Την παραίτησή της από την ηγεσία των Συντηρητικών της Βρετανίας ανακοίνωσε η Λιζ Τρας από τη Ντάουνινγκ Στρίτ το απόγευμα της Πέμπτης, εκκινώντας και τη διαδικασία διαδοχής της στην πρωθυπουργία.
Η απόφαση της Τρας έρχεται στον απόηχο της βαθιάς κρίσης που είχε προκληθεί τις τελευταίες ημέρες στο στρατόπεδο των Τόρις και επιδεινώθηκε χθες, με ολοένα και περισσότερα στελέχη του κόμματος να ζητούν την παραίτησή της.
Υπενθυμίζεται ότι η Τρας είχε αναλάβει την πρωθυπουργία πριν από μόλις 45 ημέρες και αποτελεί πλέον την πρωθυπουργό με τη μικρότερη θητεία στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Όπως είπε η ίδια κατά τη δήλωσή της, θα παραμείνει στα καθήκοντά της έως ότου αναδειχθεί ο διάδοχός της.
There will be a leadership election within a week, UK Prime Minister Liz Truss says in resignation statement https://t.co/WdW4QypDkd
— BBC Breaking News (@BBCBreaking) October 20, 2022
Η δήλωση παραίτησης
«Ανέλαβα τα καθήκοντά μου σε μια περίοδο αστάθειας, τόσο σε οικονομικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Οι οικογένειες και οι επιχειρήσεις ανησυχούσαν για το πώς θα πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, ο παράνομος πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία απειλεί την ασφάλεια ολόκληρης της ηπείρου μας και η χώρα μας έχει πιέζεται από την πολύ χαμηλή ανάπτυξη. Εκλέχθηκα από το Συντηρητικό Κόμμα με εντολή να το αλλάξω αυτό.
Τα καταφέραμε στους λογαριασμούς ενέργειας και στις περικοπές στην Εθνική Ασφάλιση. Και το όραμά μας ήταν μια οικονομία με χαμηλούς φόρους και υψηλή ανάπτυξη που θα εκμεταλλευόταν τις ελευθερίες του Brexit.
Αναγνωρίζω, ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης, πως δεν μπορώ να υλοποιήσω την εντολή με την οποία εκλέχθηκα από το Συντηρητικό Κόμμα. Ως εκ τούτου, μίλησα με τον Βασιλιά και τον ενημέρωσα ότι παραιτούμαι από αρχηγός του Συντηρητικού Κόμματος.
Σήμερα το πρωί συνάντησα τον πρόεδρο της «Επιτροπής 1922», Σερ Γκρέιαμ Μπρέιντι. Συμφωνήσαμε ότι θα γίνουν εκλογές για την ηγεσία, που θα ολοκληρωθούν εντός της επόμενης εβδομάδας.
Αυτό θα διασφαλίσει ότι θα παραμείνουμε σε μια πορεία υλοποίησης των δημοσιονομικών μας σχεδίων και θα διατηρήσουμε την οικονομική σταθερότητα και την εθνική ασφάλεια της χώρας μας. Θα παραμείνω ως πρωθυπουργός μέχρι να αναδειχθεί διάδοχος. Ευχαριστώ».
Εκλογές ζητά το Εργατικό Κόμμα
Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ ζήτησε την άμεση προκήρυξη εκλογών, λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση της παραίτησης της Τρας.
