Ο Μουνκ Τσιανγκ, πρόεδρος του φημισμένου πανεπιστημίου θετικών επιστημών των ΗΠΑ, μιλά στον Δημήτρη Δανίκα για την τεχνολογία, την τεχνητή νοημοσύνη, τους αποφοίτους του Πέρντιου, τους πράκτορες της CIA, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τους Ελληνες φοιτητές που έχουν όνειρα για το μέλλον
Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, εντελώς συμπτωματικά, δύο κορυφαίες προσωπικότητες των ΗΠΑ προσγειώθηκαν στην Αθήνα: το αφεντικό της CIA Γουίλιαμ Μπερνς και ο πρόεδρος του θρυλικού Πανεπιστημίου Πέρντιου, Μουνγκ Τσιανγκ, το οποίο για τον τομέα των θετικών επιστημών θεωρείται κορυφαίο και ισοδύναμο του MIT.
Τα δεδομένα που προέκυψαν από μια κατ’ ιδίαν συζήτηση με τον κ. Τσιανγκ είναι άκρως ενδιαφέροντα επειδή είναι αποκαλυπτικά. Το Πέρντιου έχει δημιουργήσει και οργανώσει το Krach Institute for Tech Diplomacy, με διευθύντρια τη Μισέλ Τζούντα, πρώην υφυπουργό εξωτερικών επί Μάικ Πομπέο. Με λίγα λόγια, το Ινστιτούτο που ειδικεύεται σε ζητήματα τεχνολογικής διπλωματίας με έδρα στην Ουάσινγκτον, συνεργάζεται στενά με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Παρακάτω ο ίδιος ο πρόεδρος εξηγεί τον όρο «tech diplomacy».
Το δεύτερο δεδομένο για τον σημαίνοντα ρόλο του Τσιανγκ στη χάραξη της στρατηγικής πολιτικής της Ουάσινγκτον τεκμηριώνεται από τη συμμετοχή του στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής των G7, που πραγματοποιήθηκε στη Χιροσίμα στις 19-21 Μαΐου.
Το τρίτο έχει να κάνει με την ιστορική διαδρομή αυτού του πανεπιστημιακού ιδρύματος, που κατά βάση μοιάζει με πολυτεχνείο, από το οποίο μάλιστα έχουν αποφοιτήσει 27 αστροναύτες, ανάμεσά τους ο Νιλ Αρμστρονγκ, ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στη Σελήνη.
Κοντά σε όλα αυτά και πολλά άλλα, δύο πράγματα με εντυπωσίασαν. Ας πούμε πόσοι εξ ημών γνωρίζουμε ότι σπουδαία αμερικανικά πανεπιστήμια όπως το Πέρντιου και το Μπέρκλεϊ είναι του Δημοσίου; Και πόσοι γνωρίζουμε ότι για τις μεταπτυχιακές τους εργασίες οι σπουδαστές όχι μόνο δεν πληρώνουν δίδακτρα, αλλά αντιθέτως μισθοδοτούνται μηνιαίως με κάτι παραπάνω από 35.000 δολάρια;
Σκηνή 1: Μήπως εκπαιδεύετε και πράκτορες της CIA;
Ο αξιότιμος Μουνγκ Τσιανγκ μόλις προσφάτως ανέλαβε καθήκοντα προέδρου στο Πανεπιστήμιο Πέρντιου. Είναι Κινέζος πρώτης γενιάς και ήρθε στις ΗΠΑ ως φοιτητής στο Τμήμα Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων. Φαντάζεστε εν Ελλάδι κάποιον ξένο, ας πούμε Αλβανό, να φτάσει τόσο ψηλά όπως να γίνει πρόεδρος στο Μετσόβιο; Ούτε μία πιθανότητα στο εκατομμύριο. That’s American Democracy!
Είναι περίπου 40 και κάτι, τα αγγλικά του πεντακάθαρα, χωρίς εκείνη την «τσιχλοειδή» αμερικανική προφορά. Και στις απαντήσεις, εντελώς διπλωμάτης. Θα το καταλάβετε καθώς γλιστράει από δύσκολες ερωτήσεις και επικίνδυνες απαντήσεις.
Η συνάντηση έγινε στο lobby πεντάστερου ξενοδοχείου στο κέντρο της Αθήνας. Και ήταν τιμητική για μένα η θετική απάντησή του, δεδομένου ότι η επίσκεψή του εν Αθήναις διήρκεσε κάτι λιγότερο από 48 ώρες.
