Η φυγή από το οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί την κύρια αιτία των περιστατικών εξαφάνισης παιδιών, ενώ η δεύτερη, μεγάλη κατηγορία εξαφανίσεων αφορά τις γονικές αρπαγές, συνήθως από χωρισμένους γονείς.
Στοιχεία σχετικά με τις εξαφανίσεις παιδιών στην Ελλάδα και την Ευρώπη παρουσιάστηκαν στην ημερίδα, που διοργάνωσε το «Χαμόγελο του Παιδιού», με αφορμή την 25η Μαΐου, Παγκόσμια Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών.
Η φυγή παιδιών από το σπίτι τους συνέχισε να αποτελεί τον κύριο λόγο των περιστατικών εξαφανίσεων παιδιών και το 2016, με 57% των περιπτώσεων σε 31 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Η πλειονότητα ήταν έφηβοι, όπως και το 2015 και η εξαφάνισή τους αποδίδεται στις σχέσεις τους με την οικογένεια. Η δεύτερη κατηγορία εξαφανίσεων, με ποσοστό 23%, αφορά τις γονικές αρπαγές.
Το 2016 δηλώθηκαν στην Ελλάδα, ως εξαφανισμένα, 241 παιδιά, εκ των οποίων 147 κορίτσια και 94 αγόρια, σύμφωνα με στοιχεία της αστυνομίας. Από αυτά βρέθηκαν τα 204, ενώ ακόμα αναζητούνται 37.
Από την αρχή του 2017 μέχρι τις 15 Μαΐου, 125 παιδιά, 79 κορίτσια και 46 αγόρια, εξαφανίστηκαν. Ανευρέθηκαν τα 194 και αναζητούνται τα 24.
Το «Χαμόγελο του Παιδιού» χειρίστηκε 170 περιστατικά εξαφάνισης παιδιών, αριθμός που αυξήθηκε κατά 29 περιστατικά από το 2015 (141 σύνολο). Από αυτά, για 47 προχώρησε στη δημοσιότητα, για 9 παιδιά ενεργοποιήθηκε το Άμπερ Αλέρτ και για 12 η ομάδα «Θανάσης Μακρής».
Εντοπίστηκε το 80% των παιδιών. Αντίστοιχα, για το πρώτο τετράμηνο του 2017, χειρίστηκε 45 περιστατικά, εκ των οποίων εντοπίστηκαν τα 41 (91%). Από το σύνολο των παιδιών για τα οποία κινητοποιήθηκε ο οργανισμός για τον εντοπισμό τους, κατά το 2016 και ως το πρώτο τετράμηνο του 2017, τα 33 ήταν παιδιά προσφύγων και μεταναστών, εκ των οποίων τα 24 ήταν ασυνόδευτα, ενώ από τα υπόλοιπα περιστατικά, τα 6 αφορούσαν ανησυχητικές εξαφανίσεις, ένα φυγή και δυο γονικές αρπαγές.
Από τα 241 παιδιά, τα 190 ήταν από 13 ως 18 χρονών και 12 κάτω από 13. Στη συντριπτική τους πλειονότητα, τα δηλωθέντα εξαφανισμένα παιδιά το 2016 στην Ελλάδα είχαν ελληνική καταγωγή, ακολουθούν παιδιά με καταγωγή από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και υπόλοιπες χώρες.
Οι εξαφανίσεις δεν είναι απαγωγές
Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, επισήμανε ο Κωστής Γιαννόπουλος, πρόεδρος του «Χαμόγελου», δεν σημειώνονται «γενικά αρπαγές ή απαγωγές ανηλίκων από τρίτους». Συνήθως πρόκειται για παιδιά που το έσκασαν από το σπίτι για διάφορους λόγους, τα πήρε ένας γονιός κλπ. «Δεν υπάρχει ο άγνωστος με το μαύρο τζιπ ή παρόμοιες ιστορίες, που μπορεί να ακούει κανείς και να τρομάζει» εξήγησε. Στις ΗΠΑ, αντίθετα, οι αρπαγές από τρίτο πρόσωπο/απαγωγές αποτελούν συχνό φαινόμενο. Χαρακτηριστικό είναι, πως το Άμπερ Αλέρτ στις ΗΠΑ ενεργοποιείται μόνο για απαγωγές, ενώ στην Ευρώπη για κάθε τύπου εξαφανίσεις.
Εξαίρεση αποτελούν κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις παιδιών προσφύγων, που κινδύνεψαν να πέσουν θύματα τρίτων, για το λόγο τούτο, «όποιοι κάνουν την καταγραφή στα κέντρα υποδοχής θα πρέπει να επικοινωνούν αμέσως, αν διαπιστώνουν πως παιδιά χάθηκαν στη συνέχεια» περιέγραψαν σε παράλληλη συνέντευξη Τύπου του «Χαμόγελου του Παιδιού» στη Θεσσαλονίκη, η κοινωνική λειτουργός Στέλλα Ζωγράφου και η ψυχολόγος Αθανασία Κεραμάρη.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στα 31 ευρωπαϊκά κράτη, όπου λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά 116000, το 2016 σημειώθηκε αύξηση κατά 12% στα παιδιά, που καλούν τις γραμμές βοήθειας, γιατί έφυγαν τα ίδια ή κάποιος φίλος τους από το σπίτι, και για λοιπούς λόγους, σε σύγκριση με το 2015.
