Θρίλερ σε πτήση της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους της Λιθουανίας επικράτησε την Κυριακή, όταν το αεροπλάνο πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση στο Μινσκ της Λευκορωσίας προκειμένου οι Αρχές της χώρας να συλλάβουν τον αντικαθεστωτικό δημοσιογράφο Ρόμαν Προτάσεβιτς, προκαλώντας ορυμαγδό δηλώσεων καταδίκης από τη διεθνή κοινότητα.
Σε συνεργασία με πράκτορες μυστικών υπηρεσιών, με πρόσχημα τρομοκρατικό κίνδυνο, οι Αρχές της Λευκορωσίας υποχρέωσαν το αεροσκάφος να κάνει… μεταβολή και, ενώ κινείτο βόρεια, να στραφεί νοτιοανατολικά ώστε να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της λευκορωσικής πρωτεύουσας.
Οι αρχές επικαλέστηκαν λόγους καταπολέμησης της τρομοκρατίας για να υποχρεώσουν το αεροσκάφος σε αλλαγή πορείας και προσγείωση, ενώ σκοπός τους ήταν η σύλληψη του λευκορώσου δημοσιογράφου, ιδρυτή του καναλιού στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης Telegram με την ονομασία NEXTA.
The flight was diverted to Minsk, where opposition blogger Roman Protasevich was detained before the flight was allowed to depart
Read more here: https://t.co/lPzvvgOUqI pic.twitter.com/uMrusWy5VB
— Sky News (@SkyNews) May 23, 2021
Απειλή βόμβας
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ιστοσελίδας meduza.io, χρησιμοποιήθηκε η απειλή βόμβας για να αναγκαστεί το αεροπλάνο να προσγειωθεί. Σύμφωνα με τον Ταντέους Γκιζάν, διευθυντή σύνταξης του NΕΧΤΑ, πράκτορες της λευκορωσικής KGB επιβιβάστηκαν στην πτήση στην Αθήνα και προκάλεσαν αναστάτωση κατά τη διάρκεια της πτήσης, με σκοπό την αναγκαστική προσγείωση στο Μινσκ.
Στην ανάρτησή του στο Twitter, o Γκιζάν γράφει ότι το αεροσκάφος της Ryanair συνοδεύτηκε στο αεροδρόμιο του Μινσκ από μαχητικό της λευκορωσικής πολεμικής αεροπορίας.
Ο Προτάσεβιτς, που έχει πρωτοστατήσει στην κάλυψη των γεγονότων του περασμένου έτους -την ευρείας κλίμακας εκλογική απάτη την οποία φέρεται να ενορχήστρωσε το καθεστώς του Λευκορώσου προέδρου Αλεξάνταρ Λουκασένκο τον περασμένο Αύγουστο και την άγρια καταστολή των διαδηλώσεων που ακολούθησαν- αντιμετωπίζει κατηγορίες που συνεπάγονται το ενδεχόμενο επιβολής της θανατικής ποινής.
Το παρακάτω γράφημα της εταιρίας παρακολούθησης πτήσεων Flight Radar 24 δείχνει την απότομη αλλαγή πορείας του αεροσκάφους λίγο πριν εξέλθει του λευκορωσικού εναέριου χώρου, κι ενώ βρισκόταν μερικά χιλιόμετρα πριν το Βίλνιους ώστε να πάρει τον δρόμο για το Μινσκ.
A Ryanair flight #FR4978 from Athens to Vilnius, diverted to Minsk in Belarus earlier today.https://t.co/rnUpiqOjch
According to reports in media a Belarus journalist, that was onboard the flight, was arrested after the diversion to Minsk. pic.twitter.com/MQyvXsDExM
— Flightradar24 (@flightradar24) May 23, 2021
Το αεροσκάφος πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση μετά από απειλή για βόμβα, η οποία όμως εν τέλει δεν ίσχυε, όπως κατέστη αργότερα σαφές. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι το αεροσκάφος αναχώρησε και προσγειώθηκε με ασφάλεια στο Βίλνιους.
Εν τω μεταξύ, το αεροδρόμιο του Μινσκ ανέφερε ότι η απόφαση για αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους ελήφθη από τον πιλότο του αεροσκάφους της Ryanair.
