Βρίσκεται το μέλλον του θαλάσσιου εμπορίου σε πλοία χωρίς πλήρωμα που θα διασχίζουν τις θάλασσες με πολύ μικρότερο κόστος, καθοδηγούμενα από δορυφόρους και θερμικές κάμερες; Δεν είναι καθόλου απίθανο, ιδίως αν αντιμετωπιστούν τα επόμενα χρόνια ορισμένα προβλήματα ασφαλείας αλλά και νομικά, με κυριότερο το ενδεχόμενο διακοπής της επικοινωνίας μεταξύ πλοίου και θαλάμου ελέγχου στην ξηρά. Θα είναι σημαντική εξέλιξη, δεδομένου πως το 90% του παγκοσμίου εμπορίου διεξάγεται μέσω θαλάσσης, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ναυτιλίας.
Στις 9 Μαΐου, ένα αλουμινένιο σκάφος μήκους 12 μέτρων, χωρίς κανέναν άνθρωπο πάνω του, διέσχισε το Στενό της Μάγχης, μεταφέροντας στην Οστάνδη του Βελγίου ένα κουτί με πέντε κιλά στρείδια. Αυτή ήταν η πρώτη στην ιστορία θαλάσσια μεταφορά εμπορικού φορτίου χωρίς παρουσία ανθρώπων στο πλοίο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC. Το πλοίο δίχως πλήρωμα ονομάζεται «Sea Kit» και ανήκει στη βρετανική εταιρεία Hushcraft, η οποία το σχεδίασε και το ανέπτυξε. Βέβαια, τέσσερις άνθρωποι της εταιρείας παρακολουθούσαν συνεχώς τη διαδρομή του «Sea Kit» από το κέντρο ελέγχου της εταιρείας στο Τολερσμπέρι του Εσεξ, ενώ το μη επανδρωμένο σκάφος το παρακολουθούσαν επίσης η βρετανική και η βελγική ακτοφυλακή.
«Μπορούσες να ακούσεις μάλιστα τα κύματα να χτυπούν το σκάφος», λέει στο BBC ο Μπεν Σίμπσον, διευθυντής της Hushcraft. To «Sea Kit» διαθέτει υβριδική μηχανή πετρελαίου, γεννήτριες ηλεκτρισμού, δορυφορική σύνδεση, θερμικές κάμερες και αυτόματο σύστημα προσδιορισμού, ώστε να προειδοποιεί άλλα σκάφη για τη θέση και την ταυτότητά του.
Το σκάφος κέρδισε βραβείο ύψους 4 εκατ. δολαρίων από τη Shell για πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην αυτόνομη χαρτογράφηση των ωκεανών. Τώρα, η Hushcraft φιλοδοξεί να χρησιμοποιήσει το «Sea Kit» για τη μεταφορά φορτίου ως το πρώτο βήμα προς την ανάπτυξη αυτόνομων εμπορικών σκαφών τα επόμενα χρόνια. Η εταιρεία αναπτύσσει διαφορετικά μοντέλα για αποστολές προστασίας του περιβάλλοντος, έρευνας του πυθμένα, εκκαθάρισης ναρκοπεδίων, συλλογής πληροφοριών, ασφάλειας λιμένος (πυρόσβεση και εποπτεία) και άλλους σκοπούς. Ομως το βασικό ερώτημα είναι αν είναι δυνατή η ανάπτυξη εμπορικού σκάφους που θα κινείται αυτόνομα χωρίς παρουσία ανθρώπων. «Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά», λέει στο BBC ο Σίμπσον. «Μπορεί κανείς να τα στείλει ανά τον κόσμο να εκτελέσουν διάφορες εργασίες με σημαντικά μειωμένο κόστος. Επίσης, δεν χρειάζεται να υπάρχει μαγειρείο, ούτε τουαλέτες. Μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει αυτό τον χώρο». Ο Σίμπσον υποστηρίζει πως τα πλοία τύπου «Sea Kit» θα είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον, διότι είναι εξοπλισμένα και με ηλεκτροκινητήρες και μπορούν να χρησιμοποιήσουν μικρότερα λιμάνια, δεδομένου του μικρότερου μεγέθους τους. Η απουσία πληρώματος στο σκάφος σημαίνει πως δεν κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές από πυρκαγιά ή βύθιση του σκάφους και πως η πλοιοκτήτρια εταιρεία δεν χρειάζεται να πληρώνει και να εκπαιδεύει πληρώματα.
«Φαντάσματα»
Ωστόσο, όλα αυτά τα πλεονεκτήματα των μη επανδρωμένων πλοίων συνοδεύονται από σημαντικές προκλήσεις, σύμφωνα με τον συνταξιούχο Αμερικανό πλοίαρχο Λόρενς Μπρέναν, που είναι και καθηγητής Ναυτικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Φόρνταμ. Η σημαντικότερη είναι πως, αν διακοπεί η επικοινωνία μεταξύ σκάφους και θαλάμου ελέγχου στην ξηρά, τότε θα προκύψει ένα πλοίο-φάντασμα που θα παρασύρεται από τα ρεύματα αποτελώντας κίνδυνο για τους ιδιοκτήτες του, τους ιδιοκτήτες του φορτίου του και το περιβάλλον, λέει ο καθηγητής Μπρέναν στο BBC.
H Καρολίνα Ζβόλακ, επικεφαλής του Τμήματος Πλοήγησης στην Πολωνική Ναυτική Ακαδημία, που συνεργάστηκε με την ομάδα του «Sea Kit», θεωρεί ότι τα επόμενα χρόνια όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας σε πλοία θα μεταφέρονται στην ξηρά, καθώς οι προηγμένες τεχνολογίες επικοινωνιών θα επιτρέπουν την παρακολούθηση πλοίων από ξηράς.
