Γράφει Μαρία Θερμού
Ως κατοικία θα λειτουργήσει πλέον το διατηρητέο κτήριο επί της οδού Ρηγίλλης 18, ένα ιστορικό ακίνητο, με ηλικία που ξεπερνά τον ένα αιώνα και συνδέεται με γεγονότα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας.
Η μισθώτρια εταιρεία (Ανώνυμος Ξενοδοχειακή και τουριστική εταιρεία THE MARGI) επρόκειτο αρχικά να το μετατρέψει σε boutique hotel 5 αστέρων, έχοντας μάλιστα λάβει προς τούτο -από τον Μάιο του 2022- την έγκριση της σχετικής μελέτης από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.
Με νεώτερη απόφασή της ωστόσο, προτείνει τη λειτουργία του ακινήτου ως κατοικίας, κάτι που εναρμονίζεται πλήρως με τον χαρακτήρα της περιοχής ενώ φυσικά επιτρέπεται και από το πολεοδομικό σχέδιο. Εξάλλου, το κτήριο είχε σχεδιαστεί και κατασκευαστεί ως κατοικία, παρ’ ότι στη συνέχεια είχε και άλλες χρήσεις, με την σημαντικότερη από αυτές και για μακρύ χρονικό διάστημα, από το 1975 ως το 2011 ως στέγη των γραφείων της Νέας Δημοκρατίας.
Το σχετικό αίτημα για τη νέα του χρήση, που θα είναι σαφώς ηπιότερη από αυτήν του ξενοδοχείου κατατέθηκε έτσι, στο ΚΣΝΜ με πλήρη μελέτη για την αποκατάσταση του κτηρίου, όπως και ενός υπάρχοντος, ισόγειου κτίσματος, που βρίσκεται στον αύλειο χώρο του ώστε να συναποτελέσουν ενιαίο σύνολο. Στον ίδιο χώρο εξάλλου, που πρόκειται να αναδιαμορφωθεί, προβλέπεται και η κατασκευή πισίνας.
Η προσφυγή ακύρωσης
Ιδιοκτησίας του Πανεπιστημίου Αθηνών / Ίδρυμα Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδου είναι το ακίνητο, που έχει εκμισθωθεί από την εταιρεία THE MARGI κατόπιν ανοικτού διαγωνισμού, το 2019 για 50 χρόνια.
Η ανακοίνωση της μετατροπής του σε ξενοδοχείο είχε προκαλέσει γενικότερο ξάφνιασμα, λόγω της ιστορίας του, παρ’ ότι, σύμφωνα με την απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού η αλλαγή χρήσης ήταν εντός του πλαισίου του νόμου. Η μελέτη μάλιστα, η οποία είχε λάβει έγκριση από το ΚΣΝΜ περιελάμβανε και την κατασκευή πενταώροφης προσθήκης καθ΄ ύψος σε υφιστάμενο, μεταλλικό κτήριο στον περιβάλλοντα χώρο του ακινήτου.
Κατά την απόφασης ωστόσο, του ΥΠΠΟ, είχαν ταχθεί κάτοικοι όμορης πολυκατοικίας και με προσφυγή τους στο ΣτΕ ζήτησαν την ακύρωσή της. Κατόπιν αυτού και μπροστά σε έναν μακρύ δρόμο δικαστικής διαμάχης η εταιρεία προτίμησε, όπως μαρτυρούν οι εξελίξεις, να ανασυνταχθεί, υποβάλλοντας τη νέα πρότασή της για το κτήριο, το οποίο με την πλήρη αποκατάστασή του και χωρίς την προτεινόμενη αρχικά προσθήκη θα αναδειχθεί σε ένα από τα «κοσμήματα» της περιοχής.
Ιστορικό τοπόσημο
Κηρυγμένο ως νεώτερο, διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού και από το ΥΠΕΧΩΔΕ το οίκημα, που εντάσσεται αρχιτεκτονικά στον ύστερο κλασικισμό βρίσκεται επιπλέον, εντός του αρχαιολογικού χώρου της πόλεως των Αθηνών και σε άμεση οπτική επαφή με το Λύκειο του Αριστοτέλη.
Θεωρείται εξάλλου, λόγω των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών χαρακτηριστικών του, τεκμήριο της εξέλιξης της Αθήνας στις αρχές του 20ου αιώνα ενώ συνδέεται με τη σύγχρονη πολιτική ιστορία, έτσι ώστε να έχει αναδειχθεί σε ένα από τα τοπόσημα της πόλης.
Δημιουργός του ήταν ο αρχιτέκτονας Αναστάσιος Μεταξάς (1862 – 1937) με σχέδια του οποίου ανηγέρθηκαν ή αναμορφώθηκαν πολλά ιστορικά κτίρια, κατοικίες, νοσοκομεία, ιδρύματα κ.ά ενώ ο ίδιος ήταν υπεύθυνος και για την αναμαρμάρωση του Παναθηναϊκού Σταδίου. Το κυρίως κτήριο χωροθετείται σε οικόπεδο 1.010,83 τ.μ. και η δόμηση ανέρχεται σε 1.016,49 τ.μ. με την ανάπτυξή του να γίνεται σε τέσσερα επίπεδα (ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο, α΄ όροφος και β΄ όροφος).
