Γράφει
Το 1873, το ντεμπούτο της γραφομηχανής Remington άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνήσουν τις σκέψεις τους. Σήμερα, τα παιδιά χτυπούν πληκτρολόγια και smartphones, αλλά σπάνια, έως καθόλου, γράφουν με το χέρι – ακόμα και μια ευχαριστήρια κάρτα.
Ο εθισμός των παιδιών στις οθόνες των κινητών και των τάμπλετ από πολύ μικρή, ακόμη και από τη βρεφική ηλικία, λαμβάνει διαστάσεις πανδημίας. Τα παιδιά εθίζονται στις ηλεκτρονικές συσκευές και αδυνατούν να συγκεντρωθούν σε κάτι άλλο, πόσο μάλλον στο διάβασμα ή στο γράψιμο, στα οποία δε βρίσκουν καμία ευχαρίστηση. Παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί και ψυχολόγοι διαπιστώνουν τις αλλαγές που προκαλεί η ψηφιακή ζωή των παιδιών.
«Προφανώς και προκαλεί ανησυχία ο εθισμός των παιδιών στην οθόνη. Τα παιδιά λαμβάνουν συνεχή ερεθίσματα και δεν μπορούν πλέον ούτε να συγκεντρωθούν, ούτε να απομνημονεύσουν. Επίσης δεν αναπτύσσουν κινητικές δεξιότητες με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις να μη μπορούν να πιάσουν καλά ούτε το μολύβι», σχολιάζει η κα. Φρίντα Κωνσταντοπούλου, η οποία είναι ψυχίατρος παιδιών και εφήβων και οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.
Την ίδια άποψη εκφράζουν και εκπαιδευτικοί: «Ένα πολύ ανησυχητικό φαινόμενο που παρατηρείται στους μαθητές μας ειδικά την τελευταία δεκαετία είναι η μεγάλη δυσκολία τους να εκφραστούν λεκτικά και, κυρίως, η αδυναμία τους να εκφραστούν σωστά και στον προφορικό και στον γραπτό λόγο. Τα περισσότερα παιδιά μολονότι μπορούν και αποστηθίζουν, αδυνατούν να αναδιατυπώσουν, να παραφράσουν ή να εξηγήσουν κάτι με δικά τους λόγια. Το λεξιλόγιό τους είναι φτωχό, αγνοούν λέξεις και έννοιες, που σε άλλες εποχές γνώριζαν οι μαθητές αντίστοιχων ηλικιακών ομάδων, ο λόγος τους είναι χωρίς δομή και αρκετά συχνά, όταν κάνουν ανάγνωση στην τάξη, η ανάγνωση αυτή δεν πλαισιώνεται από το κατάλληλο ηχόχρωμα ή την κατάλληλη συναισθηματική απόχρωση. Σαν να μην κατανοούν αυτό που διαβάζουν. Μάλιστα αρκετές φορές συλλαβίζουν τις λέξεις. Και αυτό το παρατηρούμε ακόμη και σε μαθητές λυκείου. Το πρόβλημα αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αφενός τα παιδιά δεν διαβάζουν βιβλία, αφετέρου είναι αρκετές ώρες καθημερινά καθηλωμένα μπροστά σε οθόνες», περιγράφει χαρακτηριστικά η φιλόλογος στο 2ο ΓΕΛ ΜΟΣΧΑΤΟΥ, κα. Ελένη Μιχοπούλου (MSc Επιστήμες της Αγωγής, MSc Προαγωγή Ψυχικής Υγείας-Πρόληψη Ψυχιατρικών Διαταραχών).
Οι ίδιοι οι γονείς μέσα στο σπίτι «νομιμοποιούν» τη χρήση κινητών ή τάμπλετ από τη μικρή ηλικία, όπως επιβεβαιώνει μια νέα διεθνής μελέτη στη Γαλλία, σύμφωνα με την οποία παιδιά κάτω των 2 ετών καθηλώνονται σε οθόνες 26 έως 44 λεπτά τις καθημερινές και 30 έως 46 λεπτά τα Σαββατοκύριακα. Στην ίδια μελέτη αναφέρεται ότι για παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών, η αλληλεπίδραση με τις οθόνες είναι 66 έως 82 λεπτά τις καθημερινές και 91 έως 103 λεπτά τα Σαββατοκύριακα!