– Τι ακριβώς είναι το Πανεπιστήμιο Πέρντιου;
«Τρία πράγματα θα μπορούσα να πω για το Πέρντιου. Το πρώτο είναι ότι από εκεί βγήκε ο Νιλ Αρμστρογνκ, ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στο Φεγγάρι, καθώς και 27 αστροναύτες της NASA. Το δεύτερο είναι ότι είμαστε πλέον το μεγαλύτερο ερευνητικό πανεπιστήμιο των ΗΠΑ σε αριθμό φοιτητών στον Τομέα των Επιστημών και Τεχνολογίας. Στο κεντρικό campus μας έχουμε 50.000 φοιτητές και παραπάνω από τα 2/3 αυτών των φοιτητών σπουδάζουν Επιστήμες και Τεχνολογία. Το τρίτο είναι ότι έχουμε πολλά υψηλά αξιολογούμενα τμήματα και σχολές. Ειδικά η Σχολή Μηχανικών είναι στις τέσσερις πρώτες σε όλη την Αμερική, μετά από εκείνες του MIT, του Στάνφορντ και του Μπέρκλεϊ. Και έχουμε περισσότερους μηχανικούς από τις άλλες τρεις σχολές μαζί».
– Πείτε μου για τη διπλωματία της τεχνολογίας.
«Επισκέφτηκα την Αθήνα πριν από τρία χρόνια ενώ υπηρετούσα στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Πιστεύουμε ότι η τεχνολογία θα πρέπει να προάγει την ελευθερία. Ενα από τα πιο ωραία πράγματα που μοιράζεται η Αμερική με την Ελλάδα είναι οι κοινές αξίες και οι μεγάλες ιδέες που είναι χτισμένες πάνω στη Δημοκρατία. Και είμαι πολύ χαρούμενος που είμαι εδώ, στη γενέτειρα της Δημοκρατίας».
– Τι σημαίνει όμως διπλωματία της τεχνολογίας; Εκπαιδεύετε τους διπλωμάτες σε θέματα τεχνολογίας;
«Ακριβώς, ένα από τα προγράμματα που προσφέρουμε είναι να εκπαιδεύσουμε διπλωμάτες στις κεντρικές έννοιες της τεχνολογίας της εποχής μας. Επίσης, οργανώνουμε συνεργασίες μεταξύ χωρών που μοιράζονται τις ίδιες αξίες, όπως η Ελλάδα και η Αμερική».
– Εκπαιδεύετε και Ελληνες διπλωμάτες;
«Ισως, μια μέρα. Προς το παρόν, επικεντρωνόμαστε στην εκπαίδευση Αμερικανών διπλωματών, αλλά παράλληλα ενθαρρύνουμε τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων στην Αμερική και την Ελλάδα».
– Εκπαιδεύετε και πράκτορες της CIA στην τεχνολογία;
«Συνεργαζόμαστε με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το United States Agency for International Development (USAID), μια υπηρεσία που βοηθά παγκοσμίως σε θέματα ανάπτυξης, τεχνολογίας, με επιχορηγήσεις και προγράμματα. Επίσης, θέλουμε να στείλουμε περισσότερους μηχανικούς και επιστήμονες να υπηρετήσουν στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ».
– Με λίγα λόγια, παίρνετε μέρος στον στρατηγικό σχεδιασμό των θεμάτων εξωτερικής πολιτικής.
«Αυτή είναι μια ερώτηση για την αμερικανική κυβέρνηση, αλλά εμείς ως πανεπιστήμιο αναλαμβάνουμε να προσφέρουμε ευκαιρίες και να αναπτύξουμε συνεργασίες έτσι ώστε αυτά τα πράγματα να διευκολύνονται στο μέλλον. Και ειδικά με χώρες όπως η Ελλάδα, όπου αυτό που κάναμε τώρα ήταν να υπογράψουμε τέσσερα μνημόνια συνεργασίας με ελληνικά πανεπιστήμια».
Σκηνή 2: Ετήσιος προϋπολογισμός 2,5 δισ. δολάρια
– Ποια είναι η δική σας ειδικότητα;
«Είμαι ηλεκτρολόγος μηχανολόγος με ειδίκευση στις ασύρματες επικοινωνίες. Ή μάλλον ήμουν ηλεκτρολόγος μηχανολόγος, τώρα είμαι ένας βαρετός γραφειοκράτης. Απλώς πηγαίνω συνέχεια σε συναντήσεις».
