Ο διάσημος Άγγλος ποιητής Λόρδος Βύρων είναι ιδιαίτερα γνωστός και στη χώρα μας. Όχι τόσο για τα φλογερά του ποιήματα της ρομαντικής ποίησης με τον συχνά καταγγελτικό του λόγο, αλλά για την βοήθειά του στο να προσελκύσει τα βλέμματα της Ευρώπης στην Ελλάδα που μαχόταν για την ανεξαρτησία της.
Ο Βύρων ωστόσο απείχε κατά πολύ από το πρότυπο του ευαίσθητου και εκλεπτυσμένου ποιητή. Σε όλη την μικρή ζωή του (πέθανε σε ηλικία μόλις 36 ετών) προκάλεσε τεράστια σκάνδαλα με τις επιλογές του ειδικά στην πουριτανική κοινωνία της εποχής.
Όπως είχε γράψει χαρακτηριστικά η Λαίδη Κάρολαϊν Λαμπ, ο Βύρων είναι «τρελός, κακός και είναι πολύ επικίνδυνο αν τον ξέρεις». Ειδικά η Λαμπ είχε έναν λόγο παραπάνω να έχει τη δική της άποψη καθώς τον ήξερε καλά… πολύ καλά.
Πολλά στοιχεία από την θυελλώδη προσωπική του ζωή έρχονται τώρα στο φως σε μια νέα συναρπαστική βιογραφία για τον Βύρωνα με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από τον θάνατό του, «Byron: A Life In Ten Letters». Συγγραφέας της βιογραφίας είναι ο Άντριου Στάουφερ, καθηγητής Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και πρόεδρος του Ινστιτούτου Σπουδών για τον Βύρωνα στις ΗΠΑ, ο οποίος χρησιμοποίησε ως πρωτογενή πηγή για το έργο του μερικές επιστολές του ίδιου του Βύρωνα που βρίθουν από το ζωηρό και διασκεδαστικό πνεύμα του. Όπως έγραψε άλλωστε ο ίδιος σε μια από τις φίλες του: «Δεν υπάρχει τελικά καλύτερα κωμωδία από την πραγματική ζωή».
Η αρχή της ζωής του Βύρωνα ωστόσο μόνο διασκεδαστική δεν ήταν. Το 1785, ο μονίμως άεργος πλοίαρχος του Βασιλικού Ναυτικού Τζον Μπάιρον, ο οποίος ήταν γνωστός με το προσωνύμιο «Τρελός Τζακ» και προερχόταν από μια ξεπεσμένη γενιά ευγενών, παντρεύτηκε την Κάθριν Γκόρντον, μια Σκωτσέζα την οποία ο Στάουφερ περιγράφει ως «γυναίκα καλής οικογένειας και πλούσια αλλά ακατέργαστη, υπέρβαρη και σχετικά αμαθή». Όσο η Γκόρντον ήταν έγκυος, ο πατέρας Βύρων είχε προλάβει να ξοδέψει όλη την περιουσία της που ανερχόταν σε 30.000 λίρες και έφυγε μόνος του για τη Γαλλία. Αυτό προκάλεσε μια βαθιά πληγή στην Κάθριν, η οποία έβγαλε την θλίψη της στον νεαρό γιο της Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον (ο μετέπειτα Λόρδος Βύρων), ο οποίος μάλιστα προς επιπλέον απογοήτευσή της είχε γεννηθεί με ένα παραμορφωμένο πόδι.
«Η καημένη η μητέρα μου ήταν γενικά έξαλλη κάθε μέρα και… με επέπληττε για την αναπηρία μου… Ήταν πικρές στιγμές», γράφει ο ίδιος ο Βύρων.
Όταν το 1812 εκδίδει το πρώτο του ποίημα, «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ», η ζωή του αλλάζει καθώς το έργο του τυγχάνει ευρείας αποδοχής και όπως λέει ο ίδιος «ξύπνησα ένα πρωί και ανακάλυψα ότι έγινα διάσημος».
Διασημότητα και όργια
Ο Βύρων φαίνεται ότι δεν έχασε χρόνο εκμεταλλευόμενος την διασημότητα του για να βυθιστεί σε μια απερίσκεπτη και καταστροφική ερωτική ζωή. Στα επόμενα χρόνια θα είχε αμέτρητους εραστές- γυναίκες αλλά και άντρες- ενώ φέρεται να έκανε παιδί ακόμα και με την ετεροθαλή αδερφή του! Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι μέσα σε μόλις τρία χρόνια κοιμήθηκε με 200 άτομα και συχνά αναφερόταν στις σεξουαλικές του περιπέτειες στην ποίησή του.
Η παντρεμένη Λαίδη Κάρολαϊν Λαμπ μπορεί να αναγνώρισε την τρέλα και την κακία του, αλλά, όπως έγραψε η ίδια: «Αυτό το χλωμό όμορφο πρόσωπο είναι η μοίρα μου». Βύρων και Λαμπ παρασύρθηκαν σε μια αχαλίνωτη σχέση και οι δύο τους δεν έκαναν καμία προσπάθεια να κρύψουν το πάθος τους ο ένας για τον άλλον, επιδεικνύοντας τη σχέση τους στα θέατρα, τους χορούς και τα σαλόνια όπου συγκεντρώνονταν η υψηλή κοινωνία. Όπως ήταν λογικό η σχέση αυτή σκανδάλισε, αλλά και ταυτόχρονα συνάρπαζε το Λονδίνο του 19ου αιώνα. Όταν, μετά από πέντε μήνες, η Λαίδη Κάρολαϊν αισθάνθηκε ότι ο εραστής της είχε αρχίσει να κουράζεται από αυτήν, ακολούθησε μια τολμηρή στρατηγική για να τον ξανακερδίσει: Έστειλε στον Λόρδο Βύρωνα ένα χρυσό μενταγιόν. Όταν εκείνος το άνοιξε, βρήκε στο εσωτερικό του τις τρίχες του εφηβαίου της μαζί με ένα σημείωμα που ανέφερε: «Θα γονατίσω και θα ξεσκιστώ μπροστά στα πόδια σου πριν σε παραδώσω», υπογράφοντας ως «Άγρια Αντιλόπη».
