Σε κρίσιμη κατάσταση νοσηλεύεται σε βρετανικό νοσοκομείο ο Ρώσος πρώην διπλός κατάσκοπος, Σεργκέι Σκριπάλ, ο οποίος έχει καταδικαστεί για προδοσία στη Μόσχα, μετά την έκθεσή του σε άγνωστη ουσία, με την αστυνομία να δηλώνει ότι θα πρέπει να «αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις απειλής».
Στην πρώτη της αντίδραση η Μόσχα δήλωσε έτοιμη να συνεργαστεί στην έρευνα για αυτή την «τραγική κατάσταση» αν της το ζητήσει η Βρετανία.
Ο Σκριπάλ, ένας πρώην συνταγματάρχης του GRU, της υπηρεσίας Πληροφοριών του ρωσικού στρατού, έλαβε άσυλο στη Βρετανία έπειτα από ανταλλαγή του το 2010 με ρώσους κατασκόπους οι οποίοι συνελήφθησαν στη Δύση σε μια ψυχροπολεμικού τύπου διαδικασία στον ασφαλτοτάπητα του αεροδρομίου της Βιέννης.
Ο 66χρονος πρώην κατάσκοπος και μια 33χρονη γυναίκα, η οποία σύμφωνα με το BBC είναι η κόρη του Γιούλια Σκριπάλ, βρέθηκαν αναίσθητοι σε ένα παγκάκι εμπορικού κέντρου την Κυριακή στην αγγλική πόλη Σάλσμπερι μετά την έκθεσή τους σε μια άγνωστη ουσία, σύμφωνα με την αστυνομία.
Αμφότεροι νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση στην εντατική.
Παρότι οι βρετανικές αρχές ανακοίνωσαν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για το κοινό, η αστυνομία απαγόρευσε την πρόσβαση στην περιοχή όπου βρέθηκε ο πρώην κατάσκοπος καθώς και προληπτικά σε μια πιτσαρία με την επωνυμία Zizzi στο κέντρο του Σάλσμπερι. Κάποιοι από τους ερευνητές φορούσαν ολόσωμες κίτρινες στολές χημικής προστασίας.
«Μιλάμε με αυτόπτες μάρτυρες, λαμβάνουμε δείγματα από το σημείο όπου βρέθηκαν οι δύο, πραγματοποιούμε τοξικολογικές εξετάσεις και όλα αυτά θα μας βοηθήσουν να έχουμε μια απάντηση», δήλωσε ο Μαρκ Ρόουλι, ο ανώτατος αξιωματούχος της βρετανικής αντιτρομοκρατικης υπηρεσίας.
«Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε: οι ρώσοι εξόριστοι δεν είναι αθάνατοι. Όλοι τους πεθαίνουν και υπάρχει η τάση για θεωρίες συνωμοσίας. Αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να γνωρίζουμε τις καταστάσεις απειλής», δήλωσε ο Ρόουλι στο ραδιόφωνο του BBC προτού αναφερθεί στη δολοφονία του Αλεξάντερ Λιτβινένκο.
Βρετανική έρευνα έχει αποφανθεί ότι ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πιθανόν να έδωσε το πράσινο φως το 2006 για τη δολοφονία του πρώην κατασκόπου της KGB Λιτβινένκο με ραδιοενεργό πολώνιο-210 στο Λονδίνο. Το Κρεμλίνο έχει επανειλημμένως διαψεύσει κάθε ανάμειξη στη δολοφονία του Λιτβινένκο.
Ο 43χρονος Λιτβινένκο, ένας σφοδρός επικριτής του Πούτιν ο οποίος έξι χρόνια προτού δηλητηριαστεί είχε εγκαταλείψει τη Ρωσία και είχε καταφύγει στη Βρετανία, έχασε τη ζωή του αφού ήπιε πράσινο τσάι δηλητηριασμένο με το σπάνιο και πανίσχυρο ραδιοενεργό ισότοπο στο ξενοδοχείο του Λονδίνου Millennium.
Οι γιατροί χρειάστηκαν αρκετό χρόνο για να εξακριβώσουν την αιτία της ασθένειάς του.
Ο κατάσκοπος που ήρθε από το κρύο
Το Κρεμλίνο δήλωσε έτοιμο να συνεργαστεί με τη Βρετανία αν ζητήσει την ρωσική συνδρομή στις έρευνες για τον Σκριπάλ.
«Κανένας δεν μας έχει πλησιάσει με τέτοιο αίτημα. Η Μόσχα είναι πάντα ανοιχτή για συνεργασία», δήλωσε σε τηλεδιάσκεψη στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ ερωτηθείς αν οι βρετανικές αρχές έχουν έρθει σε επαφή με τη Ρωσία ζητώντας βοήθεια.
Ο Σεργκέι Σκριπάλ, πρώην συνταγματάρχης του GRU, της υπηρεσίας Πληροφοριών του ρωσικού στρατού, είχε παραδεχτεί ότι εργαζόταν για τις βρετανικές υπηρεσίες Πληροφοριών από το 1995 και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 13 ετών το 2006 έπειτα από μια δίκη που κρατήθηκε μυστική.
Συνελήφθη το 2004 από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB) ως ύποπτος ότι κατέδωσε δεκάδες ρώσους πράκτορες στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες.