Την ίδια ώρα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά μηδενική έκθεση σε οθόνες για μωρά κάτω των 2 ετών και όχι περισσότερο από 1 ώρα την ημέρα για παιδάκια ηλικίας 2 έως 4 ετών. Επειδή τα τηλέφωνα και τα tablet είναι πολύ βολικά στη χρήση ακόμη και από μικρά παιδιά, στις μέρες μας παρατηρείται η μεγαλύτερη χρονικά αλληλεπίδραση μικρών παιδιών με οθόνη από ποτέ. Στην πραγματικότητα, το 40% των παιδιών ηλικίας 3 μηνών (!) και το 90% των 2χρονων παιδιών παίζουν με τις οθόνες κινητών ή τάμπλετ τακτικά.
Το γράψιμο με το χέρι είναι πιο εύκολο και πιο ωφέλιμο
«Είναι αβέβαιη η επίδραση αυτών των τεχνολογιών πάνω στα παιδιά και στις επόμενες γενιές. Για το πως και αν θα γράφουν και για το τι και αν θα διαβάζουν», σημειώνει ο διακεκριμένος Καθηγητής παθολογίας, επιδημιολογίας και πληθυσμιακής υγείας, επιστημών δεδομένων και στατιστικής στο Πανεπιστήμιο Stanford, Γιάννης Ιωαννίδης και συνεχίζει: «Υπάρχει ο κίνδυνος μιας ακραίας στείρωσης, με απομάκρυνση από την τέχνη του λόγου, και συμβιβασμό της γραφής και της σκέψης με τους επιπόλαιους τρόπους και το συνήθως φτηνό υλικό που προκρίνει η νέα τεχνολογία. Σε αυτό το σενάριο, οι νέες γενιές γίνονται ακόμα πιο χειραγωγίσιμες, και εκτίθενται μαζικά σε υλικό-«σαβούρα» ή συμβατό με την χειραγώγησή τους. Δεν γράφουν ή, αν γράφουν, τα γραπτά τους είναι πιο προβλέψιμα, κατασκευασμένα, και καθοδηγούμενα. Όμως δεν είναι αναγκαίο να συμβεί αυτό. Μπορεί αντιθέτως αυτές οι τεχνολογίες να βελτιώσουν την έκθεση σε γραπτό λόγο ποιότητας και να δώσουν περισσότερες ευκαιρίες για μάθηση. Νομίζω αυτό περισσότερο εξαρτάται από το κοινωνικό πλαίσιο του μέλλοντος, αν θα είναι αυταρχικό ή αν θα πριμοδοτεί την ελευθερία και την πρωτοτυπία της σκέψης».
Unsplash
Κι όμως, η γραφή με το χέρι είναι ευκολότερη από τη χρήση πληκτρολογίου και πιο γόνιμη. Απλά οι μαθητές δεν την επιλέγουν και έτσι αυτή η «τέχνη» δείχνει να… πεθαίνει, παρότι έρευνες την υπερασπίζονται σθεναρά.
Σε μια μελέτη που διενεργήθηκε από το Hammill Institute on Disabilities στο Τέξας οι μαθητές της δεύτερης τάξης δημοτικού έγραψαν περισσότερες λέξεις και γρηγορότερα με στυλό παρά με πληκτρολόγιο, ενώ οι μαθητές της τέταρτης και της έκτης έγραψαν περισσότερες πλήρεις προτάσεις. Άλλη έρευνα από το πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον διαπιστώνει ότι τα παιδιά παράγουν περισσότερες ιδέες όταν γράφουν με το χέρι και ότι τα χειρόγραφα κείμενα είναι πιο συνεκτικά και στοχαστικά καθώς και ορθογραφημένα και σωστά γραμματικά, ενώ μια άλλη μελέτη με Ιάπωνες φοιτητές υποστηρίζει ότι η γραφή με το χέρι προκαλεί μεγαλύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα και βελτιώνει τη μνήμη.
«Στην πραγματικότητα, η γραφή σε χαρτί είναι πιο ωφέλιμη συγκριτικά με τα ηλεκτρονικά έγγραφα, επειδή παρέχει περισσότερες μοναδικές πληροφορίες για ισχυρότερη ανάκληση μνήμης», ισχυρίζεται ο καθηγητής Kuniyoshi L. Sakai , νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο και συγγραφέας της έρευνας που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Frontiers in Behavioral Neuroscience. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση ότι τα ψηφιακά εργαλεία αυξάνουν την αποτελεσματικότητα παραγωγής κειμένων, οι εθελοντές που χρησιμοποίησαν χαρτί ολοκλήρωσαν τις σημειώσεις τους κατά 25% γρηγορότερα από εκείνους που χρησιμοποίησαν tablet ή smartphone.
