Του James Early
Ας καταγραφεί στα πρακτικά πως ο Τζερόμ Πάουελ μού είναι συμπαθής. Μπορεί να υποτίμησε τον πληθωρισμό, αλλά το ίδιο έκαναν και πολλοί άλλοι. Εδώ, όμως, θέλω να εξηγήσω πώς η αύξηση των επιτοκίων “τσάκισε” τη Silicon Valley Bank – και πώς μπορεί αυτή η εξέλιξη να επηρεάσει και άλλες τράπεζες.
Περιληπτικά και με απλά λόγια, η σειρά των γεγονότων είναι η εξής:
– Οι καταθέσεις στη Silicon Valley Bank τριπλασιάστηκαν μέσα σε δύο χρόνια, στα 181 δισ. δολάρια (τέλη 2021) από 61 δισ. δολάρια (τέλη 2019), καθώς οι startup εταιρείες που ήταν πελάτες της είχαν συγκεντρώσει άφθονο χρήμα από Venture Capital funds.
– Η Silicon Valley Bank δεν μπορούσε να δανείσει αυτές τις καταθέσεις με γρήγορο ρυθμό, οπότε άρχισε να αναζητά εναλλακτικές για τη διοχέτευση των χρημάτων.
– Δυστυχώς, η πλειονότητα αυτών των εναλλακτικών ήταν τίτλοι μεγάλης διάρκειας (δηλ. λήξεις άνω των 10 ετών) που καλύπτονταν από ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια (MBS). Η Silicon Valley Bank τοποθέτησε το 56% του ενεργητικού της σε τίτλους σταθερού επιτοκίου, ποσοστό πολύ υψηλότερο από ό,τι κάνουν συνήθως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
– Είτε συνειδητά είτε… περίπου μη συνειδητά, η Silicon Valley Bank πόνταρε ως επί το πλείστον στο να μην αυξηθούν τα επιτόκια.
– Καθώς τα επιτόκια άρχισαν να αυξάνονται –από σχεδόν μηδενικά επίπεδα το μονοετές θα ξεπεράσει το 5%– οι αξίες αυτών των MBS κατέρρεαν.
– Η Moody’s υποβάθμισε τη Silicon Valley Bank.
– Η αγορά άρχισε να ανησυχεί για τη Silicon Valley Bank. Ο Peter Thiel και άλλα VC funds συμβούλευσαν τις εταιρείες με χαρτοφυλάκια να αποσύρουν τα χρήματά τους. Οι καταθέτες απέσυραν χρήματα ήδη από το 2022, οπότε δεν ήταν δύσκολο να πειστούν να “τραβήξουν” μεγαλύτερα ποσά.
– Για να καλύψει αυτή την εκροή χρημάτων, η Silicon Valley Bank έπρεπε να πουλήσει –ήδη– υποβαθμισμένα περιουσιακά στοιχεία ακόμα πιο φτηνά.
– (Η Silicon Valley Bank είπε στον κόσμο “είμαστε εντάξει”, ενώ δεν ήταν καθόλου εντάξει, γεγονός που πιθανότατα επιδείνωσε τον πανικό).
– Η Silicon Valley Bank, με περιουσιακά στοιχεία αξίας 209 δισ. δολαρίων, κατέρρευσε. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη χρεοκοπία τράπεζας στις ΗΠΑ. Η Ομοσπονδιακή Αρχή Εγγύησης Καταθέσεων (FDIC) των ΗΠΑ ανέλαβε διαχειριστής προκειμένου να διασφαλιστούν οι καταθέσεις των πελατών. Η εγγύησή της καλύπτει καταθέσεις ύψους 250.000 δολαρίων ανά καταθέτη, αλλά καθώς οι πελάτες της Silicon Valley Bank είναι ως επί το πλείστον επιχειρήσεις, στην πραγματικότητα καλύπτεται κάτω από το 3% των καταθέσεων.
Παρεμπιπτόντως, οι δανειολήπτες των αμερικανικών τραπεζών κάθονται σε 620 δισ. δολάρια συνδυασμένων μη πραγματοποιημένων ζημιών, και ως εκ τούτου ανησυχούν για ένα domino effect σε πιο μικρά, μη διαφοροποιημένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αλλά και στις μετοχές του τραπεζικού κλάδου.
Η υπόθεση της Silicon Valley Bank είναι στην πραγματικότητα μια ιστορία επιτοκίων. Ο Τζερόμ Πάουελ δεν “σκότωσε” από πρόθεση την τράπεζα. Επί της ουσίας, ορθώς αύξησε τα επιτόκια – απλώς, η Silicon Valley Bank έπεσε θύμα αυτής της κίνησης. Όπως έγραψε και ο αρθρογράφος του Bloomberg, Matt Levine, η τράπεζα είχε μεγάλο αριθμό περιουσιακών στοιχείων και πελατών που ήταν ευάλωτα στην αύξηση των επιτοκίων.
Θα χρεοκοπήσουν και άλλες τράπεζες;
Οι πτωχεύσεις τραπεζών συνήθως έρχονται… κατά κύματα. Οι τραπεζικές μετοχές σημειώνουν “βουτιά” μετά την είδηση για την κατάρρευση της Silicon Valley Bank. Θυμάμαι που 2008 πρόβλεψα –μιλώντας στο CNN– ότι ίσως δούμε εκατοντάδες τράπεζες να πτωχεύουν τα επόμενα χρόνια. Κατά λάθος είχα δίκιο, μα στην πορεία οι χρεοκοπίες μειώθηκαν.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το μέλλον. Και οι πτωχεύσεις των τραπεζών είναι σαν τα φαντάσματα στο δωμάτιό σας: εάν πιστεύετε πως υπάρχουν, θα εμφανιστούν – εάν όλοι πιστεύουν σε μια χρεοκοπία, τότε θα συμβεί· εάν δεν την πιστεύουν, όχι. Αυτή είναι η “κοινωνιολογική” πτυχή των οικονομικών.
Το μεγάλο μάθημα είναι ότι ολόκληρο το οικοσύστημα της “ανάπτυξης” που έχουμε συνηθίσει εδώ και 13 χρόνια –τα VC funds, οι εταιρείες βιοτεχνολογίας, οι startups, οι μη κερδοφόρες εταιρείες τεχνολογίας, οι εταιρείες που συνδέονται με την αγορά των κρυπτονομισμάτων και οι τράπεζες που δανείζουν όλες αυτές τις οντότητες– κλονίζονται συθύμελα από την αύξηση των επιτοκίων.
Όσοι ακόμη δεν έχουν καταλάβει τι “παίζει” με τα επιτόκια, θα το καταλάβουν πολύ σύντομα.
