Είναι σαν να ψάχνεις για ψύλλο στα άχυρα – μια ασημένια ραδιενεργή κάψουλα 8 επί 6 χιλιοστά, με μέγεθος όσο ένα νόμισμα πάνω-κάτω, πιστεύεται ότι έχει χαθεί κάπου κατά μήκος ενός τεράστιου αυτοκινητόδρομου στην έρημο, στη μεγαλύτερη πολιτεία της Αυστραλίας.
Η εταιρεία εξόρυξης Rio Tinto ζήτησε συγγνώμη τη Δευτέρα λέγοντας ότι συνδράμει στις προσπάθειες της πολιτειακής κυβέρνησης για την εύρεση της κάψουλας, η οποία περιέχει Καίσιο-137, μια εξαιρετικά ραδιενεργή ουσία που χρησιμοποιείται στις εξορύξεις.
Η Rio Tinto είπε ότι έχει ελέγξει όλους τους δρόμους μέσα και έξω από το ορυχείο Gudai-Darri στην απομακρυσμένη περιοχή της βόρειοδυτικής Αυστραλίας, όπου βρισκόταν η συσκευή πριν την παραλάβει ένας εργολάβος για να ταξιδέψει νότια στην πρωτεύουσα της πολιτείας, το Περθ.
Οι αρχές πιστεύουν ότι η κάψουλα, η οποία εκπέμπει ακτίνες γάμμα και βήτα, έπεσε από το πίσω μέρος του φορτηγού που κινείτο κατά μήκος ενός τμήματος 1.400 χιλιομέτρων του αυτοκινητόδρομου Great Northern Highway.
Λόγω του μικροσκοπικού μεγέθους της κάψουλας και των τεράστιων αποστάσεων που εκτείνονται οι έρευνες, οι αρχές προειδοποιούν ότι οι πιθανότητες να βρεθεί είναι λίγες.
Και υπάρχουν φόβοι ότι μπορεί να έχει ήδη μετατοπιστεί πιο μακριά από τη ζώνη αναζήτησης, δημιουργώντας ραδιενεργό κίνδυνο για την υγεία οποιουδήποτε πέσει πάνως πιθανώς για τα επόμενα… 300 χρόνια.
Πώς χάθηκε
Οι τοπικές αρχές σήμαναν συναγερμό την Παρασκευή, ειδοποιώντας τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής για ραδιενεργό διαρροή στο νότιο τμήμα της πολιτείας, συμπεριλαμβανομένων των βορειοανατολικών προαστίων του Περθ, όπου ζουν περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι.
Σύμφωνα με τις αρχές, η κάψουλα τοποθετήθηκε μέσα σε ένα πακέτο στις 10 Ιανουαρίου και συλλέχθηκε από το ορυχείο Gudai-Darri του Rio Tinto από έναν εργολάβο στις 12 Ιανουαρίου.
Το όχημα πέρασε τέσσερις ημέρες στο δρόμο και έφτασε στο Περθ στις 16 Ιανουαρίου, αλλά εκφορτώθηκε για έλεγχο στις 25 Ιανουαρίου – όταν διαπιστώθηκε ότι είχε εξαφανιστεί.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι ισχυροί κραδασμοί από τους ανώμαλους δρόμους προκάλεσαν ζημιά στη συσκευασία – αποσπώντας ένα μπουλόνι στερέωσης που κρατούσε την κάψουλα στη θέση της.
Πόσο επικίνδυνη είναι
Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι το Καίσιο-137 μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα υγείας στους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με αυτό: δερματικά εγκαύματα από στενή έκθεση, ασθένεια από την ακτινοβολία και δυνητικά κίνδυνο θανατηφόρου καρκίνου, ειδικά για όσους εκτίθενται εν αγνοία τους για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Η Radiation Services WA, μια εταιρεία που παρέχει συμβουλές για την προστασία από την ακτινοβολία, λέει ότι η παραμονή σε απόσταση ενός μέτρου από την κάψουλα για μια ώρα απελευθερώνει 1,6 millisieverts (mSv), όσο περίπου 17 ακτινογραφίες θώρακα. Το άγγιγμα της κάψουλας θα προκαλούσε «σοβαρή βλάβη» στα δάχτυλά και στον περιβάλλοντα ιστό, σύμφωνα με την εταιρεία.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας, Ιβάν Κέμπσον, επισημαίνει ότι το χειρότερο σενάριο θα ήταν ένα περίεργο παιδί να πάρει την κάψουλα και να την βάλει στην τσέπη του.
