Γραφει Δημήτρης Δελεβέγκος
Λίγο πριν εκπνεύσει το 2022, στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, ένα από τα ιδιωτικά αεροσκάφη που απογειώθηκαν από το τέρμιναλ Γενικής Αεροπορίας του «Ελευθέριος Βενιζέλος» ήταν αυτό του Τζον Τραβόλτα. Ο Αμερικανός ηθοποιός, που υπολογίζεται ότι διαθέτει περισσότερα από επτά ιδιωτικά αεροπλάνα και έχει μάθει να πιλοτάρει από την ηλικία των 22 ετών, ανήκει σε μια διαρκώς αυξανόμενη κατηγορία ανθρώπων που επιλέγουν για να μετακινηθούν από και προς την Ελλάδα ή στο εσωτερικό της χώρας μέσω ιδιωτικής πτήσης. Μέσω δηλαδή ελικοπτέρου ή κάποιου τζετ, που μπορεί να είναι από Learjet μέχρι Embraer, διαθέτοντας, ανεξαρτήτως τύπου, περιορισμένη χωρητικότητα επιβατών, σε σύγκριση με τα αεροσκάφη των εμπορικών αερογραμμών. Οπως αναφέρει στην «Κ» επιχειρηματίας που ταξιδεύει συχνά εκτός Ελλάδας μέσω μισθωμένου τζετ, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των ιδιωτικών πτήσεων, όπως ο περιορισμένος χρόνος αναμονής στο αεροδρόμιο, η αποφυγή ενδεχόμενων καθυστερήσεων, η διασφάλιση ιδιωτικότητας και η ευελιξία σχετικά με τον χρόνο αναχώρησης, εξισορροπούν, έως έναν βαθμό, το αυξημένο κόστος.
Αυτές, ίσως, είναι οι αιτίες για τις οποίες τους θερινούς μήνες του 2022 είχε υπολογιστεί ότι κάθε 20 λεπτά ένα ιδιωτικό αεροσκάφος προσγειωνόταν ή απογειωνόταν από τα μεγαλύτερα ελληνικά αεροδρόμια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), το 2022 οι ιδιωτικές πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού ξεπέρασαν ελαφρώς τις 16.500. Με βάση τα ίδια δεδομένα, τα σκήπτρα κρατάει το «Ελ. Βενιζέλος» με περισσότερες από 4.800 και περίπου 2.800 πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. Ακολουθούν τα αεροδρόμια Ηρακλείου και Μυκόνου με συνολικά 2.220 και άνω των 1.300 πτήσεων αντίστοιχα. Υπήρξαν, ακόμη, και περισσότερες από 21.000 πτήσεις με αεροταξί, ελικόπτερα και ελαφρά τζετ, που συνήθως πραγματοποιούν μικρής διάρκειας πτήσεις τις οποίες είναι σε θέση να εκτελέσουν ακόμη και «τελευταία στιγμή».
Σύμφωνα ακόμη με τα στοιχεία Μαρτίου του ευρωπαϊκού φορέα για τις επαγγελματικές πτήσεις (EBAA), στην Ελλάδα φιλοξενούνται σε βάσεις 48 αεροσκάφη μονοκινητήρια, δικινητήρια και τζετ, από τα οποία 18 είναι μεγάλου μεγέθους (π.χ. Challenger, Embraer) και 14 δικινητήρια. Βάσει των δεδομένων αυτών και με κριτήριο τον αριθμό αυτού του είδους των αεροσκαφών που βρίσκονται στα αεροδρόμιά της, η Ελλάδα καταλαμβάνει μεταξύ 31 χωρών τη 17η θέση, ενώ μεγάλη απόσταση τη χωρίζει από τη Γερμανία, που ως πρώτη στη σχετική κατάταξη διαθέτει στις βάσεις των αεροδρομίων της 789 αεροσκάφη τζετ. Συνολικά, στην Ελλάδα λειτουργούν 21 αεροπορικές εταιρείες που είναι αδειοδοτημένες, έχουν δηλαδή εξασφαλίσει άδεια πτητικής εκμετάλλευσης (AOC) και επιχειρούν μέσω ελικοφόρων μέσων και τζετ.
