Πάντα οι Έλληνες- ή τέλος πάντων κάποιοι από τους Έλληνες- εμπνέονταν από τους Αμερικανούς και τους μιμούνταν… Με κάποια καθυστέρηση, όμως…
Να, για παράδειγμα: τον Ιούλιο του 1873 καταγράφηκε η πρώτη ληστεία επιβατών σιδηροδρομικού συρμού στις ΗΠΑ. Ο διαβόητος ληστής Τζέσε Τζέιμς και η συμμορία του οργάνωσαν και εκτέλεσαν την όλη επιχείρηση. Πενήντα και ένα χρόνια μετά, συμμορία των «12» (καμία σχέση με την γνωστή ταινία) επιτίθεται στο τρένο που κατευθυνόταν από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη.
Ήταν την επόμενη ημέρα από τον εορτασμό της εθνικής παλιγγενεσίας, 26 Μαρτίου, και όλοι οι παρόντες βουλευτές αφού περπάτησαν από τη Μητρόπολη μέχρι τη Βουλή θα εγκρίνουν ψήφισμα: «Περί εκπτώσεως της Δυναστείας και ανακηρύξεως της Δημοκρατίας». Το ψήφισμα περιλάμβανε τέσσερις παραγράφους, με τη μια να έχει περισσότερο ενδιαφέρον από τις υπόλοιπες, εκείνη που έκανε λόγο για το δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου του 1924· τονιζόταν ότι αυτό (το δημοψήφισμα) θα πρέπει να γίνει με τάξη. Και θα είχε γίνει με τάξη απόλυτη αν δεν είχε διαταραχθεί η κοινή γνώμη από τη ληστεία των επιβατών του τρένου στον σταθμό του χωριού Δοξαράς, γεγονός που θα προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν οι Δημοκρατικοί, με επιτυχία είναι η αλήθεια, και θα νικούσαν, τελικά, τους Βασιλόφρονες!
Ήταν 10 Απριλίου του 1924, όταν δώδεκα άνδρες, φορώντας ψεύτικες γενειάδες και περούκες, εισέβαλλαν στα βαγόνια της αμαξοστοιχίας που εκτελούσε τη γραμμή Αθηνών-Θεσσαλονίκης και λήστεψαν τους επιβάτες! Εκείνη η ληστεία δεν διαλευκάνθηκε πότε για τα πραγματικά της κίνητρα. Όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι ήταν πολιτική πράξη βασιλοφρόνων (πιο σωστά: υποστηριζόμενη από αυτούς) που είχαν στόχο να απαγάγουν τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπαναστασίου! Η χώρα ζούσε, εκείνες τις μέρες, στον πυρετό δημοψηφίσματος. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ είχε φύγει από την Ελλάδα ώστε η παρουσία του να μην προκαλεί εντάσεις μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση.
Τα μεσάνυχτα της 10ης Απριλίου, δυο μέρες πριν από το δημοψήφισμα, η αμαξοστοιχία Αθηνών-Θεσσαλονίκης έσχιζε το σκοτάδι του θεσσαλικού κάμπου με πάταγο.
Και επιφανείς επιβάτες
Από το προηγούμενο βράδυ, οι ληστές είχαν επιτεθεί στον σταθμό του Δοξαρά, μεταξύ Λάρισας και Δομοκού (πολλά χρόνια μετά, το 1972, συνέβη ένα από τα μεγαλύτερα σιδηροδρομικά δυστυχήματα στην περιοχή με 21 νεκρούς), αιχμαλώτισαν τον σταθμάρχη, κατέστρεψαν τον τηλέγραφο και περίμεναν το τρένο… να σφυρίξει τρεις φορές. Και κοντά στα ξημερώματα ακούστηκε η ατμομηχανή να ξεφυσάει καλπάζοντας πάνω στις ράγες.
Οι ληστές είχαν τοποθετήσει κόκκινο φως λίγο πριν από τον σταθμό και ο μηχανοδηγός υποχρεώθηκε να ανακόψει πορεία. Με τουφέκια στα χέρια οι Έλληνες «Τζέσε Τζέιμς» πέταξαν έξω από την ατμομηχανή τον οδηγό και μπήκαν στα βαγόνια· άρπαξαν ό,τι πολύτιμο είχαν να τους δώσουν οι επιβάτες: κοσμήματα και χρήματα.
Ανάμεσα στους επιβάτες του τρένου ήταν και ο υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας Δημήτρης Πάζης, ο γενικός διοικητής της Μακεδονίας Γιάννης Βαλαλάς, δικαστικοί αντιπρόσωποι, στρατιωτικοί και δεκάδες πολίτες. Ο υπουργός Εννόμου Τάξεως, Θεόδωρος Πάγκαλος, δεν επιβιβάστηκε την τελευταία στιγμή και σε ακόλουθο τρένο μετέβαινε ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου.
