Αντικαθιστώντας τις σειρήνες με κουδούνια και εξοπλισμένοι με αδηφάγες ορέξεις, οι νεότεροι και τετράποδοι «νεοσύλλεκτοι πυροσβέστες» της Βαρκελώνης ξεκίνησαν δουλειά προσπερνώντας πεζοπόρους και ποδηλάτες στο μεγαλύτερο δημόσιο πάρκο της πόλης νωρίτερα φέτος.
Η «τετράποδη ταξιαρχία» – αποτελούμενη από 290 πρόβατα και κατσίκες – είχε μόνο ένα καθήκον: να μασουλήσει όσο το δυνατόν περισσότερη βλάστηση.
Η άφιξή των αμνοεριφίων έκανε τη Βαρκελώνη ένα από τα τελευταία μέρη που αγκαλιάζουν μια πανάρχαια στρατηγική που αναβιώνει, καθώς οι αξιωματούχοι σε όλο τον κόσμο έρχονται αντιμέτωποι με την αύξηση των ακραίων πυρκαγιών.
Η ιδέα είναι απλή: οι περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο από πυρκαγιές «παραδίδονται» στα ζώα που βόσκουν, τα οποία μασάνε και ποδοπατούν την ξηρή βλάστηση που διαφορετικά θα μπορούσε να συσσωρευτεί ως καύσιμη ύλη για πυρκαγιές. Είτε τα ζώα είναι ημιάγρια είτε επιβλέπονται από κάποιον βοσκό που συνήθως αποζημιώνεται για τις προσπάθειές του, η καλή δουλειά που γίνεται συνήθως αφήνει πίσω της ένα τοπίο διάσπαρτο με ανοιχτούς χώρους που μπορούν να λειτουργήσουν ως αντιπυρικές ζώνες.
Είναι μια αξιοποίηση του τρόπου που αποτρέπονταν οι πυρκαγιές στο παρελθόν. «Δεν εφευρίσκουμε κάτι καινούργιο εδώ», δήλωσε ο Γκοιλιέμ Καναλέτα του Ιδρύματος Pau Costa, ενός καταλανικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού που εφαρμόζει τη στρατηγική από το 2016 στην επαρχία της Τζιρόνα, κοντά στη Βαρκελώνη. «Αυτό που κάνουμε είναι ότι εφαρμόζουμε κάτι που ήδη υπήρχε και είχε αρχίσει να καταργείται».
Στη Βαρκελώνη, το πιλοτικό πρόγραμμα ξεκίνησε τον Απρίλιο στο πάρκο Κολσερόλα, έναν χώρο πρασίνου 8.000 στρεμμάτων που βρίσκεται πάνω από την πόλη και στον οποίο εκδηλώνονται κατά μέσο όρο 50 πυρκαγιές ετησίως, λέει ο Ελοί Μπάντια, δημοτικός σύμβουλος της Βαρκελώνης για την αντιμετώπιση έκτακτων κλιματικών προβλημάτων και την οικολογική μετάβαση, αναφέρει η Guardian.
Συνήθως οι πυρκαγιές σβήνονται γρήγορα. «Κανείς δεν αγνοεί ότι αν μια μέρα ξεσπάσει μια μεγάλη πυρκαγιά, θα έχει μεγάλο αντίκτυπο», είπε. «Είναι ένα αστικό πάρκο, που περιβάλλεται από πυκνοκατοικημένους δήμους».
Η στρατηγική αυτή απηχεί παρόμοιες προσπάθειες σε όλο τον κόσμο. Στην Καλιφόρνια, όπου περισσότερα από 850.000 εκτάρια καταστράφηκαν από πυρκαγιές πέρυσι, δώδεκα εταιρείες αναθέτουν σε κατσίκια στοχευμένη βόσκηση.
Στη βόρεια Πορτογαλία, 45 απειλούμενα άλογα Γκαράνο (σ.σ Είναι μια απειλούμενη φυλή πόνι από τη βόρεια Πορτογαλία, μέρος της οικογένειας των ιβηρικών αλόγων, που χρησιμοποιείται κυρίως για ιππασία και για ελαφριά αγροτική εργασία) και η όρεξή τους βοήθησαν να γλιτώσει το καταφύγιο Φέα Μπράβα από τις καταστροφικές επιπτώσεις της πυρκαγιάς του 2017. Στην καναδική επαρχία της Βρετανικής Κολομβίας, βοοειδή χρησιμοποιήθηκαν για την εκκαθάριση περιοχών που κινδύνευαν από πυρκαγιές.
Τμήματα της Ισπανίας υιοθέτησαν τη στρατηγική αυτή πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, όταν η νότια περιοχή της Ανδαλουσίας άρχισε να πληρώνει βοσκούς για να διασχίζουν τις κατάφυτες πεδιάδες και κοιλάδες της με τα ζώα τους. Το περιφερειακό πρόγραμμα έχει έκτοτε επεκταθεί και πλέον διαθέτει περισσότερα από 100.000 ζώα, εξοικονομώντας στους αξιωματούχους περίπου το 75% του κόστους του καθαρισμού της γης με άλλες μεθόδους.
Η βόσκηση έχει και άλλα οφέλη: τα ζώα μεταφέρουν σπόρους και αφήνουν πίσω τους «φυσικό λίπασμα» καθώς μετακινούνται στο έδαφος και οι σχετικά αδιάκριτες διατροφικές τους συνήθειες τροφοδοτούν τη βιοποικιλότητα περιορίζοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ορισμένων φυτών.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η στοχευμένη βόσκηση μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν συνδυάζεται με άλλες μεθόδους πρόληψης πυρκαγιών, όπως η εκκαθάριση και η ελεγχόμενη καύση, δήλωσε η Τζούλια Ρουέτ – Λεντούκ, ερευνήτρια στο Γερμανικό Κέντρο Ολοκληρωμένης Έρευνας για τη Βιοποικιλότητα στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας.
«Δεν είναι μια θαυματουργή λύση», πρόσθεσε η ίδια. «Είναι όμως μέρος μιας λύσης που μπορεί να βοηθήσει τα τοπία να γίνουν πιο ανθεκτικά στη φωτιά».
Η επιτυχία της έγκειται στην αντιμετώπιση του σεναρίου μιας «τέλειας καταιγίδας» που δημιουργείται από την ξηρασία που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή και την εγκατάλειψη δεκαετιών. «Υπάρχει πολλή θαμνώδης, ξυλώδης βλάστηση που αναπτύσσεται σε παλιά βοσκοτόπια ή γεωργικές εκτάσεις, η οποία δημιουργεί πολλή καύσιμη ύλη για πυρκαγιές», είπε. «Και αυτό οδηγεί σε πυρκαγιές που είναι μεγαλύτερες και πιο δύσκολο να ελεγχθούν όταν εκδηλωθούν».
Στη Βαρκελώνη, όπου το πιλοτικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε τον περασμένο μήνα, σχεδιάζεται τώρα η επέκτασή του με έως και τρία κοπάδια σε περισσότερους χώρους πρασίνου της πόλης.
Τα ζώα κατέληξαν να φροντίζουν 72 εκτάρια του πάρκου, δήλωσε η Μπάντια. Αλλά μεταμόρφωσαν την πόλη και με άλλους, πιο ανεπαίσθητους τρόπους. «Υπήρξε αυτή η έκρηξη των κατοίκων που ήθελαν να δουν από κοντά τα ζώα, έγινε οικογενειακή δραστηριότητα», είπε. «Έτσι, είχε επίσης αυτόν τον κοινωνικό και πολιτιστικό αντίκτυπο».
