Την Κυριακή των Βαΐων, σε πολλές περιοχές της Ελλάδα τα βάγια τα πλέκουν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός. Σε μερικά μέρη τους δίνουν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.
Στη Θράκη
Τα παλιότερα χρόνια την Εκκλησία προμήθευαν με βάγια τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς ή οι νιόπαντρες γυναίκες, για το καλό του γάμου τους. Πίστευαν πως η γονιμοποιός δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά θα μεταφερόταν και στις ίδιες και η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια. Στην Θράκη, τα “βαγιοχτυπήματα” την Κυριακή των Βαΐων αναβιώνουν έως τις ημέρες μας. Οι γυναίκες χτυπούν με βάγια τις έγκυες, ώστε να είναι ανώδυνος για αυτές ο τοκετός. Παλαιότερα, επίσης, σε πολλά χωριά της Θράκης τα κορίτσια έκαναν στεφάνια από τα βάγια που τους έδινε ο παπάς στην εκκλησία και τα έριχναν στο ρέμα. Η κάτοχος του στεφανιού που θα έφτανε πρώτο στη ρεματιά, φιλοξενούσε τις υπόλοιπες στο σπίτι της, όπου διασκέδαζαν χορεύοντας και τραγουδώντας.
Στην Κέρκυρα
Την Κυριακή των Βαΐων, στην Κέρκυρα, γίνεται η μεγάλη λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα με τη συνοδεία των φιλαρμονικών της πόλης, σε ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από τη φοβερή πανώλη που το 1629 χτύπησε αλύπητα τους Κερκυραίους.
Στην Τήνο
Στην Τήνο, την Κυριακή των Βαΐων, τα παιδιά τριγύριζαν στους δρόμους κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την “αργινάρα”, μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Μέσα σε εκκωφαντικό θόρυβο κατέληγαν στη θάλασσα, όπου πετούσαν στο στεφάνι στο νερό. Το έθιμο της περιφοράς των κλαδιών θυμίζει την “ειρεσιώνη”, το στολισμένο με καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόμους τα παιδιά, στην αρχαιότητα. Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός. Σε μερικά μέρη τους έδιναν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ. Αν και είναι ακόμα σαρακοστή, η εκκλησία την Κυριακή των Βαϊων επιτρέπει το ψάρι. Έτσι και το τραγούδι των παιδιών λέει: “Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό!”
Στη Λέσβο
Στο νησί της Λέσβου, τα παιδιά στόλιζαν ένα μάτσο από κλαδιά δάφνης με κόκκινα πανάκια, κρεμούσαν πάνω του ένα κουδούνι και περνούσαν από όλα τα σπίτια ψάλλοντας για να εξορκίσουν τους ψύλλους και τα ποντίκια. Στο τέλος, έδιναν και ένα κλαρί δάφνης στην νοικοκυρά για καλοτυχία.
Στη Σκόπελο
Τέλος, στη Σκόπελο, οι πεθερές που είχαν αρραβωνιάσει τον γιο τους, έπαιρναν ένα βάγιο από την εκκλησία, το χρύσωναν και το έδεναν φιόγκο με μια άσπρη κορδέλα. Ύστερα κρεμούσαν ένα φλουρί, έγραφαν πάνω το όνομα της αρραβωνιασμένης κοπέλας και το έδιναν στον παπά για να της το δώσει.
Στη Χαλκιδική
Στο χωριό Πετροκέρασα Χαλκιδικής φιλοξενείται κάθε χρόνο (τουλάχιστον από το 1768) τμήμα του Τιμίου Σταυρού που έρχεται από τη Μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους. Το Τίμιο Ξύλο φυλάσσεται στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία την Κυριακή των Βαΐων και τη Μεγάλη Δευτέρα, προσελκύοντας πλήθος πιστών. Το έθιμο γίνεται σε ανάμνηση της σωτηρίας του χωριού από θανατηφόρα αρρώστια, πιθανώς πανώλη.
Στα Ιωάννινα
Στο Γκρίμποβο Ιωαννίνων στο ανατολικό μέρος του ναού, πίσω από τον Άγιο Δήμο, υπάρχει ένα δέντρο Δάφνης, η Δάφνη της Εκκλησιάς. Όλοι οι κάτοικοι παλιότερα το θεωρούσαν σαν ιερό δέντρο. Από τη Δάφνη αυτή κάθε χρόνο το απόγευμα της παραμονής των Βαϊων, τα παιδιά του σχολείου κατά παράδοση, έκοβαν κλαδιά μικρά μικρά κι όσο το δυνατό ίσα μεταξύ τους, τα έβαζαν στη μεγάλη κανίστρα της εκκλησιάς και τα τοποθετούσαν μπροστά από το Δεσποτικό Θρόνο μέσα στο Ναό.
Στην Κρήτη
Στην Κρήτη συναντάμε πολλά έθιμα που αναβιώνουν κάθε χρόνο τέτοια μέρα. Όπως στην Κίσαμο, που για να μπουν τα βάγια μέσα στο σπίτι έπρεπε οι νοικοκυρές να έχουν φροντίσει την καθαριότητά του πολλές μέρες πριν. Σε άλλα μέρη φορούσαν το βαγιόκλαδο στο πέτο και σαν έμπαιναν στο σπίτι η πρώτη τους δουλειά ήταν να το βάλουν στο εικονοστάσι.
Στη δυτική Κρήτη, με τα βαγιόφυλλα πίστευαν πως “ανέβαινε” το προζύμι τους, καίγοντάς το και χρησιμοποιώντας τη στάχτη του. Κι όταν ακόμα ανθούσε στο νησί η καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα, οι κοπελιές έπαιρναν το πρώτο αβγό που είχαν βρει και το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων το πήγαιναν στην εκκλησιά, κι αν θα χτυπούσε μετά η καμπάνα, τότε το μετάξι τους θα πήγαινε καλά.
Το πιο χαρακτηριστικό έθιμο ήταν η μεταφορά ενός κλάδου ελιάς ή και ολόκληρου δέντρου μέσα στην εκκλησία. Μάλιστα, ήταν μεγάλη ευλογία να φυτευτεί μετά το κλαδί αυτό σε έναν ελαιώνα, που έλεγαν μάλιστα πως συνήθως μέσα σε 40 μέρες έβγαζε ρίζες και το δέντρο αυτό θεωρούνταν ευλογημένο.
