρωθούν γύρω του και υπογράμμισε: «Ο Ελπιδοφόρος λέει συχνά ότι έμαθε πολλά πράγματα στο πλευρό μου. Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα πολλά πράγματα να του δώσω. Εφτασε έως εδώ με την εργατικότητα, την ευφυΐα, τη συστηματικότητά του. Με το σπαθί του, που λένε». Τα προσόντα του Ελπιδοφόρου για μια τέτοια θέση είναι αναμφισβήτητα. Είναι επικοινωνιακός και μία από τις πρώτες αποστολές του στην Αμερική, τα θυρανοίξια του Αγίου Νικολάου, ολοκληρώθηκε με επιτυχία.
Ενας από τους ιεράρχες που θα μπορούσαν να ηγηθούν του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι και ο μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Εμμανουήλ. Ο πρώην μητροπολίτης Γαλλίας θεωρείται ο άτυπος «υπουργός Εξωτερικών» του Πατριαρχείου και ο Βαρθολομαίος έχει εμπιστευτεί τις διοικητικές ικανότητές του σε πολλές διεθνείς αποστολές και συνόδους του Πατριαρχείου. Ισως για όλα αυτά επέλεξε ο Πατριάρχης να τον τοποθετήσει στη θέση νούμερο 2 του Πατριαρχείου με την εκλογή του ως Χαλκηδόνος, στις αρχές του 2021. Είχε εξάλλου ρόλο και στο Ουκρανικό, ενώ ήταν στο πλευρό του Πατριάρχη και στο ταξίδι στην Αμερική.
Βέβαια, αποτελεί ερωτηματικό αν αυτό το ισχυρό δίπολο ιεραρχών θα μπορέσει να συνεργαστεί αρμονικά την επόμενη ημέρα, όποια θέση κι αν κατέχουν, ή στο ξεκίνημα μιας κούρσας διαδοχής. Η νέα σελίδα στο Φανάρι θα είναι ανέφελη μόνο αν υπάρχει συνεργασία.
Επιπλέον, δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι στους πατριαρχικούς ιεράρχες με πλούσιο βιογραφικό και προσόντα περιλαμβάνεται και ο μητροπολίτης Πριγκιποννήσων (πρώην Σεβαστείας) Δημήτριος. Εχει υπερασπιστεί εμπράκτως τα «κανονικά δίκαια» του Πατριαρχείου με το βιβλίο – μελέτη για την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928.