Πιο αναλυτικά δήλωσε:
«Το Συντηρητικό Κόμμα έδειξε ότι δεν έχει πλέον την εντολή να κυβερνήσει. Μετά από 12 χρόνια αποτυχίας των Τόρις, οι Βρετανοί αξίζουν πολύ καλύτερα. Τα τελευταία χρόνια, οι Τόρις έχουν επιβάλει φορολογία ρεκόρ, έχουν καταστρέψει τους θεσμούς και έχουν δημιουργήσει κρίση κόστους διαβίωσης. Τώρα, καταστρέφουν την οικονομία τόσο άσχημα που οι άνθρωποι θέλουν 500 λίρες το μήνα επιπλέον για τα στεγαστικά δάνειά τους. Θα χρειαστούν χρόνια για να διορθωθεί η ζημιά που έχουν κάνει. Κάθε μία από αυτές τις κρίσεις προκλήθηκε στην Ντάουνινγκ Στριτ αλλά πληρώθηκε από το βρετανικό κοινό. Κάθε μία από αυτές τις κρίσεις άφησε τη χώρα μας πιο αδύναμη και σε χειρότερη κατάσταση.
Οι Τόρις δεν μπορούν να ανταποκριθούν ”ανακατεύοντας” απλά τους ανθρώπους στην κορυφή χωρίς τη συγκατάθεση του βρετανικού λαού. Δεν έχουν εντολή να βάλουν τη χώρα σε ένα ακόμη πείραμα. Η Βρετανία δεν είναι δικό τους προσωπικό φέουδο να κάνουν ό,τι θέλουν. Ο Βρετανικός λαός αξίζει να έχει λόγο για το μέλλον της χώρας. Πρέπει να έχουν την ευκαιρία να συγκρίνουν το χάος των Τόρις με τα σχέδια των Εργατικών. Πρέπει να έχουμε μια ευκαιρία για μια νέα αρχή. Χρειαζόμαστε εκλογές – τώρα».
Οι θυελλώδεις 45 ημέρες στην πρωθυπουργία
Η παραίτηση της Τρας έρχεται να δώσει τέλος σε μια σύντομη, αλλά γεμάτη εντάσεις θητεία. Οι σημαντικότεροι σταθμοί της:
6 Σεπτεμβρίου
Η Τρας έγινε επισήμως πρωθυπουργός αφού συνάντησε τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’, η οποία της ζήτησε να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.
8 Σεπτεμβρίου
Απέναντι στην εκτόξευση του κόστους ενέργειας, η Λιζ Τρας ανακοινώνει στο Κοινοβούλιο το ‘πάγωμα’ των τιμών για τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις. Η ανακοίνωσή της επισκιάστηκε από τον θάνατο της Ελισάβετ, με την πολιτική ζωή να σταματά για τις 10 ημέρες εθνικού πένθους.
23 Σεπτεμβρίου
Ο υπουργός Οικονομικών Κουάζι Κουάρτερνγκ ανακοινώνει έναν ‘μίνι προϋπολογισμό’ για την ενίσχυση της ανάπτυξης, βασιζόμενο σε μειώσεις φόρων δεκάδων δισεκατομμυρίων λιρών, χρηματοδοτούμενες από το χρέος.
Στις χρηματοοικονομικές αγορές επικρατεί πανικός. Στις 26 του μήνα, όταν άνοιξαν και πάλι οι αγορές, η λίρα κατακρημνίστηκε σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο.
28 Σεπτεμβρίου
Μπροστά στον πανικό των αγορών, η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοινώνει ότι παρεμβαίνει επειγόντως στην αγορά ομολόγων απέναντι σε έναν «σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του Ηνωμένου Βασιλείου».
29 Σεπτεμβρίου
Το ινστιτούτο ερευνών YouGov ανακοινώνει προβάδισμα 33 μονάδων για τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς, κάτι που έχει να καταγραφεί από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, δύο χρόνια πριν τις βουλευτικές εκλογές.
3 Οκτωβρίου
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του Συντηρητικού κόμματος, που σημαδεύτηκε από διαφωνίες και εντάσεις, η Λιζ Τρας και ο Κουάζι Κουάρτενγκ εξαναγκάζονται στην πρώτη τους αναδίπλωση: ανακαλούν την κατάργηση του υψηλότερου φορολογικού συντελεστή για τα εισοδήματα.