Ωστόσο, αυτή, όπως όλοι οι εραστές του, έπρεπε να τον μοιραστεί με άλλες γυναίκες αλλά όχι μόνο. Όπως γράφει ο ίδιος για τα ταξίδια του αργότερα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την επαναστατημένη Ελλάδα εκεί βρήκε έναν «παράδεισο σερμπετιού και σοδομίας», κατοικημένο – όπως αυτός υποστήριξε- από βεζίρηδες, ληστές αλλά και πρόθυμους νέους.
Ένας από τους έρωτες της ζωής του όμως φέρεται ότι ήταν η ετεροθαλής αδερφή του Αυγούστα Λέι, της οποίας η τρίτη κόρη, Μεντόρα, πιθανότατα είχε για πατέρα τον θείο της, τον Βύρωνα.
Για να ξεφύγει από τα αυξανόμενα χρέη και τις φήμες για τη σχέση του με την αδερφή του, ο Βύρων παντρεύτηκε την Αναμπέλα Μιλμπάνκε, η οποία λέγεται ότι ήταν η πιθανή κληρονόμος ενός πλούσιου θείου. Η Αναμπέλα τον Δεκέμβριο του 1815 γέννησε την κόρη τους, Άντα, το μοναδικό επίσημο παιδί του Βύρωνα. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη εμμονή του ποιητή με την αδερφή του και οι πολλές παράλληλες σεξουαλικές σχέσεις οδήγησαν την Αναμπέλα να ζητήσει διαζύγιο, να πάρει την κόρη τους και να φύγει. Το σκάνδαλο του χωρισμού, οι φήμες για την αδερφή του και τα συνεχώς αυξανόμενα χρέη ανάγκασαν τελικά τον Βύρωνα να εγκαταλείψει την Αγγλία τον Απρίλιο του 1816 και να μην επιστρέψει ποτέ παρά μόνο νεκρός και παρά την επιθυμία του.
Αφού έμεινε για λίγο καιρό στην Ελβετία με την οικογένεια του πολύ καλού του φίλου και έτερου ρομαντικού ποιητή Πέρσι Σέλεϊ εγκαταστάθηκε στην Ιταλία. Όπως αναφέρει ο Στάουφερ, αν η Ελλάδα και η Τουρκία (που θα πήγαινε μετά) ήταν σαν παραδεισένια «παιδική χαρά» στην οποία αφθονούσαν τα αγόρια, η Ιταλία ήταν η χώρα της καθαρής ετεροφυλόφιλης αγάπης. Στη μεγαλύτερη επιστολή που έχει γράψει ο Βύρων – με ημερομηνία 1 Αυγούστου 1819 και δημοσιεύτηκε από τη Ραβέννα- ο ποιητής δίνει στον εκδότη του από το Λονδίνο, Τζον Μάρεϊ, μια ξέφρενη αφήγηση των ερωτικών του περιπετειών τα δύο προηγούμενα χρόνια. Η πιο θυελλώδης σχέση του εκείνη την εποχή ήταν με την Μαργαρίτα Κόνι από την Βενετία, την οποία είχε γνωρίσει το 1817. Με τον Βύρωνα να είναι σε αρκετά άσχημη ψυχολογική κατάσταση εξαιτίας του χωρισμού του και του «άθλιου εαυτού του» όπως έγραφε ο ίδιος, προσπάθησε να ξεχαστεί εισερχόμενος «στη μυστηριώδη, ζωηρή νύχτα της Βενετίας».
Η Μαργαρίτα τον οδηγούσε στους ξέφρενους χορούς της Βενετίας και ένα βράδυ τον σύστησε στην Κοντέσα Τερέζα Γκουιτσιόλι, μια νεαρή γυναίκα παντρεμένη με έναν πολύ μεγαλύτερο άντρα. Οι τρεις τους μπλέχτηκαν σε ένα ερωτικό τρίο και ο Βύρων ξεκίνησε έτσι με την Τερέζα μια από τις πιο θυελλώδεις και περίπλοκες -από τις πολλές- σχέσεις του και μια από τις πιο σημαντικές. Μάλιστα, ο Στάουφερ αναφέρει ότι ίσως μετά την Τερέζα, ο Βύρων «μπορεί να μην έκανε ποτέ ξανά σεξ με κανέναν άλλο. Ο σάτυρος είχε εξημερωθεί».
Παρά τη χαοτική προσωπική, ερωτική του ζωή, ο Βύρων έγραψε μερικά από τα πιο θαυμαστά ποιήματα της ρομαντικής ποίησης του 19ου αιώνα. Μάλιστα, όπως τονίζει ο Στάουφερ, το άνοιγμα του Βύρωνα σε νέες εμπειρίες επέτρεψε στην ποίησή του να ωριμάσει πέρα από το γεμάτο άγχος μελόδραμα στην εκλεπτυσμένη, ειρωνική κωμωδία όπως καταγράφεται στο ημιτελές επικό ποίημά του, Δον Ζουάν.
