Οι καλομαθημένοι πολίτες έιναι ικανοί, όταν δουν τις αποταμιεύσεις τους να εξανεμίζονται, να το θεωρήσουν λάθος της τράπεζας και να πάνε να αγοράσουν το τελευταίο Rolex…
Οταν το 2016, ο τότε υπουργός Οικονομικών του Κουβέιτ, Ανάς Αλ Σάλεχ, προειδοποιούσε ότι είναι ώρα να μειωθούν οι δαπάνες και να προετοιμαστούν για τη ζωή μετά το πετρέλαιο, έγινε στόχος χλευασμού από έναν λαό που είχε ανατραφεί με την ιδέα της ατέρμονης ροής πετροδολαρίων.
Τέσσερα χρόνια μετά, μια από τις πιο πλούσιες χώρες στον κόσμο προσπαθεί να τα βγάλει πέρα, καθώς η ραγδαία πτώση των τιμών ενέργειας εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το τι θα γίνει με τα κράτη του Κόλπου.
Ο Αλ Σάλεχ βρέθηκε σε άλλες θέσεις του υπουργικού συμβουλίου. Μια διάδοχός του, η Μαριάμ Αλ Ακίλ, αποχώρησε τον Ιανουάριο, δύο εβδομάδες μετά την πρότασή της για αναδιάρθρωση του μισθολογίου του δημόσιου τομέα στο Κουβέιτ, που αποτελεί το μεγαλύτερο βαρίδι για τα δημόσια οικονομικά.
Ο αντικαταστάτης της, Μπαράκ Αλ Σιτάν, προειδοποίησε τον περασμένο μήνα ότι δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να πληρωθούν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων πέραν του Οκτωβρίου.
Τα κράτη του Κόλπου δυσκολεύονται να προσαρμόσουν τη συνήθειά τους για μεγάλες δαπάνες και ξεκινούν συζητήσεις για το μέλλον των εθνών που για δεκαετίες εξαγόραζαν την πίστη του λαού με την κρατική γενναιοδωρία.
«Θα ξυπνήσουμε μια μέρα και θα συνειδητοποιήσουμε ότι τέλειωσαν όλες μας οι αποταμιεύσεις, όχι επειδή δεν ελέγξαμε την εικόνα του τραπεζικού μας λογαριασμού, αλλά επειδή την είδαμε, είπαμε πως πρόκειται πιθανότατα για λάθος της τράπεζας και στη συνέχεια αγοράσαμε το τελευταίο Rolex», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Φαουάζ Αλ Σίρι, επικεφαλής της εταιρείας πολιτικών και χρηματοοικονομικών επικοινωνιών Bensirri.
Το κλαμπ των χωρών του ΟΠΕΚ που κάνουν εξαγωγές πετρελαίου ενίσχυσε τις τιμές του πετρελαίου από την ιστορική τους φετινή πτώση , ωστόσο η περιοχή των 40 δολ. είναι ακόμα υπερβολικά χαμηλή. Η πανδημία και η στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απειλούν να διατηρήσουν συμπιεσμένες τις τιμές.
Η Σαουδική Αραβία μειώνει τα προνόμια και επιβάλλει φόρους. Το Μπαχρέιν και το Ομάν, όπου τα αποθέματα είναι λιγότερα, δανείζονται και ζητούν στήριξη από πλουσιότερους γείτονες. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαφοροποιήθηκαν με την άνοδο του Ντουμπάι ως κόμβου εφοδιασμού και χρηματοδότησης.
Στο Κουβέιτ, ωστόσο, μια διαφωνία μεταξύ της εκλεγμένης Βουλής και της κυβέρνησης, ο πρωθυπουργός της οποίας έχει διοριστεί από τον Εμίρη, έχει οδηγήσει σε πολιτικό αδιέξοδο.
Οι νομοθέτες έχουν αποτρέψει τα σχέδια για ανακατανομή των κρατικών επιδομάτων και μπλοκάρουν τις προτάσεις για την αντιμετώπιση του χρέους.
Αντ ‘αυτού, η κυβέρνηση έχει σχεδόν εξαντλήσει τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία της, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να καλύψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού που αναμένεται να φθάσει σχεδόν στα 46 δισ. δολ. φέτος.
Αυτό αποτελεί μια σταδιακή παρακμή για το Κουβέιτ που τη δεκαετία του ’70 ήταν μεταξύ των πιο ισχυρών κρατών του Κόλπου.
