Η βιομηχανία Παπαδοπούλου έχασε τη δικαστική μάχη για τα μπισκότα «Μιράντα»

α ξίφη τους διασταύρωσαν στα δικαστήρια δύο ανταγωνιστικές παραδοσιακές βιομηχανίες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον χώρο του μπισκότου, έχοντας μάλιστα έντονη εξαγωγική δραστηριότητα.

Τελικά, η ιστορική βιομηχανία μπισκότων Παπαδοπούλου έχασε αμετάκλητα τη δικαστική μάχη στον Αρειο Πάγο, με πρόεδρο τον πρόσφατα παραιτηθέντα αντιπρόεδρό του Χρήστο Τζανερρίκο, με την επίσης μπισκοτοβιομηχανία των Τρικάλων Δερμίσης για τα φημισμένα μπισκότα Μιράντα της πρώτης.

Η βιομηχανία Παπαδοπούλου Α.Ε., που εδρεύει στον Ταύρο Αττικής, συστάθηκε το 1922 και από τότε δραστηριοποιείται στον χώρο παραγωγής τροφίμων, με ιδιαίτερη έμφαση και επιτυχία στην παραγωγή μεγάλης και αναγνωρίσιμης στο κοινό ποικιλίας μπισκότων. Η βιομηχανία Παπαδοπούλου κυκλοφορεί την ποικιλία των μπισκότων της σε διάφορες συσκευασίες, μικρές ή μεγάλες, διαφανείς ή μη, σε διάφορες γεύσεις.

Επίσης, παράγει και διαθέτει στην κατανάλωση φρυγανιές, αρτοσκευάσματα κ.ά. Από το 1930 παράγει και εμπορεύεται τα μπισκότα με την ονομασία «Μιράντα», τα οποία διατίθενται προς πώληση στο ευρύ καταναλωτικό κοινό από σούπερ μάρκετ, κυλικεία, καταστήματα ψιλικών ειδών, περίπτερα κ.ο.κ.

Η συσκευασία

Η διαχρονική συσκευασία των μπισκότων Μιράντα αποτελείται από μία διάφανη κατά το μεγαλύτερο μέρος πλαστική συσκευασία από ζελατίνη, σε σχήμα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, με διαστάσεις 190 χιλιοστά (μήκος) επί 69 χιλ. (πλάτος) επί 40 χιλ. (ύψος) και περιέχει 50 μπισκότα, διατεταγμένα σε δύο επάλληλες καθ’ ύψος σειρές των 25 μπισκότων η καθεμία. Τα μπισκότα είναι τοποθετημένα μέσα σε πλαστικό, διαφανές και ανοιχτό στο πάνω μέρος παραλληλόγραμμο κουτί (σκαφάκι). Στη συσκευασία αυτή υπάρχει συνδυασμός λεκτικών και εικαστικών απεικονίσεων.

Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, στην επάνω επιφάνεια της συσκευασίας και στη μέση της απεικονίζεται γυναικείο κεφάλι άσπρου χρώματος με πλούσια κόμη που κοιτάζει προς τα δεξιά μέσα σε σκούρο μπλε φόντο, η οποία περιβάλλεται από ωοειδή-οβάλ διακοσμητική, δαντελωτή γραμμή σε κόκκινο χρώμα, που με τη σειρά της περιβάλλεται από λευκό φόντο, οβάλ.

Κάτω από την παράσταση αυτή αναγράφονται με κόκκινα καλλιγραφικά γράμματα, σε ιδιαίτερη γραμματοσειρά που έχει ελαφρά κλίση προς τα δεξιά και μέσα σε λευκό περίγραμμα οι λέξεις «Μπισκότα Μιράντα». Επάνω και αριστερά στη συσκευασία αναγράφεται με λευκά κεφαλαία στοιχεία σε κόκκινο φόντο το όνομα «Παπαδοπούλου».

Πάνω και κάτω από τη λέξη αυτή υπάρχουν μια οριζόντια λευκή παράλληλη γραμμή, παραπλεύρως δε του ονόματος αυτού το κεφαλαίο γράμμα «Π», σε λευκό χρώμα, το οποίο περιβάλλεται από λευκή κυκλική γραμμή. Στο δεξί σκέλος του «Π» και στη βάση του αναγράφεται με λευκά ψηφία το έτος 1922. Σε μια από τις πλάγιες επιφάνειες της συσκευασίας υπάρχουν οι αγγλικές λέξεις «BISCUITS Miranda» με κόκκινα γράμματα που περιβάλλονται από άσπρο περίγραμμα. Μέσα στη διαφανή συσκευασία κάθε μπισκότο έχει στην πάνω επιφάνειά του ένα ανάγλυφο σχέδιο, που αποτελείται από παραστάσεις λουλουδιών και στο κέντρο της εμπρόσθιας επιφάνειάς του αναγράφεται με κεφαλαία στοιχεία η λέξη «Μιράντα».

