Του Ιke Brannon
Το χάος που έφερε στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου η φετινή χρονιά είναι πρωτόγνωρο. Η Ρωσία χρησιμοποιεί τους αγωγούς στην Ευρώπη ως όπλα και η Γηραιά Ήπειρος αναζητά εναλλακτικές λύσεις για προμήθεια ενέργειας κατεπειγόντως, γεγονός που έχει εκτοξεύσει τις τιμές του φυσικού αερίου π.χ. από τον περασμένο Μάιο έχουν διπλασιαστεί.
Οι υψηλές τιμές έχουν δώσει κίνητρα για επενδύσεις στην παραγωγή φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο, ενώ υπάρχει η ελπίδα πως η αύξηση της προσφοράς σε συνδυασμό με τη σημαντική μείωση της ζήτησης θα μπορέσουν να σταθεροποιήσουν τις τιμές κοντά στα ιστορικά “κανονικά” τους επίπεδα πιο σύντομα από ό,τι εκτιμάται.
Μια χώρα που μπορεί να μπει το προσεχές διάστημα στην αγορά φυσικού αερίου και να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υποχώρηση των τιμών είναι το Ανατολικό Τιμόρ, γνωστό και ως Τιμόρ-Λέστε.
Η Ιστορία της χώρας έχει στιγματιστεί από την καταπίεση και τη βία: πορτογαλική αποικία έως το 1975 και αμέσως μετά εισβάλλει ο στρατός της Ινδονησίας και την καταλαμβάνει. Πάνω από 250.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της ινδονησιακής κατοχής, καθώς οι κάτοικοι του Τιμόρ εξεγέρθηκαν κατά της προσάρτησής τους.
Το 1998, μετά την ανατροπή του διεφθαρμένου ισχυρού άνδρα της Ινδονησίας, Σουχάρτο, οι κάτοικοι του Ανατολικού Τιμόρ διοργάνωσαν δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία τους, με την πλειοψηφία να τάσσεται υπέρ. Έτσι, το Ανατολικό Τιμόρ είναι ανεξάρτητο κράτος εδώ και κάτι παραπάνω από 20 χρόνια.
Ο πληθυσμός της χώρας υπερβαίνει ελαφρώς το 1 εκατομμύριο και η οικονομία της είναι ως επί το πλείστον υπανάπτυκτη. Έχει, όμως, ένα τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου στα χωρικά της ύδατα. Οι πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις θέλουν το μέγεθος του κοιτάσματος να ξεπερνά τα 10 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου, ωστόσο ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι η υποθαλάσσια γεωλογία στην περιοχή είναι τέτοια ώστε στην πραγματικότητα το κοίτασμα να είναι 10 φορές μεγαλύτερο. Το Ανατολικό Τιμόρ αδημονεί να αξιοποιήσει αυτό το κοίτασμα. Η σημερινή κυβέρνηση φιλοδοξεί να δημιουργήσει κάτι παρόμοιο με το κρατικό ταμείο πλούτου της Νορβηγίας, προκειμένου να συμμετέχει στη χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων και άλλων υπηρεσιών για τους πολίτες της. Δεδομένου του μεγέθους του κοιτάσματος αλλά και του πληθυσμού της χώρας, ένα τέτοιο fund θα μπορούσε να δημιουργήσει στο μέλλον ένα κατά κεφαλήν εισόδημα που θα μπορούσε να συναγωνιστεί αυτό των Νορβηγών.
Η κυβέρνηση του Ανατολικού Τιμόρ –και η κρατική εταιρεία πετρελαίου– αναζητούν διακαώς εταίρους για να συνδράμουν στην αξιοποίηση αυτών των φυσικών πόρων. Η αξιοποίηση του κοιτάσματος θα είναι αδιαμφισβήτητα θετική εξέλιξη για τον λαό του Ανατολικού Τιμόρ. Οι “παγίδες” είναι για τη Δύση, αφού η χώρα της νοτιοανατολικής Ασίας ψάχνει συμμάχους. Η μια “παγίδα” ακούει στο όνομα… Κίνα. Το Πεκίνο έχει δείξει έντονο ενδιαφέρον για να “συνεργαστεί” με το Ανατολικό Τιμόρ – μια “ζωντανή δημοκρατία” όπως την αποκαλεί ο Joshua Kurantzick, συνεργάτης του αμερικανικού think tank Συμβούλιο για τις Εξωτερικές Σχέσεις.
Τι θα σήμαινε για τους κατοίκους του Ανατολικού Τιμόρ μια τέτοια σύμπραξη; Ότι η Κίνα θα μόχλευε τις επενδύσεις της στον κλάδο και εν γένει στη χώρα –όπως έχει κάνει και σε άλλα κράτη με τα οποία συνεργάζεται– για να απαιτήσει σημαντικές παραχωρήσεις από την κυβέρνηση.
Άλλο ένα πρόβλημα είναι πως, καθώς οι σχέσεις του Πεκίνου με τη Δύση έχουν επιδεινωθεί, το να βάλει στο χέρι η Κίνα ένα νέο και τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου –σε σταθερές τιμές και χωρίς να επηρεάζεται η αξιοποίησή του από κυρώσεις και εμπάργκο– θα στερήσει από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους ένα εργαλείο που θα μπορούσαν να χρησιμοποιούσαν κατά του Πεκίνου.
Η κυβέρνηση του Ανατολικού Τιμόρ και ο αναπτυξιακός της βραχίονας τα λένε ολόσωστα για τον σεβασμό προς το περιβάλλον και επιδιώκουν να προστατεύσουν τον υδάτινο κόσμο της χώρας. Δεδομένου ότι σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού εξακολουθεί να βιοπορίζεται ουσιαστικά από τη γη, η επιθυμία των Αρχών να διατηρηθεί αμόλυντη η ακτογραμμή και η θάλασσα του Ανατολικού Τιμόρ δεν είναι απλώς θεωρητική.
Η Κίνα, με την επιθετική πολιτική ισχύος που εφαρμόζει, έχει “ανακατέψει την τράπουλα” στη Νοτιοανατολική Ασία και η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δείξει –κατά καιρούς– αργά αντανακλαστικά στις αλλαγές. Το να “αγκαλιάσει” η Ουάσιγκτον το εγχείρημα για αξιοποίηση του φυσικού αερίου στο θαλάσσιο υπέδαφος του Ανατολικού Τιμόρ είναι μια λογική οικονομική και γεωπολιτική κίνηση που συνάδει με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, παρόλο που αφορά ένα μέρος που ελάχιστοι Αμερικανοί γνωρίζουν πού βρίσκεται στον χάρτη.