Το 1982, η συντριβή του ανεπίσημου χρηματιστηρίου συγκλόνισε την οικονομία του Κουβέιτ και συνέπεσε με την αστάθεια από τον σχεδόν δεκαετή πόλεμο Ιράν-Ιράκ. Το Κουβέιτ ξεκίνησε να ξαναχτίζει τη χώρα μετά την επίθεση του Σαντάμ Χουσεΐν που οδήγησε στον πόλεμο του Κόλπου το 1991. Χρειάστηκαν χρόνια για να ρέει ξανά ελεύθερα το πετρέλαιο.
Το Κουβέιτ εξακολουθεί να βασίζεται στους υδρογονάνθρακες για το 90% των εσόδων του. Το κράτος απασχολεί το 80% των κατοίκων, ενώ τα οφέλη για τη στέγαση, τα καύσιμα και τα τρόφιμα μπορούν να ανέρχονται συνολικά σε 2.000 δολάρια το μήνα για μια μέση οικογένεια. Οι μισθοί και οι επιδοτήσεις απορροφούν τα τρία τέταρτα των δαπανών του κράτους, το οποίο βαδίζει για έβδομη συνεχή φορά σε έλλειμμα, από την πτώση του πετρελαίου του 2014 και μετά.
O Ανάς Αλ Σάλεχ
Οι αποταμιεύσεις
Ωστόσο, το Κουβέιτ έχει χρήματα, πολλά εκ των οποίων έχει αποταμιεύσει σε fund – το τέταρτο μεγαλύτερο στον κόσμο με εκτιμώμενα κεφάλαια 550 δισ. δολ. Το Future Generations Fund, που έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίζει την ευημερία μετά την εξάντληση του πετρελαίου, είναι μια αμφιλεγόμενη πρόταση.
Κάποιοι κάτοικοι του Κουβέιτ λένε ότι έφτασε η ώρα. Οι αντίπαλοι προειδοποιούν ότι χωρίς διαφοροποίηση της οικονομίας και δημιουργία θέσεων εργασίας, τα αποθέματα θα εξαντληθούν σε 15-20 χρόνια.
«Δεν είναι πρόβλημα φερεγγυότητας, αν και υπάρχει ξηρασία σε μετρητά», δήλωσε ο Jassim Al-Saadoun, επικεφαλής της Al-Shall Economic Consultants, με έδρα το Κουβέιτ.
Πλούσιοι για πάντα
Το fund έχει ήδη συντείνει στη διάσωση, αγοράζοντας πάνω από 7 δισ. δολ. περιουσιακών στοιχείων από το Υπουργείο Οικονομικών τις τελευταίες εβδομάδες. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε σχέδια για τη διακοπή, σε χρονιές ελλείμματος, μιας ετήσιας μεταφοράς του 10% των εσόδων από το πετρέλαιο στο ταμείο, ελευθερώνοντας άλλα 12 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά και πάλι δεν επαρκούν για την κάλυψη του ελλείμματος του προϋπολογισμού.
Για να γίνει αυτό, η κυβέρνηση πρέπει να δανειστεί. Αλλά μετά την πρώτη έκδοση του Eurobond το 2017, ο νόμος περί δημόσιου χρέους του Κουβέιτ έπαψε να ισχύει. Οι προειδοποιήσεις του Al-Sheetan σχετικά με τους μισθούς ήρθαν καθώς ο ίδιος προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να πείσει τους νομοθέτες να στηρίξουν τα σχέδια δανεισμού έως 65 δισ. δολάρια.
Το αίτημά του συνέπεσε με μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς, μερικά από τα οποία περιελάμβαναν ανώτερα μέλη της άρχουσας οικογένειας, και οι νομοθέτες ζήτησαν από την κυβέρνηση να τερματίσει τους χρηματισμούς πριν συσσωρεύσει χρέη.
Ο Αλ Σιτάν είναι ο τέταρτος υπουργός οικονομικών εδώ και αρκετά χρόνια. Το Κουβέιτ είχε 16 κυβερνήσεις και επτά εκλογικές αναμετρήσεις από το 2006.
Το αδιέξοδο έχει υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Τον Μάρτιο, η S&P Global Ratings έθεσε την κυριαρχία του Κουβέιτ σε «αρνητική παρακολούθηση». Ακολούθησε και η Υπηρεσία Επενδυτών της Moody. Το ΔΝΤ είπε αυτό το μήνα ότι «το παράθυρο ευκαιρίας του Κουβέιτ για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του από θέση ισχύς, μειώνεται».
«Το σύστημα στο Κουβέιτ έχει την πεποίθηση ότι η χώρα θα είναι πλούσια για πάντα», δήλωσε ο Αλ Σίρι. «Κανείς δεν έχει το πολιτικό κεφάλαιο να πει στον λαό του Κουβέιτ ότι το πάρτι θα τελειώσει σύντομα εάν δεν υποστηρίξουμε αυτή την αλλαγή».
