Η Νήσος Χανς είναι ένας μικρός, ακατοίκητος και άγονος βράχος με έκταση 1,3 τ.χλμ., μάκρους 1.290 μέτρων και πλάτους 1.199 μέτρων, στο κέντρο του Καναλιού Κέννεντι του Στενού Νάρες – το στενό που χωρίζει τη Νήσο Έλσμιρ από τη βόρεια Γροιλανδία και συνδέει τον κόλπο Μπάφιν με τη θάλασσα του Λίνκολν.
Για δεκαετίες, ο Καναδάς και η Δανία διαφωνούσαν σχετικά με την ιδιοκτησία του νησιού Χανς. Στις 13 Ιουνίου 2022, και οι δύο χώρες αποφάσισαν τελικά να χωρίσουν το νησί και να καθορίσουν το υπόλοιπο των αμφισβητούμενων θαλάσσιων συνόρων. Η συμφωνία είναι ένα πρότυπο για τη διευθέτηση των συνοριακών διαφορών, αλλά τερματίζει μια από τις πιο γοητευτικές συνοριακές παραδόσεις της ιστορίας.
Μέχρι τις 13 Ιουνίου, ο Καναδάς και η Δανία ανήκαν στο σχετικά μικρό κλαμπ των χωρών που μοιράζονται χερσαία σύνορα με μία μόνο άλλη χώρα. Στην περίπτωση του Καναδά, ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ο μόνος γείτονας της Δανίας ήταν η Γερμανία.
Τώρα Καναδάς και Δανία έχουν αποκτήσει χερσαία σύνορα μεταξύ τους. Αυτό μπορεί να φαίνεται αδύνατο, αφού και οι δύο χώρες χωρίζονται από έναν ωκεανό αλλά σε αυτόν τον απέραντο ωκεανό υπάρχει το νησί Χανς.
Νησί Χανς, γνωστός και ως Ταρτουπαλούκ
Γνωστό στις τοπικές γλώσσες των Ινουίτ ως Ταρτουπαλούκ (και στα δανικά ως Hans Ø), το νησί Χανς είναι ένας μικρός (άγονος και ακατοίκητος βράχος, στα παγωμένα νερά του Καναλιού Κέννεντι.
Το νησί Έλσμιρ είναι το βορειότερο νησί του Καναδά και μέρος του Νουναβούτ, της νεότερης επικράτειας της χώρας (από το 1999), όπου οι ιθαγενείς Ινουίτ ασκούν πολιτική αυτονομία. Η Γροιλανδία, από την πλευρά της, είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και (από το 1979) αυτόνομο τμήμα του Βασιλείου της Δανίας. Παρά την εθνική κυριαρχία τόσο στο Νουναβούτ όσο και στη Γροιλανδία, οι αντίστοιχες εθνικές κυβερνήσεις στην Οτάβα και την Κοπεγχάγη παραμένουν αρμόδιες όσον αφορά την οριοθέτηση των διεθνών συνόρων.
Η διαμάχη για το νησί Χανς προέκυψε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν ο Καναδάς και η Δανία συμφώνησαν για το μεγαλύτερο μέρος των θαλάσσιων συνόρων τους – το πρώτο που σχεδιάστηκε ποτέ με τη βοήθεια υπολογιστή – με αξιοσημείωτη εξαίρεση το νησί Χανς, στο κέντρο του Καναλιου Κέννεντι, το οποίο και οι δύο ισχυρίστηκαν ως δικό τους.
Το νησί Χανς είναι κυνηγότοπος για τους ντόπιους. Αλλά η κατοχή ενός νησιού συνοδεύεται από δικαιώματα στα χωρικά του ύδατα, καθώς και στους υδρογονάνθρακες και άλλα πιθανά πλούτη κάτω από αυτό- εξ ου και η εμμονή που επιδεικνύεται τόσο από την καναδική όσο και από τη δανική κυβέρνηση όταν πρόκειται για την ιδιοκτησία του νησιού Χανς.
Πολεμώντας τον Πόλεμο του ποτού
Για σχεδόν μισό αιώνα, καμία χώρα δεν θα εγκατέλειπε το νησί. Οι αλληλεπικαλυπτόμενες αξιώσεις οδήγησαν ακόμη και σε σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών – αν και ο λεγόμενος «Πόλεμος των ποτών» χαρακτηρίζεται ως ο πιο χαμηλών τόνων και καλοπροαίρετος διεθνής καυγάς.
