Γράφει ο Γρηγόρης Τζιοβάρας
Σκηνές βγαλμένες από το εμβληματικό βιβλίο «Η θεωρία της αργόσχολης τάξης», το πρώτο και πιο γνωστό έργο του Νορβηγοαμερικανού οικονομολόγου Θορστάιν Βέμπλεν θυμίζουν τα στοιχεία με τους μακροχρόνια ανέργους του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ). Χιλιάδες ευκατάστατοι συμπολίτες μας, οι οποίοι διαθέτουν υψηλά εισοδήματα, παραμένουν επί χρόνια εγγεγραμμένοι στο μητρώο με τους μακροχρόνια ανέργους του Οργανισμού και, εκμεταλλευόμενοι τις «τρύπες του συστήματος», απολαμβάνουν σκανδαλώδη προνόμια, όπως είναι η απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ, η παροχή ρεύματος σε χαμηλές τιμές, οι δωρεάν μετακινήσεις με τα μέσα μεταφοράς, η ένταξη σε ευνοϊκές ρυθμίσεις που αφορούν δάνεια και άλλα.
Εκείνο που προκαλεί μεγαλύτερη αίσθηση είναι ότι ανάμεσα στους επωφελούμενους από τις παροχές, οι οποίες προορίζονται για όσους έχουν πραγματικές ανάγκες επιβίωσης, περιλαμβάνονται κάτοικοι των βορείων προαστίων της πρωτεύουσας και άλλων «πλούσιων» περιοχών, των οποίων τα ετήσια δηλωθέντα εισοδήματα είναι δυσθεώρητα και μόνο… ανεργία δεν μαρτυρούν.
Από την άλλη, η μεγάλη απόκλιση που παρουσιάζουν τα στοιχεία για την ανεργία που συλλέγει η ΕΛΣΤΑΤ σε σύγκριση με τις λίστες των εγγεγραμμένων ως μακροχρόνια ανέργων στον ΟΑΕΔ δημιουργεί βάσιμες υποψίες ότι αρκετοί από τους τελευταίους εργάζονται στη μαύρη οικονομία χωρίς να το δηλώνουν, με στόχο να επωφελούνται από τις παροχές που συνδέονται με τη συγκεκριμένη ιδιότητα.
Τα στελέχη του Οργανισμού που ανέλαβαν να μελετήσουν τα δεδομένα που είναι καταχωρημένα στα μητρώα τους έμειναν έκθαμβα με τα ευρήματά τους. Ενδεικτικά διαπίστωσαν, μεταξύ άλλων, κραυγαλέες περιπτώσεις ανθρώπων που έκαναν κατάχρηση των θεσμοθετημένων παροχών για τους ανέργους, όπως οι ακόλουθες:
■ Εγγαμο ζευγάρι, άντρας 55 ετών με 131 μήνες ανεργίας και γυναίκα 51ετών με 132 μήνες ανεργίας, κάτοικοι Κηφισιάς, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 130.000 ευρώ.
■ Γυναίκα 55 ετών, έγγαμη, με 123 μήνες ανεργίας, κάτοικος Δήμου Διονύσου, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 250.000 ευρώ.
■ Γυναίκα 48 ετών, έγγαμη, με 133 μήνες ανεργίας, κάτοικος Κηφισιάς, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 300.000 ευρώ.
■ Ανδρας 55 ετών, έγγαμος, με 131 μήνες ανεργίας, κάτοικος Κηφισιάς, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 150.000 ευρώ.
■ Γυναίκα 49 ετών, έγγαμη, με 157 μήνες ανεργίας, κάτοικος Δήμου Διονύσου, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 180.000 ευρώ.
■ Γυναίκα 56 ετών, έγγαμη, με 140 μήνες ανεργίας, κάτοικος Λυκαβηττού, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 160.000 ευρώ.
■ Ανδρας 66 ετών, έγγαμος, με 134 μήνες ανεργίας, κάτοικος Ηλιούπολης, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 55.000 ευρώ.
■ Γυναίκα 55 ετών, έγγαμη, με 122 μήνες ανεργίας, κάτοικος Βούλας, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 60.000 ευρώ
■ Ανδρας 61 ετών, έγγαμος, με 230 μήνες ανεργίας, κάτοικος Θεσσαλονίκης, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 70.000 ευρώ.
