Το Αδριάνειο Υδραγωγείο έχει σπουδαία ιστορία.
Ξεκίνησε να λειτουργεί το 140 μ.Χ., στα χρόνια του ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, και 1.900 χρόνια μετά χρησιμοποιείται ακόμα. Διανύοντας μια διαδρομή 20 χιλιομέτρων και διασχίζοντας οκτώ δήμους της Αττικής, το Αδριάνειο Υδραγωγείο εξακολουθεί να «μεταφέρει» τα νερά από πηγές της Πάρνηθας στην πλατεία Δεξαμενής στο Κολωνάκι.
Μέχρι τα χρόνια της Τουρκοκρατίας το υδραγωγείο εκτιμάται ότι ήταν πλήρως λειτουργικό. Οταν αυτή η πηγή υδροδότησης του Λεκανοπεδίου εγκαταλείφθηκε, άρχισαν να εμφανίζονται και τα πρώτα προβλήματα στις υποδομές του. Επιστρατεύθηκε – ύστερα από αποσπασματικές παρεμβάσεις δημοτικών Αρχών σε περιόδους όπου τα ζητήματα ύδρευσης ήταν οξύτατα – μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν τελικά σταμάτησε η υδροδότηση της Αθήνας από αυτό.
Μνημείο μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς
Πλέον, η Περιφέρεια Αττικής προχωρεί στην αξιοποίηση του μνημείου, μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, με στόχο να επωφεληθούν όλοι οι φορείς που συμμετέχουν στην προσπάθεια, αλλά κυρίως οι δήμοι που βρίσκονται στη διαδρομή του υπόγειου υδραγωγείου. Είναι χαρακτηριστικό πως η κεντρική σήραγγα του Αδριανείου περνά κάτω από τους Δήμους Αχαρνών, Κηφισιάς, Μεταμόρφωσης, Ηρακλείου, Αμαρουσίου, Χαλανδρίου, Ψυχικού-Φιλοθέης και Αθηναίων.
Με την πρόσφατη υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Αναπτυξιακού Οργανισμού «Νέα Μητροπολιτική Αττική» για την «Προκαταρκτική μελέτη του κεντρικού άξονα του Αδριάνειου Υδραγωγείου» δίνεται το πράσινο φως να ενταχθεί το έργο στο νέο ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ 2021-2027, στο πλαίσιο προώθησης της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
«Στόχος μας είναι μέσα από μια ολοκληρωμένη παρέμβαση το εμβληματικό αυτό μνημείο όχι μόνο να διατηρηθεί στους αιώνες, αλλά να αποτελέσει και ένα ζωντανό σύμβολο περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Πρόκειται για ένα υπερτοπικό έργο με μέγιστη περιβαλλοντική, πολιτιστική και κοινωνική σημασία και πολλαπλά οφέλη για τον τουρισμό, τον πολιτισμό, τη βιώσιμη ανάπτυξη, την Αττική, την Ελλάδα. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου συνεργαζόμαστε στενά με το υπουργείο Πολιτισμού, την ΕΥΔΑΠ και τους δήμους» σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης.
Η αξιοποίηση των υδάτων
Η διαχείριση των υδάτων του Αδριανείου βρίσκεται στη δικαιοδοσία της ΕΥΔΑΠ, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα οδηγούνται στη θάλασσα ετησίως τουλάχιστον 800.000 κυβικά νερού της πόλης που προέρχεται από αυτό. Την ίδια στιγμή, η συνολική ζήτηση από τους οκτώ δήμους για την κάλυψη αναγκών στον δημόσιο χώρο ανέρχεται σε 854.000 κ.μ. ανά έτος και με την αξιοποίηση των υδάτινων πόρων του εκτιμάται ότι το συνολικό ετήσιο όφελος για τους δήμους θα είναι της τάξης των 170.000 ευρώ.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο Δήμος Μεταμόρφωσης ξεκίνησε να επαναχρησιμοποιεί το νερό του ιστορικού υδραγωγείου αποκλειστικά για την άρδευση χώρων πρασίνου. Μέσω δύο πλαγιογεωτρήσεων παραπλεύρως του αγωγού συλλέγεται, όπως τονίζει η δημοτική Τεχνική Υπηρεσία, μέρος του νερού που διέρχεται από τον αγωγό του Αδριανείου. Αυτή τη στιγμή αρδεύονται από το υδραγωγείο 16 πλατείες του δήμου και αρκετοί άλλοι χώροι πρασίνου, όπως νησίδες δρόμων ή παρτέρια. «Η συντήρηση, αναβάθμιση και ανάδειξη του Αδριάνειου Υδραγωγείου αποτελεί μια ιστορική πρόκληση.
Μια ευκαιρία να αναπτυχθούν πλήρως οι δυνατότητές του όσον αφορά την άρδευση του πρασίνου σε όλη την Αττική, αλλά και στη δημιουργία – σχετικών με αυτό το τεχνολογικό θαύμα – χώρων μάθησης και ψυχαγωγίας. Η Μεταμόρφωση είναι η μοναδική από τους οκτώ δήμους η οποία όχι απλά το χρησιμοποιεί, αλλά επιδιώκει και την επέκταση της χρήσης του, η μόνη που γνωρίζει – από την πρακτική εμπειρία – τη σημασία του και για αυτό στηρίζουμε αυτή την προσπάθεια» εξηγεί από την πλευρά του ο δήμαρχος Μεταμόρφωσης Στράτος Σαραούδας.
Πρόσβαση στους κατοίκους
Στο μεταξύ, το καλοκαίρι του 2020 ο Δήμος Χαλανδρίου ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα με στόχο να «ζωντανέψει» το ρωμαϊκό υδραγωγείο όχι μόνο ως αξιοθέατο αλλά και ως στοιχείο της καθημερινότητας της πόλης. «Πρόκειται για το μεγαλύτερο ιστορικό μνημείο, το οποίο είναι υπόγειο. Κι αυτό που ως δήμος θέλαμε είναι να βρούμε τρόπο να έρθει αυτό το μνημείο στο προσκήνιο» αναφέρει ο αντιδήμαρχος Κώστας Γερολυμάτος. Σε δύο σημεία του δήμου, στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας, θα δημιουργηθούν τα δύο αντλιοστάσια.
«Υστερα από 60 χρόνια εκτός λειτουργίας, το νερό που κυλάει μέσα στο ρωμαϊκό υδραγωγείο ξαναγίνεται προσβάσιμο στους κατοίκους του Χαλανδρίου για ποτιστικές και άλλες ανάγκες. Θα αξιοποιήσουμε με δύο τρόπους: Με ένα αρδευτικό δίκτυο νερού, μήκους πέντε χιλιομέτρων (το πρώτο δίκτυο αποκλειστικά μη πόσιμου νερού της ΕΥΔΑΠ), ενώ ταυτόχρονα θα έχουμε και ένα δίκτυο με υδροφόρες» σημειώνει ο αντιδήμαρχος. Μάλιστα, όσοι πολίτες το επιθυμούν μπορούν να ποτίζουν τον κήπο τους με νερό από το υδραγωγείο.