Όπως φημολογείτο τότε, στο τελευταίο βαγόνι υπήρχαν δεκάδες σάκοι γεμάτοι με χρήματα που θα χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες του δημοψηφίσματος· οι ληστές ή δεν το έμαθαν ποτέ ή τους αγνόησαν γιατί είχαν άλλους στόχους. Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ακολουθούσε με το επόμενο τρένο, αλλά- όπως συνήθως στην Ελλάδα- είχε καθυστέρηση!
Κάποιον αναζητούσαν…
Οι ληστές κραυγάζοντας «…εμείς τον έναν θέλουμε», εννοώντας, ίσως, τον τότε υπουργό της Εννόμου Τάξεως Θεόδωρο Πάγκαλο, ξεχύθηκαν στα βαγόνια με τους έντρομους επιβάτες που ξύπνησαν μέσα σε χάος και πανικό. Πρώτο θύμα των κακοποιών ήταν ο επιχειρηματίας Γεώργιος Γουλανδρής από τον οποίο θα πάρουν 900 δραχμές. Ο υπουργός Βαλαλάς θα τους δώσει 5000 και ο υπουργός Δημήτρης Πάζης 4000 δραχμές στον οποίο θα επιστρέψουν τις 500, άγνωστο γιατί!
Κατά τη διάρκεια της ληστείας τραυματίστηκαν κάποιοι από τους επιβάτες από σπασμένα τζάμια των βαγονιών. Πολλοί από τους ταξιδιώτες κατέθεσαν αργότερα ότι οι ληστές τους επέστρεψαν κάποια από τα κλοπιμαία συναισθηματικής αξίας όπως βέρες και ρολόγια, συστήνοντας τους με χαμόγελο: «Κοιτάξτε να ψηφίσετε δημοκρατία για να μας δώσουν αμνηστία»!
Και οι ληστές, αφού τα είπαν με τους επιβάτες, σε κάποιον μάλιστα που παραπονέθηκε ότι είναι άρρωστος του πρόσφεραν νερό, χάθηκαν μέσα στο σκοτάδι, αποκομίζοντας περίπου 500.000 δραχμές ή και ένα εκατομμύριο όπως έγραφαν οι εφημερίδες την επόμενη μέρα. Δύο ώρες μετά φάνηκαν τα φώτα της αμαξοστοιχίας που έρχονταν από τη Λάρισα μέσα στην οποία βρίσκονταν ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Οι οδηγοί του τρένου που μετέφερε τον πρωθυπουργό είχαν ενημερωθεί για τη ληστεία στον Δοξαρά και έκαναν πίσω ολοταχώς με κατεύθυνση τη Λάρισα, ακολουθουμένη από την αμαξοστοιχία που είχε ληστευτεί.
Τρεις μέρες μετά τη ληστεία, διενεργήθηκε δημοψήφισμα με στο οποίο η Προεδρευομένη Δημοκρατία υπερψηφίστηκε με ποσοστό 69,99%!
«Με αξιοσημείωτη αδεξιότητα»
Από έκθεση των αρμοδίων αρχών προς το υπουργείο Εννόμου Τάξεως προκύπτει: «Οι έρευνες των ληστών επικεντρώθηκαν στην πρώτη θέση και στο βαγκόν λι. Ζητούσαν επίμονα από τους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους και τους οδηγούς ονομαστικό κατάλογο των επιβατών αφού αναζητούσαν συγκεκριμένο πρόσωπο. Επίσης ζητούσαν με επιμονή, οι ληστές, πληροφορίες για την αμαξοστοιχία του πρωθυπουργού. Το έργο των ληστών περιορίστηκε σε δευτερεύοντα σκοπό ο οποίος εξετελέσθη με αξιοσημείωτη αδεξιότητα και ατέλειες που δεν χαρακτήριζε ληστές με σκοπό το χρηματικό κέρδος ούτε δε έμπειρους κακοποιούς.
»Πολλά ρολόγια χρυσά και άλλα τιμαλφή επεστράφησαν, επίσης επεστράφησαν σχεδόν όλα τα χαρτονομίσματα κάτω των 1000 δραχμών! Οι κακοποιοί κατά το πλείστον ήσαν νέοι από 25 έως 35 χρονών, άπαντες μεταμφιεσμένοι φέροντες περούκες και γενειάδας και αδεξίως εμφανιζόμενοι εντός των χωρικών των ενδυμασιών. Απέναντι στους επιβάτες της ξένης υπηκοότητας επέδειξαν εξαιρετική συμπεριφορά. Το σύνθημα για να αποχωρήσουν δόθηκε από πλησίον ύψωμα με πυροβολισμούς. Φαίνεται ότι τα ελατήρια της ληστείας ήταν πολιτικά διότι οι κακοποιοί δήλωσαν προς τους επιβάτες ότι πρόκειται περί εκβιάσεως προς παροχή αμνηστίας. Οι κακοποιοί αποχωρώντας άφησαν σημείωμα με σφραγίδα που έφερε τις λέξεις «Μπλαντέμης Κωνσταντίνος» υπογραφόμενος δε «Ευάγγελος Καζελής» με σκοπό να παραπλανηθεί η έρευνα» Την έκθεση υπέγραφε ο αντισυνταγματάρχης Θ. Παπαδέλος.