Πληροφορίες από αρμόδιες πηγές αναφέρουν ότι το φαινόμενο είναι εκτεταμένο, καθώς από την έρευνα που διενεργήθηκε προέκυψε ότι ανέρχονται σε χιλιάδες οι μακροχρόνια άνεργοι οι οποίοι, αν και έχουν ετήσια εισοδήματα που ξεπερνούν τα 30.000 ευρώ, παραμένουν εγγεγραμμένοι στο μητρώο του ΟΑΕΔ για διάστημα που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά και τα δέκα χρόνια! Εξασφαλίζουν έτσι, επί σειρά ετών, παροχές τις οποίες προφανώς έχουν μεγαλύτερη ανάγκη εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι εργαζόμενοι που εισπράττουν χαμηλότερους μισθούς.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΔ, οι μακροχρόνια άνεργοι, δηλαδή όσοι έχουν απολέσει την προηγούμενη σχέση εργασίας τους πριν από 12 μήνες, φτάνουν τους 568.479. Από τους ελέγχους οι οποίοι διενεργήθηκαν στα δεδομένα που ήταν καταχωρημένα στο μητρώο του Οργανισμού στο τέλος του προηγούμενου χρόνου προέκυψε ότι:
■ 12.949 μακροχρόνια άνεργοι δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 30.000 ευρώ, ενώ
■ άλλοι 27.021 είχαν ετήσιο εισόδημα μεταξύ 20.000 και 30.000 ευρώ, που αντιστοιχούν σε μηνιαίες προσόδους που κινούνται μεταξύ 1.660 και 2.500 ευρώ τον μήνα.
Ενα μεγάλο μέρος, μάλιστα, αυτών -και για την ακρίβεια 15.383 άτομα- είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ για περισσότερα από 5 χρόνια, στοιχείο που αποτελεί ένδειξη ότι δεν αναζητούν νέα εργασία αλλά «βολεύονται» με την… προσοδοφόρα ιδιότητα του μακροχρόνια ανέργου.
Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, ότι με βάση τα στοιχεία από την «Εργάνη», από το σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας, ποσοστό που φτάνει το 85% αμείβεται με μισθό κάτω των 1.500 ευρώ, ενώ, ακόμη χειρότερα, ένας στους πέντε (ή ποσοστό 18%) εισπράττει λιγότερα από 500 ευρώ τον μήνα. Και παρά ταύτα, όλοι αυτοί με τους φόρους και τις εισφορές που καταβάλλουν χρηματοδοτούν τις παροχές που απολαμβάνουν πολίτες με υψηλότερα εισοδήματα.
Ευρύτερα, πάντως, στα υψηλά κλιμάκια του ΟΑΕΔ και του υπουργείου Εργασίας επικρατεί προβληματισμός για την ιδιότητα του μακροχρόνια ανέργου, καθώς από το σύνολο των 568.479 που είναι στο Μητρώο του Οργανισμού, ένας στους τρεις (ήτοι 189.423 άτομα) είναι σε αυτή την κατάσταση για περισσότερα από 5 χρόνια, ενώ σχεδόν ένας στους δέκα (ήτοι 51.143) παραμένει για περισσότερα από 10 χρόνια.
Οι λόγοι του προβληματισμού είναι δύο:
■ Ο πρώτος λόγος είναι ότι διότι δημιουργούνται εύλογες υπόνοιες ότι κάποιοι προτιμούν τη «μαύρη» εργασία και παραμένουν εγγεγραμμένοι στο μητρώο επειδή έτσι εξασφαλίζουν παροχές τις οποίες θα απολέσουν αν συνάψουν σχέση εργασίας.
■ Ο δεύτερος λόγος του προβληματισμού είναι διότι ορισμένοι εκφράζουν την άποψη ότι σε κάποιες περιπτώσεις το μητρώο ανέργων μετατρέπεται για χιλιάδες εγγεγραμμένους σε αυτό σε «παγίδα ανεργίας» αντί για μεταβατικό καθεστώς που θα έπρεπε να οδηγεί το συντομότερο στην επανένταξη στην αγορά εργασίας.
Πηγές του υπουργείου Εργασίας που έχουν γνώση των στοιχείων τα οποία επεξεργάζονται οι υπηρεσίες του ΟΑΕΔ υποστηρίζουν ότι «από αυτά αποκαλύπτεται ο παραλογισμός της διαιώνισης του σημερινού καθεστώτος, το οποίο σε τελική ανάλυση επιβαρύνει τους εργαζόμενους που με τους φόρους και τις εισφορές τους χρηματοδοτούν τις παροχές των υψηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων».
Και επειδή στην αρχή αναφερθήκαμε στον όρο «αργόσχολη τάξη» που τον καθιέρωσε ο Θ. Βέμπλεν, να επισημάνουμε ότι ο εν λόγω διανοητής οικονομολόγος αναφερόταν σε όσους εξασφάλιζαν τα προς το ζην από εισοδήματα προερχόμενα από πλούσιες κληρονομιές, μαύρη αγορά, πανουργία, παρασιτισμό, αλλά και εν γένει σε όλους εκείνους που δεν συμμετέχουν καθόλου στην πραγματική παραγωγή του πλούτου με τον ιδρώτα ή την τέχνη τους.
