Γράφει ο Στέφανος Νικήτας
Το λαγουδάκι του Πάσχα είναι ένας πολύ γνωστός χαρακτήρας κάτα την διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων του Πάσχα.
Θρησκευτικός ρόλος του λαγού
Το Πάσχα είναι μια γιορτή της άνοιξης και της νέας ζωής. Τα αυγά και τα λουλούδια είναι μάλλον προφανή σύμβολα της γυναικείας γονιμότητας. Το ίδιο συμβαίνει και με το λαγουδάκι μιας και οι λαγοί είναι ζώα που αναπαράγουν διαρκώς.
Στις ευρωπαϊκές παραδόσεις, το λαγουδάκι του Πάσχα είναι γνωστό ως λαγός του Πάσχα. Ο συμβολισμός του λαγού είχε πολλούς δελεαστικούς τελετουργικούς και θρησκευτικούς ρόλους με τα χρόνια.
Στους λαγούς δόθηκαν τελετουργικές ταφές δίπλα σε ανθρώπους κατά τη νεολιθική εποχή στην Ευρώπη. Οι αρχαιολόγοι το έχουν ερμηνεύσει ως θρησκευτικό τελετουργικό, με τους λαγούς να αντιπροσωπεύουν την αναγέννηση.
Πάνω από χίλια χρόνια αργότερα, κατά την Εποχή του Σιδήρου, οι τελετουργικές ταφές για λαγούς ήταν συνήθεις και το 51 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας ανέφερε ότι στη Βρετανία οι λαγοί δεν τρώγονταν λόγω της θρησκευτικής τους σημασίας.
Ο Καίσαρας θα γνώριζε πιθανότατα ότι στην κλασική ελληνική παράδοση, οι λαγοί ήταν ιεροί για την Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα. Εν τω μεταξύ, ο γιος της Αφροδίτης, Έρως, απεικονιζόταν συχνά να κουβαλά έναν λαγό ως σύμβολο άσβεστης επιθυμίας.
Από τον ελληνικό κόσμο μέχρι την Αναγέννηση, οι λαγοί εμφανίζονται συχνά ως σύμβολα της σεξουαλικότητας στη λογοτεχνία και την τέχνη. Για παράδειγμα, η Παναγία εμφανίζεται συχνά με λευκό λαγό ή κουνέλι, συμβολίζοντας ότι ξεπέρασε τον σεξουαλικό πειρασμό.
Κρέας λαγού και αταξίες μαγισσών
Στις λαϊκές παραδόσεις της Αγγλίας και της Γερμανίας η φιγούρα του λαγού συνδέεται ειδικά με το Πάσχα. Μαρτυρίες από το 1600 στη Γερμανία περιγράφουν παιδιά που κυνηγούν για πασχαλινά αυγά κρυμμένα από τον λαγό του Πάσχα, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα.
Γραπτές μαρτυρίες από την Αγγλία την ίδια εποχή αναφέρουν επίσης τον λαγό του Πάσχα, ιδιαίτερα όσον αφορά το παραδοσιακό πασχαλινό κυνήγι λαγού και την κατανάλωση κρέατος λαγού το Πάσχα.
Μια παράδοση, γνωστή ως «Hare Pie Scramble», πραγματοποιήθηκε στο Χάλατον, ένα χωριό στο Λέισενσάιρ της Αγγλίας. Περιελάμβανε την κατανάλωση μιας πίτας φτιαγμένης με κρέας λαγού και τους ανθρώπους που «ανακατεύονταν» για μια φέτα. Το 1790, ο τοπικός ιερομόναχος προσπάθησε να σταματήσει το έθιμο λόγω των ειδωλολατρικών συνειρμών του, αλλά δεν τα κατάφερε και το έθιμο συνεχίζεται σε εκείνο το χωριό μέχρι σήμερα.