Ο πρώτος «έδωσε» τους άλλους!
Η Αστυνομία, δυο μέρες μετά το δημοψήφισμα, συνέλαβε έναν από τους δράστες της ληστείας· λίγες μέρες μετά συνελήφθησαν ακόμα τρεις. Ο συλληφθείς Αθανάσιος Πέτρου ή Γκαλμπίνος, μέλος της συμμορίας, παρουσιάστηκε στα αποσπάσματα της Χωροφυλακής υποσχόμενος ότι θα υποδείξει τα κρησφύγετα των ληστών, δηλαδή των συντρόφων του.
Και οι τέσσερις άνδρες που υπέδειξε ο Πέτρου συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε δίκη. Έναν χρόνο μετά, στις 30 Μαρτίου του 1925, ο γραμματέας του στρατοδικείου Λάρισας θα αναγνώσει την «εις θάνατον» απόφαση του για τους τέσσερις από τους ληστές της αμαξοστοιχίας: ήταν οι Κατζούρας, Παπάς, Σακελλαρίου και Τσολιάς.
Οι ληστές αντέδρασαν στο άκουσμα της απόφασης ψύχραιμα, αλλά λίγες ώρες μετά, στο κρατητήριο της αστυνομίας, θα ξεσπάσουν σε δάκρυα. Αμέσως την επόμενη ημέρα οι μελλοθάνατοι οδηγήθηκαν στον τόπο της εκτέλεσής τους. Ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στον Τύπο γράφει:«…Τέσσερα πτώματα τα οποία ακόμη ομιλούν. Το στρατοδικείο τους επέβαλε την εσχάτη των ποινών. Η κοινή γνώμη τους είχε καταδικάσει προ πολλού. Και οι τολμηροί ληστές του Δοξαρά αναμένουν τώρα την εκτέλεση. Τέσσερα ανθρώπινα ράκη σιδηροδεμένα μετρούν τις ώρες που θα ζήσουν ακόμη»…
Οι τελευταίες στιγμές των ληστών
Και το ρεπορτάζ (υπογράφει ο δημοσιογράφος Α. Κονιτόπουλος) για τις τελευταίες στιγμές των ληστών είναι συνταρακτικό: «Πλησιάζουμε τους μελλοθάνατους με τον ιερέα για τελευταία φορά. Μόνο μερικά χρήματα δίδουν για τους συγγενείς τους. Ο Τσολιάς σταυροκοπιέται. Ένας χωροφύλακας προχωρεί για να τους δέσει τα μάτια.
“Όχι όχι- φωνάζει ο Σακελλαρίου- δεν είμαστε γυναίκες. Έτσι χτυπάτε, με τα μάτια ανοιχτά, παλικαρίσια να πέσουμε”.
Το ίδιο επαναλαμβάνουν και οι άλλοι. Ο αλύγιστος μέχρι το πρωί Παπάς δακρύζει και τα μάτια των άλλων έχουν κοκκινίσει. Δεν δέχονται ούτε να γονατίσουν και ο Σακελλαρίου πάλι λέγει: “Στην καρδιά χτυπάτε παιδιά να τελειώνουμε!”. Ο επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος κ. Σερεγεντάνης διατάσσει επί σκοπόν. Σηκώνει το ξίφος και μετά λίγα δευτερόλεπτα το κατεβάζει.
“Πυρ” διατάσσει. Μια ομοβροντία ακούεται και τέσσερα πτώματα πέφτουν ακαριαίως, τα οποία επί κάρρων κατόπιν συνοδείας πάλι ισχυρού έφιππου αποσπάσματος μεταφέρονται στο νεκροταφείο προς ταφή. Αυτός ήταν ο επίλογος των ληστών του Δοξαρά».
Να σημειώσουμε ότι οι επιβάτες του τρένου αποζημιώθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση κατά το ήμισυ της αξίας των κλοπιμαίων, ενώ οι αλλοδαποί πλήρως! Επίσης να σημειώσουμε πως η ληστεία στον Δοξαρά ήταν μοναδική! Από τότε οι ληστές επικεντρώνονται σε υλικά (χαλκό, σχάρες, μετασχηματιστές και άλλα), που βρίσκονται έξω από τους συρμούς.
Πηγή: Βασίλης Ι. Τζανακάρης, «Τα Παλληκάρια τα Καλά Σύντροφοι τα Σκοτώνουν» εκδόσεις Καστανιώτη 2002.
