Γράφει Μαργαρίτα Βεργολιά
«Με πίστη, θάρρος και υπομονή, αντισταθήκαμε σε πολλές πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές επί αιώνες, όπως οι Σταυροφορίες και οι μογγολικές εισβολές», είπε τις προάλλες ο Ταγίπ Ερντογάν, καταφεύγοντας σε παραλληλισμούς με ιστορικά γεγονότα για να καλέσει τον λαό της Τουρκίας σε ενότητα μπροστά στη νέα -εθνική, αλλά και εν δυνάμει δική του πολιτική- καταστροφή.
Τρεις εβδομάδες μετά τα φονικά πλήγματα του Εγκέλαδου στα νότια της χώρας, η -προεκλογικών ρυθμών- τουρκική κυβέρνηση υπόσχεται πλήρη και άμεση ανοικοδόμηση των σεισμόπληκτων περιοχών, με την ελπίδα ότι δεν θα «θαφτούν» και οι δικές της πολιτικές προοπτικές κάτω από τους τόνους ερειπίων.
Υπόσχεται ότι θα αρχίσει την κατασκευή σχεδόν 200.000 κατοικιών ήδη από τον Μάρτιο, αυτή τη φορά με σωστές πρακτικές, σε στέρεα εδάφη.
«Θα ξαναχτίσουμε αυτά τα κτίρια μέσα σε ένα χρόνο και θα τα παραδώσουμε πίσω στους πολίτες», υποσχέθηκε ο Ερντογάν, που δέχεται χιονοστιβάδα επικρίσεων για πολιτική ευθύνη στη βιβλική καταστροφή, έπειτα από δύο δεκαετίες διακυβέρνησης με διαφθορά, ευνοιοκρατία και ένα πολυδιαφημισμένο κατασκευαστικό «θαύμα», που τελικά αποδείχθηκε ότι είχε «πήλινα πόδια».
Μοιραία, η καχυποψία περισσεύει για την προαναγγελθείσα ανοικοδόμηση-εξπρές της ζώνης καταστροφής στον νότο.
Επιχείρηση, που βάσει εκτιμήσεων της JPMorgan αναμένεται να κοστίσει τουλάχιστον 25 δισεκατομμύρια δολάρια ή 2,5% του ΑΕΠ στην ήδη χειμαζόμενη τουρκική οικονομία.
Κατά τον τουρκικό επιχειρηματικό σύλλογο Turkonfed, οι ζημιές στα σπίτια ανέρχονται σε 70,8 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μια από τα… ίδια;
Τα φονικά Ρίχτερ της 6ης Φεβρουαρίου αποκάλυψαν την ευπάθεια παλιών, αλλά και σύγχρονων υποδομών -από κατοικίες, έως νοσοκομεία, σχολεία, δρόμους και γέφυρες- με πλείστες όσες κακοτεχνίες.
Από 2,5 εκατομμύρια κατασκευές σε όλη την σεισμόπληκτη ζώνη στον τουρκικό νότο, οι αρχές αναφέρουν ότι περισσότερες από 380.000 μονάδες σε 105.794 κτίρια χρειάζονται επειγόντως κατεδάφιση ή έχουν ήδη καταρρεύσει.
Δεδομένου ότι η χώρα βρίσκεται ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο και με γνώμονα το κάκιστο «μητρώο» της ισλαμοσυντηρητικής κυβέρνησης, ειδικοί προειδοποιούν ότι τα στενά χρονικά όρια που έχει θέσει ο Ερντογάν για την ανοικοδόμηση στρώνει το «έδαφος» για να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
Όπως ισχύει για όλη η χώρα, ο νότος της είναι ιδιαίτερα σεισμογενής περιοχή. Πράγμα -τονίζουν- που σημαίνει ότι οι σωστές πρακτικές υπαγορεύουν όχι απλά την κατασκευή νέων κτιρίων, αλλά ουσιαστικά επανασχεδιασμό των πόλεων.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης, Μουράτ Κουρούμ, διαβεβαίωσε ότι θα γίνουν ενδελεχείς γεωλογικές έρευνες και αναθέσεις μέσω διαγωνισμών -οι οποίοι έχει αποδειχθεί πολλάκις στο παρελθόν ότι γίνονται για το «θεαθήναι», συχνά με «φωτογραφικές» προκηρύξεις έργων για μια κλειστή κλίκα φιλοερντογανικών εργολάβων.
Η ανακοίνωση νέων κανόνων ανοικοδόμησης στις σεισμόπληκτες περιοχές -βάσει των οποίων ιδιώτες, φορείς και οργανισμοί θα μπορούν να κατασκευάζουν κατοικίες και χώρους εργασίας, ως δωρεές στο κράτος για να δοθούν στη συνέχεια σε σεισμόπληκτους- κάθε άλλο παρά άμβλυνε τις ανησυχίες.
Οι… «εντιμότατοι φίλοι»
Αντίθετα, το νέο προεδρικό διάταγμα για την επιτάχυνση των κατασκευαστικών εργασιών ήρθε να τις εντείνει.