Στον αντίποδα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα οφέλη της νέας τεχνολογίας στην εκπαίδευση και ειδικότερα στην Ειδική Αγωγή και στα παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Διαταραχές και άλλες Νευροαναπτυξιακές Διαταραχές, τόσο σε ακαδημαϊκό-γνωστικό, όσο και σε ψυχοσυναισθηματικό και ψυχοκοινωνικό επίπεδο, όπως τονίζει η Ειδική Παιδαγωγός, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, κα. Ελένη Μπόντη:
«Πολλά μέσα της νέας τεχνολογίας χρησιμοποιούνται επιτυχώς στην εκπαίδευση παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, τα οποία δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στο μαθησιακό έργο, έχουν ανάγκη από περισσότερο χρόνο, εμφανίζουν σε πολλές περιπτώσεις διάσπαση προσοχής και έχουν ανάγκη από συνεχή ενίσχυση και ανατροφοδότηση. Οι νέες τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός ψηφιακού περιβάλλοντος που ενισχύει την χρήση των αισθήσεων από μεριάς του μαθητή, κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο στην περίπτωση της συμβατικής εκπαίδευσης».
Τα παιδιά χάνουν όταν δεν μαθαίνουν να γράφουν με το χέρι
Η γραφή με το χέρι απαιτεί πολλές κινήσεις των δακτύλων, συγκριτικά με το χτύπημα ενός πλήκτρου. Σύμφωνα με τη Virginia Berninger που είναι καθηγήτρια εκπαιδευτικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, αυτές οι κινήσεις ενεργοποιούν μέρη του εγκεφάλου που μας βοηθούν να σκεφτόμαστε. Σε ένα πείραμα στην Ιντιάνα των ΗΠΑ, 5χρονα που δεν μπορούσαν να διαβάσουν ή να γράψουν εκτύπωσαν, πληκτρολόγησαν ή ψηλάφισαν γράμματα και σχήματα, ενώ υποβάλλονταν σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία. Ένα «κύκλωμα ανάγνωσης» ενεργοποιήθηκε μόνο στο χειρόγραφο και όχι κατά την πληκτρολόγηση ή τη ψηλάφηση. Αυτό καταδεικνύει ότι η γραφή είναι σημαντική και μπορεί να διευκολύνει την κατάκτηση της γλώσσας στα μικρά παιδιά.
Unsplash
Η Δρ Sally Payne, σύμβουλος του Royal College of Occupational Therapists στο Λονδίνο που εργάζεται με παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες, λέει ότι ένα κοινό παράπονό τους είναι ότι πονάει το χέρι ή ο καρπός τους. Και αυτό δεν είναι το μόνο ενδεικτικό σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά. «Συχνά μπορείς να δεις ότι κρατούν ένα μολύβι με ασυνήθιστο τρόπο», λέει.
Η ίδια το αποδίδει στην υπερβολική χρήση της τεχνολογίας: «Τα παιδιά φτάνουν στο νηπιαγωγείο πλέον χωρίς κάποιες από τις θεμελιώδεις κινητικές δεξιότητες που είχαν πριν από 20 χρόνια», λέει. «Η φύση του παιχνιδιού έχει αλλάξει. Είναι πολύ πιο εύκολο να δώσεις σε ένα παιδί μια οθόνη για να παίξει». Εάν τα παιδιά δεν ασχολούνται με ενεργό παιχνίδι, αποτυγχάνουν να αναπτύξουν επιδεξιότητα και δύναμη στο χέρι και τον ώμο τους, και κατά συνέπεια το γράψιμο τους είναι πιο δύσκολο.
«Τα παιδιά μπορεί να χάνουν κάποιες δεξιότητες, αλλά αναπτύσσουν κάποιες άλλες», παρεμβαίνει η κα. Κωνσταντοπούλου: «Δεν ξέρουμε ακριβώς από τι αντικαθίστανται αυτές οι χαμένες δεξιότητες και την εξέλιξή τους. Διανύουμε μια μεταβατική κατάσταση και εμείς ακόμη, ως ενήλικες, αναφορικά με την τεχνολογία. Και εμείς πολλές φορές δεν ξέρουμε πώς να συμβουλέψουμε τα παιδιά γιατί δεν έχουμε αντίστοιχα προσωπικά βιώματα».