– Το πανεπιστήμιό σας είναι δημόσιο;
«Ναι, το Πέρντιου είναι δημόσιο πανεπιστήμιο στην Πολιτεία της Ιντιάνα στις Μεσοδυτικές Πολιτείες».
– Ποιος είναι ο προϋπολογισμός του Πέρντιου;
«Το Πέρντιου έχει ένα κεντρικό campus, μια κεντρική πανεπιστημιούπολη, με προϋπολογισμό λειτουργίας περίπου 2,5 δισ. δολαρίων τον χρόνο. Πέρα από αυτό υπάρχουν μικρότερα περιφερειακά πανεπιστήμια του Πέρντιου και ένα online campus».
– Αυτά τα χρήματα προέρχονται από το κράτος;
«Οχι, μόλις το 10% προέρχεται από το κράτος».
– Και τα υπόλοιπα;
«Τα υπόλοιπα προέρχονται από δίδακτρα, από την έρευνα, από τα online μαθήματα, από συνεργασίες με τη βιομηχανία και από δωρεές».
Σκηνή 3: Οι φοιτητές για διδακτορικό πληρώνονται
– Επομένως, και οι Αμερικανοί σπουδαστές πληρώνουν δίδακτρα.
«Οι σπουδαστές πληρώνουν, αλλά το Πέρντιου ηγείται στο να παρέχει προσιτή οικονομικά εκπαίδευση στην Αμερική. Μάλιστα έχει παγώσει τα δίδακτρα τα τελευταία 12 χρόνια. Εχουμε συστήματα υποτροφίας και περιμένουμε και Ελληνες φοιτητές να έρθουν για σπουδές».
– Πόσο είναι τα ετήσια δίδακτρα;
«Για προπτυχιακούς φοιτητές από το εξωτερικό, είναι γύρω στις 28.000 δολάρια ανά χρόνο. Οι διδακτορικοί φοιτητές δεν πληρώνουν δίδακτρα, για την ακρίβεια τους πληρώνει το πανεπιστήμιο, με μισθό».
– Πόσο πληρώνεται δηλαδή ένας διδακτορικός φοιτητής. Δώστε μας ένα παράδειγμα.
«Τα ποσά δεν είναι σταθερά, αλλά το ποσό για έναν μέσο διδακτορικό φοιτητή στο Τμήμα Μηχανολογίας του Πέρντιου είναι περίπου 35.000 δολάρια τον χρόνο, με τα δίδακτρα πληρωμένα».
– Και ποιος δίνει αυτά τα χρήματα;
«Το πανεπιστήμιο δίνει τα χρήματα, καθώς ο φοιτητής εργάζεται ως βοηθός διδασκαλίας ή ως βοηθός έρευνας και προέρχονται από ομοσπονδιακούς οργανισμούς που χρηματοδοτούν την έρευνα, όπως το National Science Foundation (σ.σ.: Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών). Και ελπίζουμε πραγματικά να έρθουν πολλοί Ελληνες φοιτητές στην Αμερική, στο Πέρντιου, για να αποκτήσουν το διδακτορικό τους χωρίς να πληρώσουν. Γιατί το ξεκαθαρίζω, σε αμερικανικά ερευνητικά πανεπιστήμια όπως το Πέρντιου οι διδακτορικοί φοιτητές πληρώνονται και δεν πληρώνουν. Εδώ και πολλά χρόνια έχουμε καταπληκτικούς Ελληνες φοιτητές».
– Για πόσους Ελληνες φοιτητές μιλάμε;
«Αυτή τη στιγμή αρκετές δεκάδες, αλλά θα θέλαμε να δούμε πολλές εκατοντάδες. Γι’ αυτό και υπογράψαμε τα τέσσερα μνημόνια συνεργασίας με το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και ένα επιπλέον σύμφωνο με το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο. Η επίσκεψή μας άρχισε με συνάντηση με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζορτζ Τσούνη, που είναι πολύ υποστηρικτικός».
Σκηνή 4: Ο Γιώργος (Τζορτζ) Καρλαύτης του Πέρντιου
-Είπατε ότι στο Πέρντιου έχετε 50.000 φοιτητές. Πολύ μεγάλος αριθμός.
«Είμαστε υπερήφανοι για την ποιότητα σε αυτή τη μεγάλη κλίμακα. Εχουμε τον μεγαλύτερο πληθυσμό φοιτητών στις Επιστήμες και την Τεχνολογία απ’ όλα τα πανεπιστήμια της Αμερικής».
