- Στην Istmo de Tehuantepec είναι ευλογία για μια μητέρα να έχει έναν muxe γιο
«Ποιο τρόπο να χρησιμοποιώ για να επικοινωνώ μαζί σας; Τη θηλυκή ή την αρσενική;», ρώτησε ο δημοσιογράφος του BBC τον Lukas Avendaño, τον οποίο αρχικά είχε δει να φορά παντελόνια και τώρα εμφανίστηκε μπροστά του με μια παραδοσιακή μαύρη φούστα με πολύχρωμα κεντημένα λουλούδια – οι γνωστές στους ντόπιους και ως enagua.
«Προτιμώ να με αποκαλείς απλά “γλυκιά” μου», απάντησε ο Avendaño. Εδώ, στην περιοχή Istmo de Tehuantepec στην νότια πολιτεία του Oaxaca στο Μεξικό, συναντά κανείς τρία φύλα: αρσενικό, θηλυκό και τους muxes. Αυτή η τρίτη «ταξινόμηση», το τρίτο φύλο, αναγνωρίστηκε και γιορτάζεται από την προ-ισπανική εποχή και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη ζωή χωρίς muxes.
«Υπάρχει μόνο μία μορφή για όλους τους ανθρώπους. Οι Muxes δεν είχαν ποτέ αναγκαστεί να αναρωτιούνται: είναι περισσότεροι άντρες ή γυναίκες;», εξηγεί ο Avendaño.
«Είμαστε το τρίτο φύλο», προσθέτει ο Felina, ο οποίος, σε αντίθεση με τον Avendaño, αποφάσισε να αλλάξει το ανδρικό του όνομα, Ángel. «Υπάρχουν άνδρες και γυναίκες και το ενδιάμεσο, αυτό που είμαι εγώ. Είναι δύσκολο να περιγράψουμε ποιος είναι muxe. Βασικά, μπορούμε να πούμε ότι ένα muxe είναι οποιοδήποτε πρόσωπο που γεννήθηκε άντρας αλλά δεν ενεργεί με αρρενωπότητα», τονίζει.
Η έννοια των muxe υπάρχει μόνο εδώ, στο Istmo de Tehuantepec, όπου αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της κοινότητας.
Κάποιοι λένε ότι έπεσαν από την τσέπη του Vicente Ferrer, πολιούχου του Juchitán- περιοχή της Istmo de Tehuantepec -καθώς περνούσε μέσα από την πόλη, όπου σύμφωνα με τους ντόπιους, σημαίνει ότι γεννήθηκαν κάτω από ένα τυχερό αστέρι. Μια δεύτερη εκδοχή του θρύλου του αγίου λέει ότι ο Vicente Ferrer κρατούσε τρεις σακούλες: μία με θηλυκούς σπόρους, μία με αρσενικούς σπόρους και μία με μικτούς. Σύμφωνα με τον θρύλο, η τρίτη σακούλα άνοιξε στην Juchitán de Zaragoza, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν τόσοι πολλοί muxes εδώ.
«Όταν οι άντρες λείπουν στη θάλασσα ως ναυτικοί ή στον αγρό και η γυναίκα είναι στην αγορά, δεν υπάρχει κανείς να φροντίσει το νοικοκυριό και την οικογένεια. Εκεί είναι που έρχονται οι muxe», εξηγεί στο BBC ο Noé Díaz. «Μερικοί μάλιστα λένε ότι είναι ευλογία για μια μητέρα να έχει ένα muxe γιο που θα την βοηθήσει στο σπίτι και θα φροντίζει τα μικρά αδέλφια του. Τα muxes δεν επιτρέπεται κοινωνικά να έχουν μακροχρόνιες σχέσεις ή να παντρευτούν, ώστε να μπορούν να μείνουν με τις μητέρες τους όταν αυτές γεράσουν».