Από την άλλη πλευρά, από το 2003 συστάθηκε και δραστηριοποιείται στην παραγωγή μπισκότων η θεσσαλική μπισκοτοποιία Δερμίσης (σε βάθος χρόνου η εταιρεία έχει αφετηρία το 1881, δηλαδή τότε που ξεκίνησε ως αρτοποιείο), διατηρώντας στην πόλη των Τρικάλων μονάδα παραγωγής μπισκότων. Στις αρχές του 2016, η Δερμίσης παρήγαγε και διέθεσε στην ελληνική αγορά ένα νέο προϊόν μπισκότων με την ονομασία «Μιλένα».

Το προϊόν αυτό κυκλοφορεί σε μια διάφανη κατά ένα μέρος της πλαστική συσκευασία από ζελατίνη, σε σχήμα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, ίδιων διαστάσεων με αυτό που έχουν τα μπισκότα Μιράντα. Η συσκευασία περιέχει 45 μπισκότα (ενώ της Μιράντα περιέχει 50 μπισκότα), τοποθετημένα σε δύο επάλληλες καθ’ ύψος σειρές.

Τα μπισκότα είναι τοποθετημένα εντός ενός πλαστικού, διαφανούς και ανοιχτού στο πάνω μέρος παραλληλόγραμμου κουτιού (σκαφάκι). Κάθε μπισκότο έχει σχήμα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, διαστάσεις 69 χιλ. (μήκος) επί 25 χιλ. (πλάτος) επί 4 χιλ. (ύψος) και στην πάνω επιφάνεια ανάγλυφα γεωμετρικά σχήματα, ενώ στις δύο μικρές πλευρές του παραστάσεις πετάλων λουλουδιών. Να σημειωθεί ότι οι διαστάσεις του μπισκότου είναι όμοιες με αυτές των Μιράντα, αλλά διαφέρουν στο μήκος (67 χιλ. αντί για 69 χιλ.).

H επιστολή

Η μπισκοτοβιομηχανία του Ταύρου, μόλις διαπίστωσε την κυκλοφορία των επίμαχων μπισκότων της τρικαλινής εταιρείας στην αγορά, έστειλε επιστολή ισχυριζόμενη ότι προσέβαλε τα δικαιώματά της επί των διακριτικών γνωρισμάτων του προϊόντος της «Μπισκότα Μιράντα».

Συγκεκριμένα, «του διασχηματισμού της συσκευασίας (ορθογώνια παραλληλεπίπεδη, περιλαμβάνουσα πλαστικές διαφανές κυτίο, ανοιχτό στο επάνω μέρος του, εντός του οποίου είναι διατεταγμένα μπισκότα σε δύο επάλληλες καθ’ ύψος σειρές, διαφανής ζελατίνη που περιβάλλει το κυτίο), του διασχηματισμού των μπισκότων (ορθογώνια παραλληλόγραμμα), του ανάγλυφου σχεδίου τους με τις αναπαραστάσεις λουλουδιών, της καλλιγραφικής γραφής του ονόματος “Μιράντα”, τα οποία λόγω της μακράς χρήσης τους και της διακριτικής τους δύναμης, εγγενούς και επίκτητης με την πάροδο των χρόνων, έχουν καθιερωθεί στην αγορά ως διακριτικά γνωρίσματα του επίδικου προϊόντος».

Η εταιρεία Δερμίσης δεν απάντησε στην επιστολή της Παπαδοπούλου και η τελευταία τον Νοέμβριο του ίδιου έτους (2016) ακολούθησε τη δικαστική οδό για παραβίαση της νομοθεσίας περί αθέμιτου ανταγωνισμού.

Δύο χρόνια μετά (2018), η μπισκοτοβιομηχανία Παπαδοπούλου έχασε την πρώτη δικαστική μάχη στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών σε βάρος της εταιρείας Δερμίσης και τον επόμενο χρόνο έχασε εν μέρει και τη δεύτερη δικαστική διένεξη στο Τριμελές Εφετείο Αθηνών. Ετσι, προσέφυγε στον Αρειο Πάγο ζητώντας να αναιρεθεί η εφετειακή σε βάρος της απόφαση.