#Belarus: A Ryanair Athens-Vilnius plane landed unexpectedly at #Minsk National Airport on 23 May due to a message about a bomb on board.
A warplane escorted the aircraft. Raman Pratasevich, who was on board, was arrested.https://t.co/sG3epqHqrb
— Wᵒˡᵛᵉʳᶤᶰᵉ Uᵖᵈᵃᵗᵉˢ𖤐 (@W0lverineupdate) May 23, 2021
Ορυμαγδός αντιδράσεων
Η σύλληψη εν μέσω πτήσης του αντικαθεστωτικού ρεπόρτερ και η στροφή πολιτικού αεροσκάφους στο Μινσκ για αποβίβασή του με αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν οι επιβάτες της πτήσης έχει προκαλέσει ορυμαγδό δηλώσεων καταδίκης για κρατική αυθαιρεσία του λευκορωσικού καθεστώτος, με το θέμα να τίθεται επί τάπητος στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας και πολλές χώρες να ζητούν την επιβολή κυρώσεων.
Ειδικότερα, την άμεση απελευθέρωση του Ρομάν Προτάσεβιτς ζητεί ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι. «Χρειαζόμαστε άμεσες εξηγήσεις και πρέπει να απελευθερωθεί» είπε, ενώ ο επικεφαλής της ΚΟ του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ έιπε ότι «ο δικτάτορας Λουκασένκο έκανε πειρατεία σε πολιτικό αεροσκάφος της Ryanair που ταξίδευε μεταξύ δύο κρατών μελών της ΕΕ και συμμάχων του ΝΑΤΟ. Είναι μια ασυγχώρητη πράξη κρατικής τρομοκρατίας. Πρέπει να αντιδράσουμε άμεσα και σταθερά. Πρόσθετες κυρώσεις θα πρέπει να εξεταστούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
Ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε σε δήλωσή του ότι επρόκειτο για πρωτοφανή και σοκαριστική κίνηση, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα μίλησε ανοικτά περί κρατικής αεροπειρατείας.
Αεροπειρατεία, αλλά και κρατική τρομοκρατία, χαρακτήρισε το συμβάν και ο πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι, ζητώντας την άμεση λήψη κυρώσεων από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε βάρος του καθεστώτος Λουκασένκο. Το βράδυ της Κυριακής ο κ. Μοραβιέτσκι επρόκειτο να μιλήσει με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, για να συζητήσουν το είδος των κυρώσεων, όπως την απαγόρευση των λευκορωσικών αεροπορικών εταιρειών να εισέρχονται στον εναέριο χώρο της ΕΕ.
Update on #EUCO @eucopresident will put tomorrow the question of the forced landing of #Ryanair flight in Minsk.
Consequences and possible sanctions will be discussed at this occasion.
— Barend Leyts (@BarendLeyts) May 23, 2021
Λίγο διαφορετικό είναι και το αίτημα της Λιθουανίας, που κάλεσε τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσουν από κοινού να αποφεύγουν οι αεροπορικές εταιρείες τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας. «Πρόκειται για βάναυση προσβολή απέναντι σε όλη την ΕΕ», ανέφερε στην ανακοίνωσή του ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις.
Το Βερολίνο ζήτησε εξηγήσεις από το Μινσκ: «Χρειαζόμαστε μια άμεση εξήγηση από την κυβέρνηση της Λευκορωσίας για την εκτροπή της πτήσης, που βρισκόταν εντός της ΕΕ, και τη φερόμενη σύλληψη ενός δημοσιογράφου», ανέφερε σε ανάρτησή του στο Twitter ο υφυπουργός Εξωτερικών Μίγκελ Μπέργκερ.
Η Γαλλία χαρακτήρισε απαράδεκτη την κίνηση της Λευκορωσίας: «Η εκτροπή, από τις λευκορωσικές αρχές, μιας πτήσης της Ryanair είναι απαράδεκτη. Είναι αναγκαίο να δοθεί μια ισχυρή και ενιαία απάντηση των Ευρωπαίων», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν.