Η κύρια όψη του ακολουθεί την κλασική οργάνωση, δηλαδή βάση-κορμός-στέψη, με έναν κεντρικό εξώστη με φουρούσια και δύο μικρότερους εκατέρωθεν. Η είσοδος γίνεται από την οδό Ρηγίλλης, μέσω μιας μεταλλικής, περίτεχνης θύρας και της εξωτερικής μικρής μαρμάρινης σκάλας. Στο εσωτερικό, μαρμάρινο κλιμακοστάσιο οδηγεί προς το υπερυψωμένο ισόγειο και την κεντρική αίθουσα αλλά και προς το υπόγειο. Ο χώρος υποδοχής εξάλλου, περιλαμβάνει πλούσιο διάκοσμο με ταμπλάδες και περίτεχνο ανώφλι.
Τροποποιήσεις και νέα στοιχεία
Όσον αφορά την πρόσβαση στον αύλειο χώρο -άλλοτε κήπο- γίνεται είτε μέσω του κεντρικού κτηρίου, είτε από αυλόθυρα επί της Ρηγίλλης. Σ’ αυτόν τον χώρο είχαν κατασκευαστεί μεταγενέστερα, ισόγεια βοηθητικά κτίσματα, μεγάλων διαστάσεων, που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του.
Με την νέα πρόταση όμως, το ένα από τα δύο καθαιρείται εντελώς ενώ περιορίζεται σχεδόν κατά το ήμισυ το δεύτερο, που θα αποτελέσει τμήμα της κατοικίας, ως βοηθητικός χώρος της. Στον ελεύθερο χώρο κατασκευάζεται, με κάποια υπερύψωση η μικρή πισίνα.
Ως προς το διατηρητέο κτήριο, οι εσωτερικές τροποποιήσεις –διαρρυθμίσεις αφορούν το ισόγειο και υπόγειο για την καλύτερη προσαρμογή στη χρήση του. Η εγκατάσταση ενός ανελκυστήρα πάντως θεωρείται απαραίτητη για την εξυπηρέτηση ατόμων με κινητικές δυσκολίες.
Ειδική μέριμνα επίσης –και ανάλογη μελέτη- λαμβάνεται για τη συντήρηση του ζωγραφικού διάκοσμου και των άλλων μορφολογικών διακοσμητικών στοιχείων (ξύλινα, μαρμάρινα, μεταλλικά και γύψινα), τα οποία έχουν υποστεί φθορά από το χρόνο και τις διάφορες επεμβάσεις.
Η ιστορία του κτηρίου
Στενός συνεργάτης του Ελευθέριου Βενιζέλου, έχοντας διατελέσει και υπουργός Οικονομικών στις παραμονές της έναρξης του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου ήταν ο ιδιοκτήτης της κατοικίας Αλέξανδρος Διομήδης (1874-1950), ο οποίος υπήρξε επίσης, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας αλλά και πρωθυπουργός για ένα βραχύ διάστημα μεταξύ του 1949 και 1950.
Σύζυγός του ήταν η Ιουλία Ψύχα, γόνος εύπορης οικογένειας, η οποία είχε αγοράσει το οικόπεδο της Ρηγίλλης από την Ισαβέλλα Αλεξάνδρου Σκουζέ, το 1914 και αμέσως το ζευγάρι ανέθεσε στον Μεταξά την οικοδόμηση της νέας κατοικίας τους –έως τότε ζούσαν στην πλατεία Κουμουνδούρου.
Το ακίνητο περιήλθε στον Διομήδη μετά τον θάνατο της γυναίκας του, το 1946, και εκείνος με τη σειρά του, ακολουθώντας την επιθυμία της το κληροδότησε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, προκειμένου να δημιουργηθεί ίδρυμα και κήπος με την επωνυμία «Βοτανικός Κήπος – Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδη».
Εν τέλει όμως, το κτήριο παραδόθηκε σε άλλες χρήσεις, έτσι στη δεκαετία του ΄60 στέγασε την Διεύθυνση Ασφαλείας Υψηλών Προσώπων και τη Βασιλική Χωροφυλακή ενώ από την άνοιξη του 1975 και ύστερα από επιθυμία του ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή εκμισθώθηκε για την στέγαση της έδρας του κόμματος. Ένα κομμάτι της μεταπολιτευτικής ιστορίας γράφτηκε έτσι, σ’ αυτό το οίκημα, που «είδε» να ανακηρύσσονται πρόεδροι της Νέας Δημοκρατίας ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Μιλτιάδης Έβερτ.
Από το 2011 ως το 2013 τέλος, φιλοξένησε το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής.