Υπάρχει όμως και σημαντικός αριθμός ξένων αεροπορικών εταιρειών που πραγματοποιεί δρομολόγια από και προς την Ελλάδα. Οπως η αμερικανική Netjets, που ελέγχει η Berkshire Hathaway του Γουόρεν Μπάφετ, εκμεταλλεύεται τον στόλο των περισσότερων από 900 αεροσκαφών της με βάση έναν αριθμό πτητικών ωρών και μαζί με τη Wheels Up ελέγχει το μεγαλύτερο μερίδιο της συγκεκριμένης αγοράς. Οπως αναφέρει στην «Κ» εκπρόσωπος της εταιρείας, που ιδρύθηκε το 1964 με τον τίτλο Executive Jet Airways, στην Ελλάδα σημειώνεται ρεκόρ αύξησης της ζήτησης για υπηρεσίες ιδιωτικών πτήσεων. «Καταγράφουμε αυξημένους όγκους κρατήσεων σε ποσοστό 10% σε σχέση με το 2019, ενώ η ζήτηση για ιδιωτικές πτήσεις από και προς την Ελλάδα αυξήθηκε το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς, έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2019 κατά 50%», αναφέρει το στέλεχος της Netjets, της οποίας τα Cessna (C68A, C700), τα Embraer (Phenom 300) και τα Bombardier (Challenger 350) ανήκουν στα τζετ με την υψηλότερη συχνότητα πτήσεων.
Τους θερινούς μήνες του 2022, κάθε 20 λεπτά ένα ιδιωτικό αεροσκάφος προσγειωνόταν ή απογειωνόταν από τα μεγαλύτερα ελληνικά αεροδρόμια.
Οπως προσθέτει το στέλεχος της Netjet, η Ελλάδα προσελκύει ισχυρότατη ζήτηση για ιδιωτικά ταξίδια, η οποία κορυφώνεται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. «Ιδίως κατά τους θερμούς μήνες του καλοκαιριού, η Μύκονος, η Κέρκυρα, η Ρόδος και η Σαντορίνη αποτελούν τους κορυφαίους νησιωτικούς προορισμούς, που συγκεντρώνουν ισχυρή ζήτηση» αναφέρει. Επιβάτες με αντικείμενο την αναψυχή και το ταξίδι προσελκύει και η Αθήνα, με το «Ελευθέριος Βενιζέλος» να καταγράφει το πρώτο δίμηνο της φετινής χρονιάς 869 κινήσεις ιδιωτικών αεροσκαφών, από τις οποίες το 60% προέρχεται από το εξωτερικό.
Η αύξηση της ζήτησης για αυτού του είδους τις μετακινήσεις συνδέεται άμεσα με την άνοδο του αριθμού των υψηλής εισοδηματικής κατηγορίας ατόμων. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ οι δισεκατομμυριούχοι, που ξεπερνούν τους 700, αύξησαν κατά 60% την αξία του πλούτου τους σε σύγκριση με πριν από μια δεκαετία, σύμφωνα με έκθεση της βρετανικής οργάνωσης Oxfam. Το περιοδικό Forbes, το 2000 τοποθετούσε τον αριθμό των δισεκατομμυριούχων σε όλο τον κόσμο σε μόλις 470, με συνολική περιουσία 820 δισ. ευρώ. Ωστόσο, σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότεροι από 2.600 δισεκατομμυριούχοι, με περιουσία της τάξεως των 12 τρισεκατομμυρίων ευρώ, που έχει μειωθεί κατά μισό τρισ. σε σχέση με τον Μάρτιο του 2022, λόγω των αναταραχών στην παγκόσμια οικονομία.
Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια επιδιώκει, αν και με αργά βήματα, να προσελκύσει άτομα υψηλής εισοδηματικής κατηγορίας, μέσω και σειράς διατάξεων για παροχή ευνοϊκής φορολογίας σε φυσικά πρόσωπα που επιλέγουν να μεταφέρουν τη φορολογική κατοικία τους στη χώρα. Με τις ρυθμίσεις αυτές συνδέεται και η αύξηση της ζήτησης και των αγοραπωλησιών για πολυτελείς και υπερπολυτελείς –με αξία άνω του 1 εκατ. ευρώ– κατοικίες.
Ωστόσο, στην κατηγορία όσων επιλέγουν να μετακινηθούν ιδιωτικά δεν ανήκουν μόνον jet setters και ξένοι επιχειρηματίες που έχουν αποκτήσει σπίτι στην Ελλάδα ή επισκέπτονται τη χώρα μας για διακοπές ή για να συμμετάσχουν σε κάποια εταιρική ή μη εκδήλωση. Σε αυτή περιλαμβάνονται, όπως αναφέρει πιλότος στην «Κ», επιχειρηματίες και επενδυτές του χρηματοοικονομικού κλάδου, της αγοράς ακινήτων, των ασφαλίσεων, αθλητές, τραγουδιστές, αλλά και ανώτατα στελέχη (π.χ. επικεφαλής παραγωγής, σεναριογράφοι) της βιομηχανίας του Χόλιγουντ. Αμερικανοί, Ευρωπαίοι, Αραβες, Ισραηλινοί, Ταϊλανδοί και Ινδοί, που επιλέγουν την Ελλάδα για την τέλεση του γάμου τους, ανήκουν στους βασικούς χρήστες από το εξωτερικό των ιδιωτικών αεροπορικών μετακινήσεων. Και ζητούν ολοκληρωμένες υπηρεσίες εξυπηρέτησης στο έδαφος, που περιλαμβάνουν από τη μίσθωση συγκεκριμένης κατηγορίας αυτοκινήτων μέχρι την κράτηση σε συγκεκριμένους χώρους νυκτερινής διασκέδασης.