Για κάποιους η έκπτωση της γραφής δεν οφείλεται μόνο στον εθισμό στις οθόνες. Η Anne Trubek, μια Αμερικανίδα συγγραφέας που έχει γράψει το βιβλίο με τίτλο: The History and Uncertain Future of Handwriting, πιστεύει ότι έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. «Δεν θα έλεγα καν ότι φταίει το διαδίκτυο ή το smartphone. Είναι απλώς το πληκτρολόγιο», λέει η ίδια, υποστηρίζοντας ότι ο στόχος των νέων τεχνολογιών για γραφή ήταν «να μειώσουν το κενό μεταξύ σκέψης και έκφρασης».
Πολλά μηνύματα κειμένου σε ψηφιακές εφαρμογές περιλαμβάνουν «περικομμένη» γλώσσα και το ζήτημα με την περικομμένη γλώσσα είναι ότι μπορεί επίσης να οδηγήσει σε περικομμένη σκέψη, λένε οι ειδικοί.
Με παρόμοιο τρόπο, ο Έβαν Σέλινγκερ, καθηγητής φιλοσοφίας στο Rochester Institute of Technology έχει πει ότι αποστολή sms μειώνει τη δύναμη της γραφής ως μορφή νοητικής δραστηριότητας και προσωπικής έκφρασης.
«Ενθαρρύνοντάς μας να μην σκεφτόμαστε τα λόγια μας σε βάθος, η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει διακριτικά τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε μεταξύ μας», λέει ο Selinger. «Δίνουμε στους άλλους περισσότερο αλγόριθμο και λιγότερο από τον εαυτό μας… Ο αυτοματισμός μπορεί να μας κάνει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε».
Ακόμη και τα παιδιά λένε ότι το ChatGPT τα κάνει τεμπέληδες
Η Naomi Baron, μια γλωσσολόγος στο American University που μελετά τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι και ειδικότερα τα παιδιά διαβάζουν, γράφουν και σκέφτονται, ανησυχεί για το αν τεχνητή νοημοσύνη, γενικότερα, απειλεί τις δεξιότητες γραφής των μαθητών, την αξία της γραφής ως διαδικασία και τη σημασία του να βλέπει κανείς τη γραφή ως μέσο σκέψης.
Όπως περιγράφει η ίδια στο “The Conversation”, στο πλαίσιο μιας έρευνάς της για τις επιπτώσεις της ΤΝ στην ανθρώπινη γραφή, ένας αριθμός εφήβων εξέφρασαν μια σειρά από ανησυχίες.
Ένας έφηβος είπε ότι «κάποια στιγμή, αν κάποιος βασίζεται σε ένα πρόγραμμα για να γράψει ένα κείμενο, θα ξεχάσει την ορθογραφία», ενώ ένας άλλος ανέφερε πως «δεν τον πειράζει αν καμιά φορά γίνεται ιδιαίτερα τεμπέλης». Τα εργαλεία ΤΝ μπορούν επίσης να επηρεάσουν τον τρόπο έκφρασης ενός ατόμου. Ένας έφηβος είπε για παράδειγμα, ότι χρησιμοποιώντας προγράμματα για να γράψει κείμενο, «δεν αισθάνεται ότι γράφει ο ίδιος».
Η γλωσσολόγος ρώτησε επίσης το ChatGPT αν το ίδιο αποτελεί απειλή για τη γραφή και έλαβε την εξής απάντηση από το bot:
«Πάντα θα υπάρχει ζήτηση για δημιουργικό και πρωτότυπο περιεχόμενο που απαιτεί τη μοναδική οπτική και διορατικότητα ενός ανθρώπου συγγραφέα».
Και συνέχισε: «Η συγγραφή εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς πέρα από τη δημιουργία περιεχομένου, όπως η αυτοέκφραση, η επικοινωνία και η προσωπική ανάπτυξη, που μπορεί να συνεχίσει να παρακινεί τους ανθρώπους να γράφουν ακόμα κι αν ορισμένοι τύποι γραφής μπορούν να αυτοματοποιηθούν».
Η Baron ενθουσιάστηκε που ανακάλυψε ότι το πρόγραμμα φαινομενικά αναγνώριζε τους δικούς του περιορισμούς. «Ελπίζω ότι οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές θα το κάνουν επίσης. Ο σκοπός της γραπτής εργασίας πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από έναν βαθμό. Η δημιουργία ενός γραπτού πρέπει να είναι ένα ταξίδι, όχι απλώς ένας προορισμός», είπε.
ΠΗΓΗ https://www.dnews.gr/eidhseis/science/424947/vionoume-ton-isyxo-thanato-tis-grafis
