Η καταιγίδα Φιλομένα έπληξε στις αρχές Ιανουαρίου την κεντρική Ισπανία, με αποτέλεσμα να πληγούν οι μεταφορές προς την πρωτεύουσα και να προκληθούν ζημιές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
«Είναι η μεγαλυτερη περιβαλλοντική καταστροφή των τελευταίων ετών», λέει ο Φρανθίσκο Μολίνα, επικεφαλής του τμήματος αγροδασικών συστημάτων στο ινστιτούτο αγροτικής ανάπτυξης IMIDRA της Μαδρίτης. «Υπήρξε μια άνευ προηγουμένου απώλεια φυσικής κληρονομιάς».
Με το πριόνι κλαδέματος στο χέρι, στο προάστιο Λας Ρόθας, σκαρφαλώνει πάνω σε μια 100χρονη φελλοφόρο δρυ, που κατέρρευσε κάτω από αρκετούς τόνους χιονιού. Αφού κόβει ένα μεγάλο κλωνάρι, το καθαρίζει με κόπο από τα πιο μικρά κλαδιά και το κόβει σε κομμάτια των 20 εκατοστών που θα συσκευαστούν και θα σταλούν στο εργαστήριο.
Εδώ και 10 χρόνια, το IMIDRA καταχωρίζει σε καταλόγους και κλωνοποιεί τα πιο πολύτιμα δένδρα της Μαδρίτης, αλλά μετά την Φιλομένα το ινστιτούτο προσφέρθηκε να βοηθήσει να αντικατασταθούν και δένδρα με συναισθηματική αξία.
Μέχρι στιγμής έχουν δεχθεί αιτήματα από 30 τοπικές αρχές για να κλωνοποιήσουν περισσότερα από 100 είδη, ανάμεσά τους φελλοφόρες δρύες και αριές (δρυς η αρία).
Εμβληματικές της ισπανικής ενδοχώρας, οι αειθαλείς δρύες συντηρούν, με τα βελανίδια τους, τους φημισμένους ισπανικούς χοίρους, όμως το γεγονός ότι διατηρούν τα φύλλα τους τις κάνει πολύ ευάλωτες στο βαρύ χιόνι.
Την προσπάθεια κλωνοποίησης περιπλέκει το γεγονός ότι οι δρύες δεν μπορούν να αναπαραχθούν με απλό μόσχευμα, κάτι που αναγκάζει την ομάδα να υιοθετήσει μια πιο περίπλοκη προσέγγιση γνωστή ως σωματική εμβρυογένεση — το αντίστοιχο της εξωσωματικής γονιμοποίησης για τα φυτά.
Τα δείγματα καθαρίζονται με βούρτσα, εμβαπτίζονται σε μυκητοκτόνα και μετά τοποθετούνται σε ένα υπόστρωμα για να βγάλουν φρέσκα φύλλα.
«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να προκαλέσουμε τον σχηματισμό σπόρων βελανιδιού απ’ αυτά τα φύλλα», λέει η ερευνήτρια του IMIDRA Ινμακουλάδα Χερνάντεθ.
Θα χρειαστούν δεκαετίες για να αντικατασταθούν τα δένδρα που χάθηκαν, όμως ο Μολίνα πιστεύει πως αξίζει τον κόπο να διαφυλαχθούν τα γονίδια δένδρων τα οποία άντεξαν έναν αιώνα κλιματικής αλλαγής, σσθενειών των φυτών και επιθέσεων εντόμων.
«Όταν χάνουμε κάποιο, ερχόμαστε τρέχοντας», λέει.