Πόσο σπάνιο είναι να χαθεί μια ραδιενεργή συσκευή
Το περιστατικό έχει προκαλέσει τεράστια έκπληξη στους ειδικούς, που τονίζουν ότι ο χειρισμός ραδιενεργών υλικών, όπως το Καίσιο-137, συνεπάγεται αυστηρά πρωτόκολλα για τη μεταφορά, την αποθήκευση και την απόρριψή τους.
Η Rio Tinto είπε ότι μεταφέρει και αποθηκεύει τακτικά επικίνδυνα προϊόντα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της και προσλαμβάνει ειδικούς εργολάβους για το χειρισμό ραδιενεργών υλικών. Η μικροσκοπική κάψουλα ήταν μέρος ενός μετρητή πυκνότητας που χρησιμοποιήθηκε στο ορυχείο Gudai-Darri.
Η Radiation Services WA επισημαίνει ότι ραδιενεργές ουσίες μεταφέρονται σε όλη τη Δυτική Αυστραλία σε καθημερινή βάση χωρίς προβλήματα. «Σε αυτή την περίπτωση, φαίνεται να υπήρξε αποτυχία των μέτρων ελέγχου που εφαρμόζονται συνήθως», υπογράμμισε.
Ο λέκτορας και υπεύθυνος ασφάλειας ακτινοβολίας στο Πανεπιστήμιο RMIT της Μελβούρνης, Πραντίπ Ντεμπ, εξηγεί ότι η απώλεια της κάψουλας είναι «πολύ ασυνήθιστη», καθώς οι κανόνες ασφαλείας απαιτούν τη μεταφορά τους σε θήκες υψηλής προστασίας.
Τι συμβαίνει με την αναζήτηση
Οι αρχές προσπαθούν να βρουν τη συσκευή με εξειδικευμένο εξοπλισμό ανίχνευσης ακτινοβολίας, που είναι τοποθετημένος σε οχήματα τα οποία κινούνται αργά πάνω-κάτω στον αυτοκινητόδρομο και προς τις δύο κατευθύνσεις με 50 χιλιόμετρα την ώρα. Η αργή ταχύτητα είναι απαραίτητη για να δοθεί χρόνος στον εξοπλισμό να ανιχνεύσει την ακτινοβολία.
Οι αρχές έχουν προειδοποιήσει τους πολίτες να μην πλησιάζουν σε απόσταση πέντε μέτρων από τη συσκευή, ενώ αναγνωρίζουν ότι θα ήταν δύσκολο να την βρουν δια γυμνού οφθαλμού.
Ωστόσο, υπάρχουν φόβοι ότι μπορεί να μην βρίσκεται πλέον εντός της ζώνης αναζήτησης – η κάψουλα μπορεί να έχει παγιδευτεί στο ελαστικό κάποιου οχήματος και να έχει μεταφερθεί σε μεγαλύτερη απόσταση ή ακόμη και να έχει διασκορπιστεί από άγρια ζώα, συμπεριλαμβανομένων των πτηνών.
Τι θα συμβεί αν δεν βρεθεί
Το Καίσιο-137 έχει χρόνο ημιζωής (σ.σ. το χρονικό διάστημα που απαιτείται ώστε το 50% της ουσίας να είναι παρόν σε κάποιο άτομο, πληθυσμό ή οικοσύστημα προκειμένου να αποδομηθεί και να εξαφανισθεί διά της φυσικής οδού) περίπου 30 χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι μετά από τρεις δεκαετίες, η ραδιενέργεια της κάψουλας θα μειωθεί στο μισό και μετά από 60 χρόνια, θα μειωθεί ξανά στο μισό.
Με αυτόν τον ρυθμό, η κάψουλα θα μπορούσε να είναι ραδιενεργή για τα επόμενα 300 χρόνια.
«Το Καίσιο-137 είναι συνήθως μια σφραγισμένη πηγή – που σημαίνει ότι, αν δεν σπάσει, δεν θα μολύνει το έδαφος ή το περιβάλλον… Εάν η κάψουλα δεν βρεθεί ποτέ, δεν θα μολύνει ούτε θα μεταφέρει ραδιενέργεια στο περιβάλλον έδαφος», διευκρινίζει ο Ντεμπ.
Ο Κέμπσοπν, στο ίδιο μήκος κύματος, λέει ότι εάν χαθεί σε μια απομονωμένη περιοχή, «θα είναι πολύ απίθανο να έχει μεγάλο αντίκτυπο».
(με πληροφορίες από CNN)