5 Οκτωβρίου
«Το κατάλαβα, σας άκουσα», δήλωσε η Τρας στο συνέδριο του κόμματος. «Ανάπτυξη, ανάπτυξη, ανάπτυξη», επαναλαμβάνει χωρίς να καθησυχάζει τους σκεπτικιστές στο κόμμα της ούτε τις νευρικές αγορές.
12 Οκτωβρίου
Η Τρας αποκλείει, ενώπιον των βουλευτών της, κάθε μείωση των δημόσιων δαπανών, υποσχόμενη παράλληλα να διατηρήσει τις μειώσεις φόρων, εντείνοντας τις αμφιβολίες για την πολιτική της.
13 Οκτωβρίου
Μέλη του Συντηρητικού κόμματος αναφέρουν μια λίστα με ονόματα που κυκλοφορεί για την αντικατάσταση της Τρας στη Ντάουνινγκ Στριτ.
Από την Ουάσινγκτον, όπου συμμετέχει στις ετήσιες συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο Κουάζι Κουάρτενγκ εμφανίζεται σίγουρος ότι και οι δύο τους θα είναι στη θέση τους σε ένα μήνα.
14 Οκτωβρίου
Ο Κουάρτενγκ, που επέστρεψε εσπευσμένα στο Λονδίνο, αποπέμφθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Τζέρεμι Χαντ, πρώην υποψήφιο στην κούρσα διαδοχής για την Ντάουνινγκ Στριτ.
Η Λιζ Τρας συγκαλεί συνέντευξη Τύπου όπου επαναλαμβάνει μηχανικά ότι θέλει να ολοκληρώσει την αποστολή της, δέχεται τέσσερις ερωτήσεις και αναχωρεί βιαστικά μετά από οκτώ λεπτά.
Εκεί ανακοινώνει μια νέα ανατροπή, εγκαταλείποντας τη διατήρηση στο 19% του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις που θα αυξηθεί στο 25% όπως προέβλεπε η προηγούμενη κυβέρνηση.
17 Οκτωβρίου
Ο Τζέρεμι Χαντ, ο τέταρτος κατά σειρά υπουργός Οικονομικών από την αρχή της χρονιάς, ανακοινώνει την ακύρωση σχεδόν του συνόλου των μέτρων του οικονομικού προγράμματος της Λιζ Τρας.
Η ίδια εκπροσωπείται στο Κοινοβούλιο για να απαντήσει σε ερωτήσεις της αντιπολίτευσης γι’ αυτή την πολιτική. «Όχι δεν κρύβεται πίσω από ένα γραφείο», δήλωσε η Πένι Μόρντοντ, η υπουργός που την εκπροσώπησε, ενώ ορισμένοι βουλευτές φώναζαν «παραίτηση».
Η ίδια η Τρας αναγνώρισε «λάθη» σε συνέντευξή της αργά το βράδυ στο BBC και ζήτησε «συγγνώμη» αλλά απέκλεισε την περίπτωση να παραιτηθεί, επικαλούμενη το «εθνικό συμφέρον».
19 Οκτωβρίου
«Είμαι μαχήτρια όχι ρίψασπις», δήλωσε η Λιζ Τρας σε συνεδρίαση του Κοινοβουλίου.
Η υπουργός της επί των Εσωτερικών Σουέλα Μπάβερμαν παραιτείται. Εξηγεί ότι απέστειλε από το προσωπικό της e-mail ένα επίσημο έγγραφο για τη μεταναστευτική πολιτική σε συνάδελφό της στο Κοινοβούλιο. «Έκανα λάθος, αποδέχομαι την ευθύνη και παραιτούμαι», έγραψε η ίδια στην επιστολή παραίτησή της, ένα σαφές μήνυμα προς την Τρας, που παραμένει στη θέση της.
Το βράδυ, επικράτησε χάος στο Κοινοβούλιο με αφορμή την ψηφοφορία για το fracking, που η κυβέρνηση ήθελε να μετατρέψει σε ψήφο εμπιστοσύνης.
