Το αβοκάντο έχει μπει στη δυτική κουζίνα για τα καλά εδώ και χρόνια. Εκατομμύρια τόνοι καταναλώνονται ετησίως σε όλο τον κόσμο. Αυτό το εξωτικό φρούτο που έχει κατακλύσει το instagram και τις συνταγές μας θεωρείται υπερ-τροφή για τις βιταμίνες και τα «καλά» λιπαρά που περιέχει.
Όμως, όσο καλό και αν κάνει στον οργανισμό μας, δεν ισχύει το ίδιο και για τον πλανήτη. Η υψηλή ζήτηση του αβοκάντο έχει επιπτώσεις που οι καταναλωτές δύσκολα μπορούν να φανταστούν.
Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος της παραγωγής αβοκάντο
Ας ταξιδέψουμε 12.000 χιλιόμετρα μακριά, στα βουνά του Μιχοακάν στο Μεξικό, όπου καλλιεργείται το 33% της παγκόσμιας παραγωγής αβοκάντο. Οι αυξημένες αποδοτικές τιμές της καλλιέργειάς του είναι αρκετά δελεαστικές για τους ντόπιους αγρότες. Καθώς τα διαθέσιμα χωράφια δεν επαρκούν, και το υψόμετρο και το κλίμα των βουνών είναι ιδανικά για την ευδοκίμηση του φυτού, ένα μεγάλο μέρος του παρθένου πευκοδάσους έχει αρχίσει να καταστρέφεται. Οι παράνομες φυτείες είναι δύσκολο να εντοπιστούν, γιατί πολλές φορές οι αγρότες ξεριζώνουν πρώτα τους θάμνους που φύονται κάτω από τα πεύκα. Αργότερα, για να εξασφαλίσουν την απαραίτητη ένταση φωτός, προχωρούν σε πλήρη αποψίλωση του δάσους.
Ως γνωστόν, η καταστροφή των δασών συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Στην περίπτωσή μας, υπάρχουν και πολύ πιο άμεσες συνέπειες στο οικοσύστημα του Μιχοακάν.
Το αβοκάντο είναι ένα φυτό ιδιαίτερα απαιτητικό στην άρδευσή του. Μια ώριμη φυτεία καταναλώνει διπλάσια ποσότητα νερού απ’ ότι ένα πυκνό δάσος, ενώ για μισό κιλό φρούτων απαιτούνται 272 λίτρα νερού. Έτσι, λιγότερο νερό απομένει διαθέσιμο για την άγρια ζωή και, φυσικά, τον ντόπιο πληθυσμό. Η εκτεταμένη χρήση αγροχημικών έχει συντελέσει στη μείωση του πληθυσμού της πεταλούδας «Μονάρχης», που διαχειμάζει στην περιοχή. Τα αμέτρητα φορτηγά που κατακλύζουν τα βουνά, σε συνδυασμό με την ξυλεία, τα υλικά συσκευασίας και την ενέργεια που απαιτούνται για την τυποποίηση, τη συντήρηση και τη μεταφορά των φρούτων επιβαρύνουν κι άλλο το περιβάλλον. Τέλος, η μακροχρόνια καλλιέργεια στα ίδια εδάφη οδηγεί αργά ή γρήγορα σε διάβρωση και υποβάθμιση των εδαφών, τα οποία θα χρειάζονται περισσότερα λιπάσματα και εντομοκτόνα στο μέλλον, που με τη σειρά τους μολύνουν τους υδροφόρους ορίζοντες και καταστρέφουν τη φυσική χλωρίδα και πανίδα. Ένας φαύλος κύκλος που διαιωνίζεται από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.
Ο κοινωνικός αντίκτυπος της παραγωγής αβοκάντο
Αρχικά, οι αγρότες είδαν το εισόδημά τους να αυξάνεται και δημιουργήθηκαν πολλές νέες θέσεις εργασίας. Όμως, σε μια χώρα που και τα καρτέλ ναρκωτικών και οι διάφορες τρομοκρατικές ομάδες δρουν ανεξέλεγκτα, μια τέτοια επικερδής δραστηριότητα δε θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τη μεξικανική μαφία.
Συμμορίες, όπως οι La Familia Michoacána, οι Caballeros Templarios και οι Jalisco New Generation Cartel, ελέγχουν την παραγωγή και διακίνηση του αβοκάντο. Το παιχνίδι είναι γνωστό: οι δημόσιοι υπάλληλοι εκβιάζονται και δωροδοκούνται και οι παραγωγοί δέχονται απειλές για τη ζωή τους και την περιουσία τους. Υπό το πρίσμα του φόβου, αναγκάζονται να μοιράζονται μεγάλο μερίδιο των κερδών τους και να πληρώνουν πολύ χαμηλούς μισθούς στους εργάτες τους, που συνήθως είναι φτωχοί αυτόχθονες. Θεωρείται πως 800 δολοφονίες ετησίως, αμέτρητες απαγωγές και βασανισμοί συνδέονται με τη μαφία του αβοκάντο, που μετράει περισσότερα έσοδα από τον «πράσινο χρυσό», παρά από τα ναρκωτικά.
Αξίζει να αναφέρουμε επίσης πως, όπως έχει συμβεί και με το κινόα στη Βιλιβία και το Περού, η τιμή στην αγορά έχει ανέβει τόσο που οι ντόπιοι αδυνατούν πλέον να αγοράσουν μια τροφή που ήταν παραδοσιακά στη διατροφή τους.
Διανύουμε μια εποχή κοινωνικής και οικολογικής αφύπνισης. Αν θέλουμε να είμαστε σωστοί και ηθικοί προς τον κόσμο που ζούμε, καλό θα ήταν να αποβάλουμε τη μανία μας για τροφές με περίεργα ονόματα. Μια στροφή προς πιο προσιτά εγχώρια προϊόντα, που στο κάτω-κάτω θα τόνωνε την ντόπια οικονομία, δε θα έβλαπτε κανέναν -εκτός ίσως από το πορτοφόλι κάποιου σαδιστή μαφιόζου της Λατινικλης Αμερικής.
