Εχει χαρακτηριστεί ως η τάση της χιλιετίας ή το χαρακτηριστικό της νέας γενιάς. Ο λόγος για την εξ αποστάσεως εργασία και πιο συγκεκριμένα για τους ψηφιακούς νομάδες.
Πριν η πανδημία ανατρέψει τον τρόπο που δουλεύουμε, τα νούμερα ήταν πολύ μικρά για οποιαδήποτε έρευνα. Οι περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες ταξίδευαν και εργάζονταν παράνομα με τουριστικές βίζες. Ήταν ένα εξειδικευμένο φαινόμενο.
Τρία χρόνια μετά την Covid-19, ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των ψηφιακών νομάδων μόνο από τις ΗΠΑ, σε 16,9 εκατομμύρια, μια εκπληκτική αύξηση 131% σε σχέση με το έτος πριν από την πανδημία του 2019.
Η ίδια έρευνα δείχνει επίσης ότι έως και 72 εκατομμύρια τηλεργαζόμενοι, πάλι, μόνο στις ΗΠΑ, σκέφτονται να γίνουν νομάδες. Αυτή η αύξηση της εξ αποστάσεως εργασίας που προκαλείται από την πανδημία είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, πράγμα που σημαίνει ότι τα στοιχεία για τους ψηφιακούς νομάδες πέρα από τις ΗΠΑ μπορεί να είναι εξίσου υψηλά.
Σύμφωνα με έρευνα, το φθηνότερο κόστος διαβίωσης που έχει επιφέρει αυτή η τάση σε όσους μπορούν να το εκμεταλλευτούν μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο για άλλους. Στο πλαίσιο αυτό, η άνοδος των επαγγελματιών ιδιοκτητών βραχυπρόθεσμης εκμίσθωσης, ειδικότερα, συμβάλλει στο να πληγούν οι ντόπιοι από τα συγκεκριμένα ακίνητα.
Πριν από την πανδημία, οι ψηφιακοί νομάδες ήταν ως επί το πλείστον ελεύθεροι επαγγελματίες. Στην έρευνά εντοπίστηκαν τέσσερις επιπλέον κατηγορίες: Ιδιοκτήτες επιχειρήσεων «πειραματικοί» ψηφιακοί νομάδες, σκεπτόμενοι και η ταχύτερα αναδυόμενη κατηγορία, οι μισθωτοί ψηφιακοί νομάδες.
Στις ΗΠΑ, ο αριθμός των μισθωτών νομάδων – πλήρους απασχόλησης που τώρα εργάζονται πλήρως εξ αποστάσεως – εκτιμάται ότι έχει φτάσει από 3,2 εκατομμύρια το 2019 σε 11,1 εκατομμύρια το 2022. Αυτή η εκθετική αύξηση ώθησε τις κυβερνήσεις να αρχίσουν να δίνουν προσοχή.
Το φαινόμενο αναδιαμορφώνει τις πόλεις. Το Τσιάνγκ Μάι στη βόρεια Ταϊλάνδη αποκαλείται συχνά η ψηφιακή νομαδική πρωτεύουσα του κόσμου. Η περιοχή Coffee Street, είναι γεμάτη από καφετέριες, χώρους συνεργασίας, Airbnb και ενοικιαζόμενα δωμάτια προσιτά σε άτομα με δυτικούς μισθούς, αλλά απρόσιτη για πολλούς ντόπιους.
Για τους ιδιοκτήτες τοπικών επιχειρήσεων που επλήγησαν από την πανδημία, η επιστροφή των επισκεπτών στο Τσιάνγκ Μάι είναι ανακούφιση. Αλλά όπως μου είπε ένας ιδιοκτήτης Airbnb: «Πρέπει να υπάρχει ισορροπία».
Η δύναμη των ψηφιακών νομάδων
Η Λισαβόνα βρίσκεται τον τελευταίο διάστημα στο επίκεντρο για τον καλό καιρό και το χαμηλότερο κόστος διαβίωσης που προσφέρει. Όροι όπως η «κυκλική οικονομία» ή η «οικονομία κοινής χρήσης» χρησιμοποιούνται συχνά από ψηφιακούς νομάδες για να περιγράψουν γιατί τέτοιες τοποθεσίες είναι τόσο κατάλληλες για τον τρόπο ζωής τους. Περιγράφουν νέες προσεγγίσεις στην αστική ζωή που δίνουν έμφαση στην κινητικότητα, πιο ευέλικτες προσεγγίσεις για τη χρήση και την επαναχρησιμοποίηση κτιρίων και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα που ενθαρρύνουν τη συνεργασία.
Όμως, η πορτογαλική πρωτεύουσα, όπως και πολλά άλλα αστικά κέντρα, βρίσκεται στα χέρια μιας στεγαστικής κρίσης. Ακτιβιστές, όπως η Ρίτα Σίλβα, της πορτογαλικής οργάνωσης για τα στεγαστικά δικαιώματα Habita!, λένε ότι αυτή η εισροή κάνει τα πράγματα χειρότερα για τους ντόπιους: «Είμαστε μια μικρή χώρα και η Λισαβόνα είναι μια μικρή πόλη, αλλά ο ξένος πληθυσμός αυξάνεται και είναι πολύ ορατός σε καφετέριες και εστιατόρια».
Κατά τη γνώμη της Σίλβα, αυτό που αποκαλεί «αυτή η βλακεία της κυκλικής οικονομίας» δεν περιγράφει με ακρίβεια τι συμβαίνει. Σε ορισμένα μέρη της πόλης, δεν ακούς πια πορτογαλικά, ακούς αγγλικά. Αυτό αυξάνει το κόστος διαβίωσης, πολύ πέρα από τα δημοφιλή τουριστικά σημεία, όπως το Barrio Alto και το Principe Real.
Ένα διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου σε αυτά τα ψηφιακά hotspots αντιπροσωπεύει κατά μέσο όρο τουλάχιστον το 63% του τοπικού μισθού – μία από τις υψηλότερες αναλογίες στην Ευρώπη.
Μερικοί άνθρωποι γίνονται στην πραγματικότητα ψηφιακοί νομάδες, λόγω των τιμών των κατοικιών στις χώρες καταγωγής τους.
Βέβαια, αναλυτές λένε ότι η αύξηση του αριθμού των ψηφιακών νομάδων ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ των προορισμών: Εάν η Πορτογαλία πει, «βαρεθήκαμε τους νομάδες» και καταργήσει τις βίζες, η Ισπανία μπορεί να πει, «Ω, έλα εδώ». Και αυτό θα ισχύει ακόμη περισσότερο σε χώρες με χαμηλό ΑΕΠ.