Ο Σκριπάλ, ο οποίος στη δίκη του είχε εμφανιστεί φορώντας μια αθλητική φόρμα μέσα σε ένα κλουβί στο δικαστήριο, ομολόγησε ότι κατέδωσε πράκτορες στην MI6 με χρηματικό αντάλλαγμα, τμήμα του οποίου κατατέθηκε σε λογαριασμό ισπανικής τράπεζας, σύμφωνα με δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου εκείνη την εποχή.
Ωστόσο, έλαβε χάρη το 2010 από τον τότε πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ στο πλαίσιο ανταλλαγής για την επιστροφή στη Μόσχα 10 ρώσων πρακτόρων που κρατούνταν στις ΗΠΑ.
Όταν ρωτήθηκε ο Πεσκόφ σχετικά με τις εικασίες του βρετανικού Τύπου ότι η Μόσχα δηλητηρίασε τον Σκριπάλ, απάντησε: «Δεν άργησαν».
Χαρακτηρίζοντας το περιστατικό «τραγική κατάσταση», ο ίδιος είπε ότι το Κρεμλίνο δεν διαθέτει πληροφορίες σχετικά με το τι συνέβη.
«Δεν έχουμε πληροφορίες για το ποιος θα μπορούσε να είναι ο λόγος του περιστατικού, τι έκανε αυτό το πρόσωπο και με τι θα μπορούσε να συνδέεται», απάντησε ο Πεσκόφ και συμπλήρωσε ότι δεν γνωρίζει αν ο Σκριπάλ ήταν επισήμως ρώσος υπήκοος.
Ανταλλαγή κατασκόπων
Η ανταλλαγή, μια από τις μεγαλύτερες μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1991, πραγματοποιήθηκε στον ασφαλτοτάπητα του αεροδρομίου της Βιέννης, όπου ένα ρωσικό και ένα αμερικανικό αεροπλάνο ήταν σταθμευμένα δίπλα-δίπλα στη διάρκεια της διαδικασίας.
‘Ενας από τους ρώσους κατασκόπους που ανταλλάχθηκε με τον Σκριπάλ ήταν η Άννα Τσάπμαν. Η Τσάπμαν ήταν μια από τις δέκα κατασκόπους που επιχείρησαν να ενταχθούν στην αμερικανική κοινωνία σε μια προσπάθεια να προσεγγίσουν πρόσωπα με εξουσία και να αποσπάσουν μυστικά. Και οι δέκα συνελήφθησαν από το FBI το 2010.
Κατά την επιστροφή τους οι ρώσοι κατάσκοποι έγιναν δεκτοί στη Μόσχα ως ήρωες. Ο Πούτιν, ο οποίος υπήρξε και ο ίδιος πρώην κατάσκοπος της KGB που είχε υπηρετήσει στην τότε Ανατολική Γερμανία, τραγούδησε μαζί τους πατριωτικά τραγούδια.
Ο Σκριπάλ ωστόσο θεωρήθηκε από τη Μόσχα προδότης. Πιστεύεται ότι έχει προκαλέσει σοβαρή ζημιά στα ρωσικά δίκτυα κατασκοπείας στη Βρετανία και γενικά στην Ευρώπη.
Η υπηρεσία GRU, η οποία δημιουργήθηκε το 1918 υπό τον Τρότσκι, ελέγχεται από το γενικό επιτελείο στρατού και αναφέρεται απευθείας στον πρόεδρο. Κατάσκοποί της είναι διάσπαρτοι σε όλο τον κόσμο.
Από τότε που βρήκε καταφύγιο στη Βρετανία ο Σκριπάλ έκανε μια ήρεμη ζωή στο Σάλσμπερι και βρισκόταν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας μέχρι την Κυριακή που βρέθηκε αναίσθητος.
«Στο παγκάκι βρισκόταν ένα ζευγάρι, ένας μεγαλύτερος άνδρας και μια νεότερη γυναίκα. Εκείνη ήταν κατά κάποιο τρόπο πεσμένη πάνω του. Έμοιαζε σαν να ήταν λιπόθυμη. Εκείνος έκανε κάποιες περίεργες χειρονομίες, κοιτάζοντας ψηλά στον ουρανό», δήλωσε στο BBC η αυτόπτης μάρτυρας Φρέγια Τσερτς.
«Φαίνονταν τόσο ‘εκτός’ που σκέφτηκα ότι ακόμη και αν επενέβαινα δεν ξέρω πώς θα μπορούσα να βοηθήσω και έτσι απλώς τους άφησα. Αλλά έμοιαζαν σαν να είχαν πάρει κάτι πολύ ισχυρό».
Ένας άλλος Ρώσος, ο Αλεξάντερ Περεπιλίχνι, ο οποίος βοηθούσε σε μια ελβετική έρευνα σχετικά με μια ρωσική υπόθεση ξεπλύματος χρήματος, βρέθηκε νεκρός το 2012 στη Βρετανία.
Η αστυνομία απέκλεισε το ενδεχόμενο δόλου παρά τις υποψίες ότι μπορεί να είχε δολοφονηθεί με ένα σπάνιο δηλητήριο. Τελική απάντηση ως προς τις συνθήκες θανάτου του αναμένεται να δώσει έρευνα, η οποία εκκρεμεί.