Τα περιστατικά στη Β. Ελλάδα
Συνολικά στο Κέντρο του «Χαμόγελου του Παιδιού» στη Βόρεια Ελλάδα, το πρώτο τετράμηνο του 2017 αναφέρθηκαν εφτά περιστατικά εξαφανίσεων (τρία αγόρια, τέσσερα κορίτσια). Από αυτά τέσσερα ήταν φυγές και τρεις ανησυχητικές εξαφανίσεις, ενώ βρέθηκαν τελικά και τα επτά. Το 2016 υπήρξαν 21 περιστατικά (έντεκα αγόρια, δέκα κορίτσια), εκ των οποίων τα οχτώ αφορούσαν φυγές, δυο γονικές αρπαγές, τρία αρπαγές από τρίτο πρόσωπο και οχτώ ανησυχητικές εξαφανίσεις. Βρέθηκαν 17 από αυτά τα παιδιά.
Το επόμενο διάστημα πρόκειται να λειτουργήσει και δεύτερο Κέντρο Άμεσης Επέμβασης του Χαμόγελου του Παιδιού στη Βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Καβάλα.
Τα ποσοστά ανεύρεσης είναι ενθαρρυντικά, όχι όμως αντιπροσωπευτικά.
Το ποσοστό ανεύρεσης των παιδιών στην Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη και ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ανέφερε ο Νικόλαος Ζερβακάκος, αστυνομικός υποδιευθυντής του Τμήματος Αναζήτησης Προσώπων. Το 2016 βρέθηκε το 85% των εξαφανισμένων παιδιών, αν και όπως διευκρινίστηκε, το ποσοστό αυτό ενδέχεται να είναι πλασματικό: αρκετοί γονείς δεν δηλώνουν στην αστυνομία, πως το παιδί βρέθηκε, κάποιοι αλλάζουν κατοικία και τα ίχνη τους χάνονται, όπως πρόσφυγες ή Ρομά και ο εντοπισμός είναι δύσκολος.
Ιδιαίτερα στο θέμα των προσφύγων, καθότι αρκετοί μετακινούνται συχνά, τα στοιχεία δεν είναι αντιπροσωπευτικά.
Όπως είπαν οι κκ. Ζωγράφου και Κεραμάρη, τα πολλά περιστατικά εξαφάνισης παιδιών προσφύγων και μεταναστών δεν αναφέρονται, με αποτέλεσμα να μην ενεργοποιείται ο μηχανισμός αναζήτησής τους.
Το 2015 τουλάχιστον 10.000 ασυνόδευτα παιδιά μεταναστών εξαφανίστηκαν στην Ευρώπη λίγες ώρες μετά την καταγραφή τους στους χώρους υποδοχής, σύμφωνα με υπολογισμούς της Europol, ενώ σύμφωνα με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, η πλειονότητας των επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με ασυνόδευτους ανηλίκους, δεν έχει λάβει ποτέ εκπαίδευση στην πρόληψη ή αντιμετώπιση εξαφανίσεων ασυνόδευτων ανηλίκων.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς
Οι γονείς, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού τους, θα πρέπει να λαμβάνουν κάποια μέτρα, για την προστασία του.
Σε ό,τι αφορά τους εφήβους, ηλικιακή ομάδα στην οποία καταγράφονται οι περισσότερες εξαφανίσεις- φυγές, οι εκπρόσωποι του «Χαμόγελου του Παιδιού» συμβουλεύουν:
«Φωνάζουμε όλοι οι ειδικοί για τα σόσιαλ μίντια, να έχετε τα παιδιά από κοντά, όπως θα ελέγχατε το παιδί σας, να ξέρετε ποιος είναι ο φίλος του, πού πήγε, σε ποια διεύθυνση βρίσκεται, πόσες ώρες περνάει εκεί. Δείτε το σαν διεύθυνση, πρέπει να ξέρετε που βρίσκεται. […] Ναι, θα σεβαστώ ότι το παιδί θα έχει μυστικά. Απενοχοποιούμε το μυστικό, αλλά το διαφοροποιούμε από τα μυστικά που θα το φέρουν σε δύσκολη θέση και δε θα το αφήνουν να κοιμηθεί το βράδυ».
Για τα μικρά παιδιά, όπου η επίβλεψη από τους γονείς θα πρέπει να είναι ούτως ή άλλως διαρκής, προτρέπουν: «Δεν πρέπει να φοβάστε να δώσετε κάποιες συμβουλές στα παιδιά. Ουσιαστικά λέμε στο παιδί ότι αν χαθεί, δεν θα πρέπει να μετακινηθεί από το σημείο που διαπίστωσε πως χάθηκε και του εξηγούμε εκ των προτέρων, για να γνωρίζει ότι μπορεί να ζητήσει βοήθεια από κάποια μαμά που θα συναντήσει -όχι γυναίκα ή άνδρα μόνους».
Οι εκπρόσωποι του «Χαμόγελου του Παιδιού» τόνισαν την ανάγκη «να σπάσει ο μύθος των 24 ωρών για τη δήλωση εξαφάνισης, που έχει περάσει μέσα από ξένες σειρές και ταινίες, γιατί πρέπει να γνωρίζουν όλοι, ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε ούτε 24 δευτερόλεπτα από τη στιγμή που θα χαθεί ένα παιδί, πρέπει να παίρνουμε κατευθείαν το 116000 ή την αστυνομία». Ο κ. Ζερβακάκος εξήγησε, πως ο χρονικός περιορισμός ίσχυε πριν χρόνια, όχι όμως πια.