Σε όλη αυτή τη δικαστική διαδρομή, πλέον της Ανώνυμης Εταιρείας της μπισκοτοβιομηχανίας των Τρικάλων, διάδικος ήταν και ο ίδιος ο ιδρυτής της Κωνσταντίνος Δερμίσης. Η εταιρεία Παπαδοπούλου υποστήριξε ότι παραβιάζεται η νομοθεσία «περί αθέμιτου ανταγωνισμού» (ν.146/1914) σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται κατά τις εμπορικές, βιομηχανικές ή γεωργικές συναλλαγές κάθε πράξη που γίνεται προς τον σκοπό ανταγωνισμού και αντίκειται στα χρηστά ήθη και σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα (άρθρα 914 και 919) υπάρχει αξίωση αποζημίωσης.

Οπως επισήμανε η εταιρεία Παπαδοπούλου, η συσκευασία των επίμαχων μπισκότων Μιλένα της εταιρείας Δερμίσης ομοιάζει σε βαθμό κινδύνου συγχύσεως και προσβάλλει τη φήμη του εμπορικού σήματός της, καθώς μάλιστα οι αναφορές στη συσκευασία γίνονται με γραμματοσειρά και καλλιγραφικά στοιχεία ουσιωδώς όμοια με τη δική της γραμματοσειρά και τα καλλιγραφικά στοιχεία της.

Και όλα αυτά γίνονται με σκοπό ανταγωνισμού και ιδίως προκειμένου το νέο προϊόν της εταιρείας Δερμίσης να επωφεληθεί άκοπα, αδάπανα και αντίθετα με τα χρηστά ήθη από την αναγνωρισιμότητα του ήδη γνωστού και καθιερωμένου προϊόντος των μπισκότων Μιράντα.

Το Εφετείο Αθηνών στην απορριπτική απόφαση για την εταιρεία Παπαδοπούλου αναφέρει ότι ο νόμος «περί αθέμιτου ανταγωνισμού» δεν αποσκοπεί μόνο στο συμφέρον «των ανταγωνιστών στην ατομική διάστασή του, αλλά αποσκοπεί και στο συμφέρον των καταναλωτών και κατ’ επέκταση στη λειτουργία της ίδιας της αγοράς», αλλά αποφάνθηκε ότι πρέπει να μην υπάρχει στη συσκευασία η λεκτική ένδειξη «Μιλένα».

Οι εφέτες διευκρίνισαν ότι «η ζητούμενη προστασία εκ μέρους της Παπαδοπούλου περιορίζεται στη συσκευασία, δηλαδή στο σχήμα, τις διαστάσεις του διαφανούς κυτίου, του τρόπου παρατάξεων των μπισκότων εντός αυτού και της διαφανούς ζελατίνης που περιβάλλει το διαφανές πλαστικό κυτίο». Συγκεκριμένα, «ζητεί να αναγνωριστεί ότι αποτελούν διακριτικά γνωρίσματα του προϊόντος της όλα μαζί από κοινού, αλλά και το καθένα αυτοτελώς, χωρίς αναφορά στις χρωματικές απεικονίσεις και παραστάσεις». Περαιτέρω, προσθέτουν ως προς το σχήμα, τις διαστάσεις και το ανάγλυφο σχέδιο των ένδικων μπισκότων ότι «δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι το καθένα από αυτά μόνο του ή και όλα μαζί μπορούν να επιτελέσουν οποιαδήποτε διακριτική λειτουργία των προϊόντων από την επιχείρηση Παπαδοπούλου».

Επισημαίνεται ότι «δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πολλά τέτοια μπισκότα κυκλοφορούν στην ελληνική και ξένη αγορά με ορθογώνιο σχήμα, με παρόμοιες διαστάσεις σε σχέση με τα μπισκότα Μιράντα, με μικρότερες ή μεγαλύτερες αποκλίσεις, καθόσον το σχήμα αυτό είναι το πλέον χρηστικό για τον καταναλωτή και πρακτικό σχήμα μπισκότου αυτής της κατηγορίας μακρόστενων μπισκότων τα οποία συνοδεύουν ζεστά ροφήματα (λ.χ. Αλλατίνη βουτηχτά κλασικά, ΑΒ Βασιλόπουλος γλυκά μπισκότα, εταιρεία με την επωνυμία 365, M&S TEA FINGER BISCUITS, Lotus Biscoff, Highland Shortbread Finger by Sainsburry’s, τα οποία κυκλοφορούν στην ελληνική και ξένη αγορά)».