Πρακτικά, αποκλείει την υποβολή ενστάσεων από τοπικές αρχές, οργανώσεις και φορείς, δίνοντας στο υπουργείο Αστικοποίησης διευρυμένες εξουσίες.
Απουσία ισχυρών ελεγκτικών μηχανισμών, οι υποψίες κλιμακώνονται ότι ωφελημένη από την κατασκευαστική «έκρηξη» και τον «χορό» των δισεκατομμυρίων θα βγει και πάλι η λεγόμενη «Συμμορία των Πέντε».
Πρόκειται για πέντε μεγάλες κατασκευαστικές (Cengiz Holding, Limak Holding, Kolin Holding, Kalyon Grubu και Makyol Grubu), που διατηρούν στενούς δεσμούς με το περιβάλλον Ερντογάν.
Εξασφαλίζουν σταθερά τη «μερίδα του λέοντος» στα μεγάλα έργα υποδομής στη γείτονα και διατηρούν ισχυρό ρόλο σε ένα ουδόλως διαφανές «δούναι και λαβείν» μεταξύ κυβέρνησης και μιας χούφτας εργολάβων.
Όχι τυχαία, μοιράζονται μεταξύ τους τα περισσότερα από τα μεγάλα κρατικά συμβόλαια, πολλά σε σύμπραξη με το τουρκικό Δημόσιο και συχνά συνοδεία γενναίων φοροαπαλλαγών. Ήτοι με λεφτά των φορολογουμένων.
Έχοντας βρεθεί και αυτές στο επίκεντρο της λαϊκής κατακραυγής για τη βιβλική καταστροφή στο νότο, υπήρξαν ιδιαίτερα… γαλαντόμες στον πρόσφατο τηλεμαραθώνιο για τη συγκέντρωση κεφαλαίων για τις σεισμόπληκτες περιοχές.
«Χορός» δισεκατομμυρίων
Πάνω από 115,146 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες (κοντά στα 5,7 δισεκατομμύρια ευρώ) συγκεντρώθηκαν στην εκστρατεία με τίτλο «Türkiye Tek Yürek» -«Τουρκία μια καρδιά» στα ελληνικά- που μεταδόθηκε απευθείας από 213 τηλεοπτικά δίκτυα και 562 ραδιοφωνικούς σταθμούς στη γείτονα, στο Αζερμπαϊτζάν και στην κατεχόμενη Κύπρο.
Τη μεγαλύτερη δωρεά έκανε η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας με περίπου 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Έτερες τράπεζες και εταιρείες που ανήκουν εν μέρει στο κράτος δεσμεύτηκαν να δωρίσουν περίπου 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Εταιρείες τηλεπικοινωνιών -οι οποίες έχουν δεχθεί επικρίσεις για τη δυσλειτουργία των δικτύων στις σεισμόπληκτες περιοχές- επίσης συνέβαλαν με χρηματικά πόσα, «επενδύοντας» στο κοινωνικό προφίλ τους.
Το αυτό συνέβη και με την πενταμελή κλίκα των φιλοερντογανικών υπερ-εργολάβων.
«Αγαπητή Συμμορία των Πέντε, η ερμηνεία σου απόψε μου έφερε δάκρυα στα μάτια», έγραψε δηκτικά στο Twitter ο ηγέτης του CHP -νυν αξιωματικής αντιπολίτευσης- Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που προαλείφεται για αντίπαλος του Ερντογάν στις επικείμενες κάλπες.
«Κρατήστε τις αποδείξεις. Θα διαγράψω τα ποσά από το χρέος σας των 418 δισεκατομμυρίων», προσέθεσε, αναφερόμενος στις συνολικές φοροαπαλλαγές που οι «πέντε» έχουν εξασφαλίσει.
Πέρα από τις ειρωνείες, η κεμαλική αξιωματική αντιπολίτευση διατύπωσε επίσης πολύ σοβαρά ερωτήματα για την όλη διαδικασία με τη συγκέντρωση των αφορολόγητων δωρεών.
«Εάν αυτά τα χρήματα έμπαιναν στον προϋπολογισμό, η αναγκαία δαπάνη θα ελεγχόταν από το Ελεγκτικό Συνέδριο», υπογράμμισε προ ημερών σε συνέντευξη Τύπου ο αντιπολιτευόμενος βουλευτής και αντιπρόεδρος του CHO, Φαΐζ Οζτράκ.
Αντί αυτού, επεσήμανε, θα διοχετευτούν κυρίως στην υπηρεσία πολιτικής προστασίας AFAD -η οποία διευθύνεται από φιλοκυβερνητικό ισλαμιστή θεολόγο κι όχι από επιστήμονα και έχει γίνει πια «κόκκινο πανί» λόγω αναποτελεσματικότητας, παρά την αδρά χρηματοδότησή της μέσω της επιβολής «φόρου σεισμού» εδώ και χρόνια- καθώς και στην Ερυθρά Ημισέληνο.
Και κάπως έτσι, είπε ο Οζτράκ, τα ποσά που συγκεντρώθηκαν «θα κρυφτούν από το Ελεγκτικό Συνέδριο»…