Από την πλευρά του το Λονδίνο προειδοποίησε μέσω του υπουργού Εξωτερικών της Βρετανίας Ντόμινικ Ράαμπ τον Λευκορώσο πρόεδρο ότι θα υπάρξουν «σοβαρές συνέπειες» μετά την εκτροπή ενός αεροσκάφους της εταιρείας Ryanair στο Μινσκ.
«Η Βρετανία ανησυχεί για τις πληροφορίες που κάνουν λόγο για τη σύλληψη του δημοσιογράφου του ΝΕΧΤΑ Ράμαν Προτάσεβιτς και τις συνθήκες που οδήγησαν το αεροπλάνο του να προσγειωθεί στο Μινσκ. Θα συντονιστούμε με τους συμμάχους μας. Αυτή η παράλογη ενέργεια του Λουκασένκο θα έχει σοβαρές συνέπειες», ανέφερε σε ανάρτησή του στο Twitter ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας.
Την ανησυχία τους εξέφρασαν επίσης ο ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ. Ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) του ΟΗΕ εξέφρασε την «έντονη ανησυχία» του για το γεγονός. Σε ανάρτηση στο Twitter ο ICAO αναφέρει ότι η ενέργεια αυτή ενδέχεται να παραβιάζει τη Σύμβαση του Σικάγο για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία, του 1944, με την εφαρμογή της οποίας είναι επιφορτισμένη αυτή η υπηρεσία του ΟΗΕ που εδρεύει στο Μόντρεαλ. Η Σύμβαση του Σικάγο έχει ως στόχο την προώθηση της ειρηνικής χρήσης της πολιτικής αεροπορίας.
Το ΝΑΤΟ χαρακτήρισε το συμβάν «σοβαρό και επικίνδυνο» τονίζοντας ότι απαιτείται διεθνής έρευνα για το επεισόδιο αυτό. «Οι λευκορωσικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν την ασφαλή επιστροφή του πληρώματος και όλων των επιβατών στο Βίλνιους», ανέφερε εκπρόσωπος της Συμμαχίας.
Στο ίδιο πνεύμα, η αμερικανική διπλωματία «καταδίκασε σθεναρά» την αναγκαστική εκτροπή επιβατικού αεροσκάφους της Ryanair και τη σύλληψη αντιφρονούντα δημοσιογράφου που επέβαινε σε αυτό, αξιώνοντας να συγκληθεί το ταχύτερο το Συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ) για να συζητήσει το συμβάν.
Οι ΗΠΑ «καταδικάζουν σθεναρά την αναγκαστική εκτροπή μιας πτήσης μεταξύ δύο κρατών μελών της ΕΕ» και τη «σύλληψη του δημοσιογράφου Ρόμαν Προτάσεβιτς στο Μινσκ. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωσή του».
Στην ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν απαίτησε την άμεση απελευθέρωση του κ. Προτάσεβιτς, ενώ σημείωσε πως «η σοκαριστική ενέργεια που διαπράχθηκε από το καθεστώς Λουκασένκο έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή 120 και πλέον επιβατών, συμπεριλαμβανομένων πολιτών των ΗΠΑ». «Οι πρώτες πληροφορίες που υποδεικνύουν ότι ενέχονται οι λευκορωσικές υπηρεσίες ασφαλείας και ότι χρησιμοποιήθηκαν λευκορωσικά στρατιωτικά αεροσκάφη για να συνοδεύσουν το αεροσκάφος είναι βαθιά ανησυχητικές και χρειάζεται να ερευνηθούν σε βάθος», σύμφωνα με τον κ. Μπλίνκεν.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας θύμισε ότι η Ουάσινγκτον υποστηρίζει «τον λευκορωσικό λαό» και την «επιθυμία του για ένα μέλλον με ελευθερία, δημοκρατία και ευημερία» και αξιώνει «το καθεστώς» του προέδρου Αλεξάντρ Λουκασένκο «να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες».
Ο κ. Μπλίνκεν υπογράμμισε πως η Ουάσινγκτον θα επιδιώξει τη «συντομότερη δυνατή σύγκληση του Συμβουλίου του ΔΟΠΑ για να εξεταστούν τα γεγονότα αυτά».
