Τα fake news και η παραπληροφόρηση αποτελούν στις μέρες μας μάστιγα και προκαλούν ανησυχία στην πλειοψηφία των πολιτών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ειδικότερα τα όσα διαδραματίζονται στις ψηφιακές πλατφόρμες και στο ίντερνετ έχουν δώσει το έναυσμα για μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με τους κανόνες λειτουργίας, τα ethics, αλλά και το σεβασμό απέναντι στον αναγνώστη.
Το επίμαχο debate αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα από τη στιγμή που ένα σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης και η νεολαία αξιοποιούν τόσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και τις ιστοσελίδες ως μέσα πρωτόλειας ενημέρωσης.
Γι’ αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη ευθύνη και εγρήγορση τόσο από τους gatekeepers με το δημοσιογραφικό ένστικτο και την απαραίτητη εμπειρία, όσο και από το κοινό για το αναγκαίο φιλτράρισμα στα όσα αναγράφονται και μεταδίδονται σε καθημερινή βάση.
Στην Ελλάδα το θέμα αυτό έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από τη στιγμή που ο αριθμός των μέσων που λειτουργούν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο είναι πραγματικά εντυπωσιακός.
Οι κώδικες δεοντολογίας αποτελούν μια σημαντική πτυχή για όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενώ στα social media η κατάσταση γίνεται αδιαμφισβήτητα πιο περίπλοκη από τη στιγμή που πολλοί προτιμούν να επιδρούν υπό καθεστώς ανωνυμίας ή πίσω από ψεύτικους λογαριασμούς.
Κι ενώ συμβαίνουν όλα τα παραπάνω, εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας με τη σφραγίδα του ιδρύματος Bertelmann σχετικά με το πως αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι πολίτες την “καταιγίδα” των ψευδών ειδήσεων και ποια είναι η κατάλληλη μέθοδος για την αναχαίτιση τους.
Σύμφωνα με εκείνη, το 54% των ερωτηθέντων σε ολόκληρη την Ε.Ε δηλώνουν αβεβαιότητα όταν συγκεντρώνουν πληροφορίες από το internet.
Την ίδια ώρα, το 44% έχει ελέγξει έστω μια φορά την πληροφόρηση που λαμβάνει μέσω των ψηφιακών μέσων. Είναι σαφές πως απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό η εμπιστοσύνη μεταξύ μέσου και αναγνώστη, ενώ οι χρήστες ζητούν μεγαλύτερη παρέμβαση από τους ιδιοκτήτες για τη διασφάλιση της εγκυρότητας στην είδηση.
Εκτός των άλλων, το 86% είναι της άποψης πως είναι οι κυβερνήσεις και οι πολιτικές δυνάμεις που οφείλουν να πράξουν περισσότερα κατά της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης.
Για τους ειδικούς επιστήμονες από την πλευρά του ιδρύματος υπάρχει η εκτίμηση ότι για την ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος χρειάζεται η εμπλοκή όλων των stakeholders, δηλαδή τόσο των ιδιοκτητών των μέσων, όσο και της ενεργοποίησης του πληθυσμού και της ενημέρωση του για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στη διάρκεια του σερφαρίσματος.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα αυτό που έχει αναπτυχθεί ερευνητικά και σε ακαδημαϊκό επίπεδο αγγίζει όχι μόνο τα δικαιώματα του πολίτη, αλλά πολύ περισσότερο και την ποιότητα της ίδιας της δημοκρατίας.
Από την πλευρά τους οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν ήδη αναπτύξει υψηλού επιπέδου μηχανισμούς για την διαχείριση της ψηφιακής πραγματικότητας. Από τις αρχές δε του 2023 έχουν δημιουργηθεί νέοι κόμβοι κατά της παραπληροφόρησης που καλύπτουν πλέον όλα τα κράτη της Ε.Ε.
