Το πλοίο μάλλον βυθίστηκε εν μέσω κακοκαιρίας
Στον πυθμένα της Mjøsa, της μεγαλύτερης λίμνης της Νορβηγίας, ένα ναυάγιο εκατοντάδων ετών βρίσκεται σε σχεδόν τέλεια κατάσταση, «παγωμένο» στο χρόνο.
Το σκάφος, με τους μοναδικούς κορμούς και τις αλληλεπικαλυπτόμενες σανίδες, αποκαλύπτει μια στιγμή της ναυτικής ιστορίας της λίμνης και χρονολογείται από το 1300μ.Χ έως το 1800μ.Χ.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν το ναυάγιο κατά τη διάρκεια του προγράμματος Mission Mjøsa, που αποσκοπεί στη χαρτογράφηση του πυθμένα της λίμνης 363 τετραγωνικών χιλιομέτρων με τη χρήση σόναρ υψηλής ανάλυσης.
Το Νορβηγικό Ίδρυμα Αμυντικών Ερευνών ηγήθηκε της αποστολής δύο χρόνια μετά από αρκετές αποστολές με τηλεχειριζόμενο όχημα (ROV) σε περιοχές της λίμνης όπου είχαν απορριφθεί μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών.
Η λίμνη αποτελεί πηγή πόσιμου νερού για περίπου 100.000 ανθρώπους στη Νορβηγία, σύμφωνα με το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU), οπότε τα πυρομαχικά εγκυμονούσαν κινδύνους για την υγεία. Το ναυάγιο εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια της έρευνας στη λίμνη.
«Η προσδοκία μου ήταν ότι θα μπορούσαν επίσης να ανακαλυφθούν ναυάγια, ενώ χαρτογραφούσαμε τα πυρομαχικά – και έτσι συνέβη», δήλωσε ο Øyvind Ødegård, ερευνητής με ειδίκευση στη θαλάσσια αρχαιολογία στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας και βασικό ερευνητής της αποστολής. «Η απλή στατιστική πιθανότητα να βρεθούν ναυάγια καλά διατηρημένα θεωρούνταν αρκετά υψηλή».
Μεσαιωνικό σκάφος πιθανόν
Το ναυάγιο που αποκαλύφθηκε πρόσφατα βρίσκεται σε βάθος περίπου 411 μέτρων και καταγράφηκε σε εικόνες σόναρ, ένα σύστημα που χρησιμοποιεί ηχητικούς παλμούς για να ανιχνεύσει και να μετρήσει την περιοχή κάτω από την επιφάνεια του νερού. Οι εικόνες αποκάλυψαν ότι το πλοίο είχε μήκος 10 μέτρων.
Το περιβάλλον γλυκού νερού και η έλλειψη κυματικής δραστηριότητας σε αυτό το βάθος είχαν διατηρήσει το σκάφος σε άριστη κατάσταση, εκτός από τη διάβρωση μερικών σιδερένιων καρφιών σε κάθε άκρο του πλοίου. Για τον Ødegård, η φθορά του μετάλλου αποτελεί σαφή ένδειξη ότι το ναυάγιο βρισκόταν στον πυθμένα της λίμνης για αρκετό καιρό, καθώς η διάβρωση θα χρειαζόταν εκατοντάδες χρόνια για να συμβεί. Τελικά, το πλοίο μπορεί να χάσει τη δομή του όταν όλα τα καρφιά αποσυντεθούν, είπε.
Στο πρυμναίο τμήμα του σκάφους, υπάρχουν ενδείξεις για κεντρικό πηδάλιο, το οποίο τυπικά εμφανίστηκε όχι νωρίτερα από τα τέλη του 13ου αιώνα. Συνδυάζοντας τα χαρακτηριστικά, οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να εκτιμήσουν ότι το πλοίο δεν ήταν παλαιότερο από το 1300 και δεν ήταν μεταγενέστερο του 1850.
Το πλοίο φαίνεται να έχει κατασκευαστεί με μια σκανδιναβική τεχνική, κατά την οποία οι σανίδες του σώματος αλληλοεπικαλύπτονται μεταξύ τους. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε κατά την εποχή των Βίκινγκς ως ένας τρόπος για να γίνει το σκάφος ελαφρύτερο και πιο στιβαρό.
Δεδομένου ότι το ναυάγιο βρέθηκε στη μέση της λίμνης, ο Ødegård θεωρεί ότι το πλοίο βυθίστηκε σε κακοκαιρία. Το πιθανότερο είναι ότι το πλοίο χρησιμοποιούσε τετράγωνα πανιά, τα οποία αποδείχθηκαν δύσκολα στην πλοήγηση για τους ναυτικούς που βρέθηκαν σε εξαιρετικά θυελλώδεις συνθήκες.
Νορβηγική ιστορία
Το αρχαιότερο σκάφος που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα στα νερά της Νορβηγίας είναι το ξύλινο πλοίο Sørum, το οποίο βρέθηκε στο Bingen Booms στον ποταμό Glomma και χρονολογείται από το 170 π.Χ. Το σχεδόν 2.200 ετών ναυάγιο ήταν σχετικά καλά διατηρημένο.
«Τα ξύλινα ναυάγια μπορούν να διατηρηθούν πολύ καλά στο γλυκό νερό, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν οι οργανισμοί που συνήθως τρώνε το ξύλο, όπως για παράδειγμα στον ωκεανό», δήλωσε ο Ødegård. «Υποθέτω ότι αν πρόκειται να βρούμε άθικτα οχήματα της εποχής του σιδήρου ή του μεσαίωνα στη Νορβηγία, τότε (η λίμνη Mjøsa) θα ήταν το μέρος που θα έπρεπε να ψάξουμε, αφού είναι αρκετά μεγάλη ώστε να έχει τη δική της ξεχωριστή ναυτική ιστορία ναυσιπλοΐας και εμπορίου».
«Ανεξάρτητα από την εποχή, κάθε εύρημα θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς ήταν η ανάπτυξη της ναυπηγικής παράδοσης σε μια εσωτερική λίμνη, σε σύγκριση με τις σκανδιναβικές χώρες».
Φωτ.: NTNU
Για τη χαρτογράφηση του πυθμένα της λίμνης, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε ένα υπερσύγχρονο αυτόνομο υποβρύχιο όχημα με την ονομασία Hugin, της νορβηγικής εταιρείας τεχνολογίας Kongsberg Maritime. Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται τέτοιος εξοπλισμός σε περιβάλλον γλυκού νερού, σύμφωνα με τον Ødegård, και δεν έχει χρησιμοποιηθεί πολύ στην αρχαιολογία. Χαρακτήρισε την ερευνητική εφαρμογή του Hugin για την περίσταση αυτή ως «σπάνια απόλαυση.»
Την τελευταία ημέρα της εξερεύνησης, οι ερευνητές είχαν στείλει ένα ROV σε μια προσπάθεια να καταγράψουν πλάνα από το ναυάγιο, αλλά αναγκάστηκαν να ματαιώσουν την αποστολή λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Ο Ødegård σκοπεύει να επιστρέψει του χρόνου και να προσπαθήσει ξανά. Θεωρεί ότι θα ανακαλυφθούν κι άλλα ναυάγια.
«Θα μπορούσαμε να βρούμε σκάφη από την αρχή της ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή. Θα μπορούσαν να είναι σε καλή κατάσταση», δήλωσε ο Ødegård. «Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τίποτα».