Όλα ξεκίνησαν το 1984, όταν οι Καναδοί άφησαν μια καναδική σημαία και ένα μπουκάλι ουίσκι Canada Club στο νησί, για να δείξουν ότι το νησί Χανς ανηκεί στην επικράτειά τους. Την ίδια χρονιά, ένας Δανός υπουργός ανταπέδωσε, αφήνοντας μια δανική σημαία, ένα μπουκάλι σναπς Gammel Dansk και ένα μήνυμα που έγραφε: «Καλώς ήρθατε στο νησί της Δανίας». Στα χρόνια που πέρασαν, επισκεπτόμενοι αξιωματούχοι και στρατιωτικό προσωπικό και των δύο πλευρών διατήρησαν την παράδοση, αφήνοντας πίσω τους μια σημαία, ένα μήνυμα και ένα μπουκάλι ποτό για την άλλη πλευρά.
Όσο αξιολάτρευτο κι αν είναι, η Αρκτική θερμαίνεται, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη προχωρά, η περιοχή γίνεται στρατηγικά πιο σημαντική.
Τον Νοέμβριο του 2021, και οι δύο χώρες επιτάχυναν τα μακροχρόνια σχέδιά τους για επίλυση του ζητήματος με μαραθώνιες διαπραγματεύσεις σε ουδέτερο έδαφος στο Ρέικιαβικ, την πρωτεύουσα της Ισλανδίας. Η συμφωνία που δημοσίευσαν αυτόν τον Ιούνιο δεν είναι συγκυριαρχία (δηλαδή, κοινή ιδιοκτησία) όπως είχε συζητηθεί στο παρελθόν, αλλά χωρίζει το νησί στα δύο – όχι, ωστόσο, από την ευθεία γραμμή που κόβει το κανάλι Κένεντι στο μισό (και που διασχίζει το νησί), αλλά από μια γραμμή που ακολουθεί ένα φυσικό χαρακτηριστικό του νησιού.
Τα νεότερα χερσαία σύνορα στον κόσμο έχουν μήκος περίπου 1,2 χλμ. και αντικατοπτρίζουν ένα φαράγγι που διασχίζει το νησί από βορρά προς νότο. Επιπλέον, οι αντιπροσωπείες από τη Δανία και τον Καναδά έχουν επιλύσει μικρά ζητήματα κατά μήκος ολόκληρου των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ τους – στα 2 (3.882 χλμ.) τα μεγαλύτερα θαλάσσια σύνορα στον κόσμο.
«Ένα σαφές μήνυμα προς τον κόσμο»
Ως αποτέλεσμα, η θαλάσσια επικράτεια της Γροιλανδίας αυξάνεται με μια έκταση στο μέγεθος της Γιουτλάνδης, του Φούνεν και της Ζηλανδίας μαζί, αναφέρει το δανικό ειδησεογραφικό κανάλι TV2. (Η Γιουτλάνδη είναι η ηπειρωτική χώρα της Δανίας, το κομμάτι που συνδέεται με τη Γερμανία. Η Φιονία και η Σγιέλαν είναι δύο από τα μεγαλύτερα νησιά της Δανίας. Το νησί Χάνς συγκρίνεται με το Σπρόγκο, ένα μικροσκοπικό νησί στη Μεγάλη Ζώνη μεταξύ Φιονίας και Σγιέλαν.)
«Αυτή η συμφωνία στέλνει ένα σαφές μήνυμα στον κόσμο, ότι οι συνοριακές διαφορές μπορούν να επιλυθούν με βάση το διεθνές δίκαιο και με ρεαλιστικό και ειρηνικό τρόπο, όπου όλα τα μέρη βγαίνουν νικητές», λέει ο Τζέπε Κοφοέντ, υπουργός Εξωτερικών της Δανίας. Και σε περίπτωση που δεν ήταν σαφές σε ποιον ακριβώς απευθυνόταν αυτό το σχόλιο, συνεχίζει: «Αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα που πρέπει να στείλουμε τώρα που υπάρχει τόσος πόλεμος και αναταραχή στον κόσμο».
Προτού τεθεί σε ισχύ, η συμφωνία πρέπει τώρα να επικυρωθεί από τα κοινοβούλια της Δανίας και του Καναδά, καθώς και από αυτά του Νούναβουτ και της Γροιλανδίας.
Πηγή: Bigthink