– Μπορείτε να μου πείτε μερικά ονόματα σπουδαίων επιστημόνων τεχνολογίας, αποφοίτων του Πέρντιου, που εργάζονται ανά τον κόσμο;
«Εχουμε έναν πρόσφατο νικητή του Νόμπελ Χημείας, τον Ιαπωνοαμερικανό καθηγητή Νεγκίσι, που κέρδισε το βραβείο το 2010. Η Αμέλια Ερχαρτ, πρωτοπόρος της Αεροπορίας, η πρώτη γυναίκα που διέσχισε σόλο και χωρίς στάση τον Ατλαντικό ωκεανό, δίδασκε στο Πέρντιου τη δεκαετία του 1930. Ο καθηγητής Ρακές Aγκραουάλ στους χημικούς μηχανικούς τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας, που είναι η υψηλότερη διάκριση στην Αμερική για την τεχνολογία. Και φυσικά, έχουμε 27 αστροναύτες της NASA, ανάμεσά τους και ο Νιλ Αρμστρονγκ. Και ο πρώτος και ο τελευταίος άνθρωπος που πάτησε στο Φεγγάρι ήταν απόφοιτος του Πέρντιου. Θα πρέπει να πω επίσης ότι εκτός από αστροναύτες “παράγουμε” και αθλητές του αμερικανικού ποδοσφαίρου. Ενας εξ αυτών είναι ο ελληνικής καταγωγής Τζορτζ Καρλαύτης, που έπαιξε στην πρωταθλήτρια ομάδα του Super Bowl. Και μάλιστα τον συνάντησε και ο πρωθυπουργός σας, Κυριάκος Μητσοτάκης».
Παρεμπιπτόντως ο Γιώργος Καρλαύτης, γεννημένος στην Αθήνα το 2001, μετακόμισε στις ΗΠΑ σε ηλικία 13 ετών και είναι πρωταθλητής του αμερικανικού ποδοσφαίρου (ράγκμπι), αγωνίζεται για τους Κάνσας Σίτι Τσιφς του National Football League στη θέση του πλαγίου αμυντικού.
Σκηνή 5: Ο πρώτος ψηφιακός αντιδραστήρας
– Πόσους καθηγητές έχετε;
«Περίπου 2.000 καθηγητές».
– Να επανέλθουμε στο θέμα των στρατηγικών σχεδιασμών. Εχουμε τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μπορείτε να πείτε κάτι πάνω σε αυτό;
«Πέρυσι το Πέρντιου, υπό τον προκάτοχό μου, Μιτς Ντάνιελς, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα υποτροφιών για Ουκρανούς. Αυτό το πρόγραμμα στεγάζει καθηγητές και φοιτητές από την Ουκρανία που έχουν εκτοπιστεί από τον πόλεμο. Και αρχίσαμε μια μελέτη για μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες, εν μέρει επειδή τώρα καταλαβαίνουμε πολύ καλύτερα τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, μεταξύ αυτών και την πυρηνική ενέργεια, που οδηγούν σε βιώσιμες ενεργειακές υποδομές και ενεργειακή ανεξαρτησία».
– Ποιο είναι το μέλλον της ενέργειας;
«Πιστεύω ότι η πυρηνική ενέργεια πρέπει να είναι βασικό μέρος της συνολικής εξίσωσης. Πρέπει να είναι όχι μόνο ανανεώσιμη, αλλά και προσαρμόσιμη στην κλίμακα των αναγκών, προσιτή οικονομικά και αξιόπιστη. Γι’ αυτό το Πέρντιου έχει τον πρώτο πλήρως ψηφιακό ερευνητικό αντιδραστήρα στην Αμερική».
– Η πυρηνική ενέργεια όμως δεν είναι και επικίνδυνη;
«Και εγώ την ίδια ερώτηση κάνω στους πυρηνικούς μηχανικούς μας. Γι’ αυτό μελετάμε και προσέχουμε ιδιαίτερα την ασφάλεια κατά την κατασκευή, τη λειτουργία και τη διαχείριση των αποβλήτων. Αυτό που μου λένε οι ειδικοί είναι ότι οι αντιδραστήρες Small Modular Reactors (SMR) έχουν μια νέα γενιά χαρακτηριστικών ασφαλείας στους μηχανισμούς τους. Και γι’ αυτό τους μελετάμε μαζί με την Duke Energy και το Πέρντιου είναι το πρώτο αμερικανικό πανεπιστήμιο που μελετά την εισαγωγή της επιλογής αυτής στο πανεπιστημιακό και το τοπικό ενεργειακό μείγμα».