Η απόφαση

Κρίθηκε ότι «σε κάθε περίπτωση, το ορθογώνιο σχήμα του μπισκότου δεν ενέχει έναν ελάχιστο βαθμό διακριτικής δύναμης, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει ως διακριτικό γνώρισμα προέλευσης του προϊόντος από μια επιχείρηση, καθώς ταυτίζονται με το ίδιο το προϊόν, αποτελώντας διαμορφωτικό αυτού στοιχείο». Περαιτέρω, συνεχίζει η δικαστική απόφαση, «το ορθογώνιο σχήμα και οι διαστάσεις του μπισκότου της ενάγουσας Μιράντα ουδόλως διακρίνονται τούτα από κάποιο στοιχείο πρωτοτυπίας, εν όψει του ότι στην ελληνική και ξένη αγορά κυκλοφορεί πλήθος μπισκότων με παρόμοιο σχήμα και μέγεθος, το οποίο κατεξοχήν εξυπηρετεί τον προορισμό του συγκεκριμένου προϊόντος, το οποίο συνοδεύει ζεστά ροφήματα».

Παράλληλα, σημειώνεται στην απόφαση: «Σε κάθε περίπτωση, το ορθογώνιο παραλληλόγραμμο σχήμα ενός μπισκότου δεν ενέχει ούτε έναν ελάχιστο βαθμό διακριτικής δύναμης που θα μπορούσε να το καταστήσει διακριτικό προέλευσης του προϊόντος από ορισμένη επιχείρηση. Από μόνο το γεγονός ότι τα μπισκότα Μιράντα είναι ιδιαιτέρως αναγνωρίσιμα στο καταναλωτικό κοινό και χαίρουν θετικής εκτίμησης λόγω της άριστης ποιότητάς τους και ισορροπημένης γεύσης τους, δεν αρκεί για να αχθεί το δικαστήριο στην κρίση ότι το ορθογώνιο σχήμα του προϊόντος σε συνδυασμό και με τη διάσταση αυτού αποτελεί διακριτικό γνώρισμα της προέλευσής του. Περαιτέρω, όσον αφορά την ανάγλυφη αναπαράσταση των μπισκότων της ενάγουσας, επισημαίνεται ότι είναι συνηθισμένο και κοινότοπο να υπάρχουν ανάγλυφες απεικονίσεις που περιέχουν πέταλα λουλουδιών σε μπισκότα αυτού του είδους, προοριζόμενα να χρησιμοποιηθούν ως βουτήματα σε ζεστά ροφήματα». Μετά από όλα αυτά, υπογράμμισαν οι εφέτες ότι «η συνολική εξάλλου οπτική εντύπωση που προκαλείται από τα δύο εξεταζόμενα προϊόντα σε σχέση με την ανάγλυφη παράσταση που υπάρχει σε καθένα από αυτά είναι εντελώς διαφορετική και δεν προκαλείται κίνδυνος σύγχυσης στον μέσο καταναλωτή».

Καταλήγοντας το Εφετείο απέρριψε την αίτηση αναίρεσης κατά το βασικό της σκέλος, το οποίο «στηρίζεται στην προσβολή του διασχηματισμού και της μορφής της συσκευασίας, καθώς και του διασχηματισμού και του ανάγλυφου σχεδίου των μπισκότων Μιράντα» και αποφάνθηκε ότι πρέπει να μην υπάρχει στη συσκευασία η λεκτική ένδειξη «Μιλένα».

Ετσι, η εταιρεία Παπαδοπούλου προσέφυγε στον Αρειο Πάγο ζητώντας να αναιρεθεί η εφετειακή απόφαση, με τον ισχυρισμό ότι οι εφέτες εσφαλμένα απέρριψαν ως αόριστη και αβάσιμη την αγωγή της. Τελικά, το Α1 Πολιτικό Τμήμα απέρριψε την αίτηση αναίρεσης της εταιρείας Παπαδοπούλου ως αβάσιμη και αόριστη και παράλληλα επιδίκασε σε βάρος της τα δικαστικά έξοδα ύψους 2.700 ευρώ.