Στους Ελληνες που… ψηφίζουν πτήσεις εκτός Ελλάδας με τζετ ή εντός της χώρας με ελικόπτερο, ανήκουν πολυσχιδείς επιχειρηματίες που διαθέτουν ισχυρό πλάνο διεθνούς ανάπτυξης και συχνές ανάγκες για μετακίνηση στο εξωτερικό. Χωρίς επιστροφή, το κόστος για τη μετάβαση από την Αθήνα μέχρι τη Μύκονο με ελικόπτερο τοποθετείται σε περίπου 5.000 ευρώ, ενώ το δρομολόγιο (με τζετ) από την ελληνική πρωτεύουσα στο Λονδίνο κοστίζει περισσότερο από 20.000 ευρώ (εάν δεν υφίσταται μακροχρόνια συμφωνία χρονομίσθωσης).
Δύσκολο το στοίχημα εξυπηρέτησης της αυξημένης ζήτησης
Κατά τη φετινή τουριστική περίοδο οι πτήσεις στους ελληνικούς αιθέρες αναμένεται να εμφανίσουν νέο ρεκόρ, σύμφωνα με εκτιμήσεις των παραγόντων του κλάδου και στοιχεία του ευρωπαϊκού οργανισμού για την ασφάλεια των πτήσεων (Eurocontrol). Είναι ενδεικτικό ότι κατά το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019, στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» ο αριθμός των πτήσεων, που ξεπέρασαν ελαφρώς τις 41.000, ενισχύθηκε κατά 2,2%. Το ίδιο χρονικό διάστημα, στα 14 μεγαλύτερα αεροδρόμια της περιφέρειας που διαχειρίζεται η Fraport Greece, η πτητική δραστηριότητα υποχώρησε κατά 2,8%. Ωστόσο τον Μάρτιο, οπότε καταγράφηκαν 7.415 κινήσεις, υπήρξε μεγαλύτερη κατά 9,2%, συγκριτικά με τον ίδιο μήνα του 2019.
Κορεσμένα τα ελληνικά αεροδρόμια, συχνά, ιδιωτικά αεροσκάφη ξαναφεύγουν στο εξωτερικό προκειμένου να βρουν κατάλληλους χώρους για να τα φιλοξενήσουν.
Το προσδοκώμενο ρεκόρ των πτήσεων, που αναμένεται να συνοδευθεί με την εμφάνιση και ιστορικά υψηλής επιβατικής κίνησης, καθιστά ακόμη πιο δύσκολο το στοίχημα της απρόσκοπτης εξυπηρέτησης της αυξημένης ζήτησης. Για παράδειγμα, το περασμένο καλοκαίρι η ομαλή εξυπηρέτηση των πτήσεων των ιδιωτικών τζετ είχε μετατραπεί σε δυσεπίλυτο γρίφο, με ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα να ήταν η έλλειψη επαρκών χώρων στάθμευσης στα αεροδρόμια της χώρας.
Καθώς τα ιδιωτικά αεροσκάφη πρέπει να σταθμεύσουν κάπου για να αναμένουν το τέλος του ταξιδιού των επιβατών τους –με εξαίρεση εκείνα που εκμισθώνονται αποκλειστικά και μόνο για την πτήση– και η έκταση των ελληνικών αεροδρομίων είναι πεπερασμένη, συχνά καλούνται να ξαναφύγουν στο εξωτερικό προκειμένου να βρουν κατάλληλους χώρους για να τα φιλοξενήσουν.
Ενδεικτικό του κορεσμού των ελληνικών αεροδρομίων είναι το γεγονός ότι πέρυσι το αεροσκάφος του Αιγύπτιου επιχειρηματία Σαφίκ Γκαμπρ, ενός εκ των πλουσιότερων ατόμων της χώρας, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει έγκριση στάθμευσης για περισσότερο από πέντε ημέρες σε αεροδρόμιο μεγάλου ελληνικού νησιού στο Ιόνιο. Ο πιλότος του είχε διαμαρτυρηθεί με επιστολή του στην ελληνική κυβέρνηση, αναφέροντας ότι εξαιτίας αυτού του προβλήματος δύο άλλα ιδιωτικά αεροσκάφη, καλεσμένων του Αιγυπτίου ολιγάρχη, ματαίωσαν εξ ολοκλήρου τις πτήσεις τους προς την Ελλάδα.
Με τις υφιστάμενες υποδομές των ελληνικών αεροδρομίων να είναι περιορισμένες και τους χρήστες τους να αυξάνονται συνεχώς, η ομαλή εξυπηρέτηση της ζήτησης εκτιμάται ότι θα αποτελέσει άθλο και το φετινό καλοκαίρι.