Σκηνή 6: Aυτό θα είναι το μέλλον της τεχνολογίας
– Ως Κινεζοαμερικανός, ποια είναι η γνώμη σας για την Κίνα σήμερα;
«Εχουμε φοιτητές από περισσότερες από 100 χώρες στο Πέρντιου, αλλά ως πανεπιστήμιο επιθυμούμε τη συνεργασία με παρομοίως σκεπτόμενα -το τονίζω αυτό- ιδρύματα και θεσμούς, όπως αυτά στην Ελλάδα. Δεδομένου μάλιστα του ανθρώπινου δυναμικού που υπάρχει στην Ελλάδα στην Πληροφορική, στην Τεχνητή Νοημοσύνη και σε άλλους τομείς της Επιστήμης και της Τεχνολογίας. Και με τα τέσσερα ελληνικά πανεπιστήμια θα συνεργαστούμε σε τομείς σημαντικούς για όλη την ανθρωπότητα όπως είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη, το Περιβάλλον και το Διάστημα».
– Η Τεχνητή Νοημοσύνη λένε κάποιοι ότι είναι επικίνδυνη, ότι θα φέρει το τέλος των ανθρώπων.
«Οντως δημιουργεί μεγάλα ερωτήματα για τις θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ ανθρώπων και μηχανών. Προς το παρόν τουλάχιστον, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι καλή στο να ακολουθεί κανόνες και όχι να τους παραβιάζει. Στο να ενισχύει μοτίβα και όχι να δημιουργεί καινούρια. Οι μηχανές δεν είναι ικανές να κλάψουν, να γελάσουν ή να ονειρευτούν».
– Λένε όμως ότι στο μέλλον θα έχουν και συναίσθημα.
«Σήμερα είμαστε ακόμη ΟΚ, μπορούν να γράψουν κάποιο βαρετό δοκίμιο, το τι θα γίνει στο μέλλον είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ισως μια μέρα μπορέσουν να δημιουργήσουν τέχνη, αλλά αυτό που κάνουν σήμερα δεν είναι πρωτότυπη τέχνη. Μπορούν να κάνουν πράγματα που ήδη ξέρουμε να κάνουμε, πολύ γρήγορα. Αν τους κάνεις μια ερώτηση, δίνουν πάντα την πιο προβλέψιμη απάντηση, όχι μια αναπάντεχη. Στο Πέρντιου έχουμε πρόγραμμα Φιλοσοφίας της Τεχνητής Νοημοσύνης, ελπίζουμε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα βοηθήσει τους ανθρώπους απελευθερώνοντας χρόνο, ώστε αυτοί να επικεντρωθούν σε κάτι που είναι αποκλειστικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό, τη δημιουργία νέων πραγμάτων. Πρέπει να είμαστε προσεχτικοί, αλλά είμαι αισιόδοξος».
– Εχετε ένα όραμα για το μέλλον σε 30 χρόνια από τώρα;
«Να μην ξεχνάμε τον πρωτογενή τομέα, που είναι η γεωργία. Να μην ξεχνάμε τον δευτερογενή τομέα, που είναι η μεταποίηση. Στην τελική, θα πρέπει να καλλιεργήσουμε πράγματα, να κατασκευάσουμε πράγματα και να μεταφέρουμε πράγματα. Εκεί που τα bytes της Πληροφορικής συναντούν τα άτομα της Φυσικής είναι που αλλάζουν όλα. Επομένως, η ψηφιακή γεωργία, η προηγμένη μεταποίηση, οι αυτοματοποιημένες μεταφορές, χρησιμοποιώντας Τεχνητή Νοημοσύνη και Big Data, αυτή είναι η διάδραση του φυσικού και του εικονικού. Στη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων υπήρχε ο διαχωρισμός πνεύματος και ύλης. Και σήμερα υπάρχει ο διαχωρισμός bytes και ατόμων. Οταν τα bytes και τα άτομα συναντηθούν, αυτό θα είναι το μέλλον της τεχνολογίας. Αλλα όποιος προβλέπει σε βάθος 30 ετών, το κάνει με κίνδυνο να διαψευστεί».