Η κατανάλωση του λαγού μπορεί να έχει συνδεθεί με διάφορες μακροχρόνιες λαϊκές παραδόσεις του φόβου των μαγισσών το Πάσχα. Σε όλη τη βόρεια Ευρώπη, οι λαϊκές παραδόσεις καταγράφουν μια ισχυρή πεποίθηση ότι οι μάγισσες θα έπαιρναν συχνά τη μορφή λαγού, συνήθως για να προκαλέσουν αταξίες όπως η κλοπή γάλακτος από τις αγελάδες των γειτόνων. Οι μάγισσες στη μεσαιωνική Ευρώπη λέγεται ότι μπορούσαν να απομυζούν τη ζωτική ενέργεια των άλλων, με αποτέλεσμα να αρρωσταίνουν.
Η ιδέα ότι οι μάγισσες του χειμώνα πρέπει να εξορίζονται το Πάσχα είναι ένα κοινό ευρωπαϊκό λαϊκό μοτίβο που εμφανίζεται σε πολλές γιορτές και τελετουργίες. Η εαρινή ισημερία, με την υπόσχεσή της για νέα ζωή, πραγματοποιήθηκε συμβολικά σε αντίθεση με τις δραστηριότητες που στραγγίζουν τη ζωή των μαγισσών και του χειμώνα.
Αυτή η ιδέα παρέχει τη βασική λογική πίσω από διάφορες γιορτές και τελετουργίες, όπως το η Πυρκαγιά του Πάσχα, μια γιορτή στη Γερμανία που περιλαμβάνει μεγάλες υπαίθριες φωτιές με σκοπό να τρομάξουν τις μάγισσες. Στη Σουηδία, η λαϊκή λαογραφία αναφέρει ότι το Πάσχα, οι μάγισσες πετούν όλες με τα σκουπόξυλά τους για να γλεντήσουν και να χορέψουν με τον διάβολο στο θρυλικό νησί Μπλακούλα, στη Βαλτική Θάλασσα.
Ειδωλολατρικές καταβολές
Το 1835, ο λαογράφος Τζέικομπ Γκριμ , υποστήριξε ότι ο λαγός του Πάσχα ήταν συνδεδεμένος με μια θεά που φανταζόταν ότι θα ονομαζόταν «Οστάρα» στα αρχαία γερμανικά. Πήρε αυτό το όνομα από την αγγλοσαξωνική θεά Εοστέρε, την οποία ο Μπέντε, ένας πρώιμος μεσαιωνικός μοναχός που θεωρούσε ως πατέρα της αγγλικής ιστορίας, αναφέρθηκε το 731π.Χ
Ο Μπέντε σημείωσε ότι στην Αγγλία του όγδοου αιώνα, ο μήνας Απρίλιος ονομαζόταν Eosturmonath, ή Eostre Month, από το όνομα της θεάς Eostre. Έγραψε ότι μια παγανιστική γιορτή της άνοιξης στο όνομα της θεάς είχε αφομοιωθεί στη χριστιανική γιορτή της ανάστασης του Χριστού.
Ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες αναφέρονται στη χριστιανική εορτή με ονόματα που προέρχονται από την εβραϊκή γιορτή του Πάσχα, όπως Pâques στα γαλλικά ή Påsk στα σουηδικά, οι γερμανικές και οι αγγλικές γλώσσες διατηρούν αυτή την παλαιότερη, μη βιβλική λέξη: Πάσχα.
Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες φαίνεται να επιβεβαιώνουν τη λατρεία της Eostre σε περιοχές της Αγγλίας και της Γερμανίας, με κύριο σύμβολο τον λαγό. Το λαγουδάκι του Πάσχα φαίνεται λοιπόν να θυμάται αυτές τις προχριστιανικές γιορτές της άνοιξης, που προαναγγέλλονταν από την εαρινή ισημερία και προσωποποιούνται από τη θεά Eostre.
Πηγή: Smithsonianmag
Φωτογραφία από David Mark από το Pixabay
