Η Ικαρία μπήκε στο Netflix γιατί ζούνε μέχρι τα 100

Θα μπορούσε να τον περιγράψει κανείς ως έναν αντιστασιακό των καιρών μας. Ο 60χρονος Νταν Μπούτνερ, ο άνθρωπος δηλαδή που ισχυρίζεται ότι κατέχει το μυστικό της μακροζωίας, δεν πίνει χυμούς με λαχανίδες, φύκια και μεταξωτές κορδέλες, δεν ενδίδει στην πρωτεϊνο-μανία που έχει ενσκήψει τα τελευταία χρόνια ως trend (ή μάστιγα – αναλόγως από ποια πλευρά τη δει κανείς) στη διατροφή της Δύσης, δεν τρέχει σε μαραθώνιους αγώνες δρόμου, δεν συμμετέχει σε εξαντλητικούς αγώνες τύπου Ironman, που μάλλον δημιουργήθηκαν για να κάνουν τους άθλους του Ηρακλή να μοιάζουν παιδικό παιχνίδι, και δεν αυτομαστιγώνεται προσπαθώντας να εξελίξει τις ικανότητές του (βλ. skills) στο cross-fit.

Αντιθέτως, προτιμά να περνά τις ημέρες του κάνοντας μεγάλους, σχεδόν ατελείωτους περιπάτους, να τρώει ξηρούς καρπούς όλων των ειδών με τις χούφτες και να πίνει απαρεγκλίτως ένα ποτήρι κόκκινο κρασί με το συνήθως λιτό και ελαφρύ μεσημεριανό γεύμα του. Ναι, η προσωπική συνταγή του ακούγεται πολύ καλή για να είναι αληθινή. Κυρίως για να εξασφαλίσει σε κάποιον ότι θα φτάσει στα χρόνια του Μαθουσάλα, τα οποία σύμφωνα με τη βιβλική αναφορά ήταν ούτε λίγο ούτε πολύ 969.

Παρά την απλοϊκότητά του -τουλάχιστον σε πρώτη ανάγνωση- ο τυλφοσούρτης του Μπούτνερ είναι εξόχως δημοφιλής από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν και ξεκίνησε να μορφοποιείται και να διαδίδεται, διαθέτει πλέον επιστημονική βάση και τεκμηρίωση και σε λίγες ημέρες -συγκεκριμένα από τις 30 Αυγούστου- θα αποτελεί και λαϊκό κεκτημένο, αφού θα εισβάλει σε κάθε νοικοκυριό με πρόσβαση στο Διαδίκτυο μέσω του ντοκιμαντέρ «Live to 100: Secrets of the Blue Zones» («Μακροζωία: Τα μυστικά των Μπλε Ζωνών» επί το ελληνικότερο).

Αν έχετε φτάσει να διαβάζετε έως εδώ, μάλλον δεν είστε από εκείνους που μεμψιμοιρούν νυχθημερόν στα κοινωνικά δίκτυα για την καθημερινότητα και τη ζωή τους, οικτίροντας την κακή μοίρα τους και κατηγορώντας την άδικη κοινωνία, επιθυμείτε να φτάσετε ή -γιατί όχι;- να καβατζάρετε τον αιώνα και ενδεχομένως τρέφετε τον ευσεβή πόθο να γνωρίσετε και να συναναστραφείτε με τα μελλοντικά δισέγγονά σας. Πράγμα απολύτως λογικό. Αλλωστε γιατί να θέλει κανείς να έχει ημερομηνία λήξης εάν δεν είναι κονσέρβα;

Το προσδόκιμο ζωής

Ο Νταν Μπούτνερ δεν είναι ο δημιουργός ή ο εισηγητής της θεωρίας των Μπλε Ζωνών, αλλά ο σημερινός κάτοχος της ιδέας την οποία έχει εξελίξει σε μια προσοδοφόρα -για εκείνον- επιχείρηση και σε μια ελπιδοφόρα μέθοδο για όσους τρέμουν και μόνο στο άκουσμα της πληροφορίας ότι το προσδόκιμο ζωής κυμαίνεται αυτή τη στιγμή από τα 53,3 χρόνια για τους κατοίκους της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας μέχρι τα 84,9 έτη για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ, οι οποίοι κατέχουν και τη σχετική παγκόσμια πρωτιά.

Αλλά καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 2000 ο ερευνητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Σάσαρι της Σαρδηνίας Τζιάνι Πες και ο καθηγητής Δημογραφίας του Πανεπιστημίου της Λουβέν στο Βέλγιο Μισέλ Πουλέν αποφάσισαν να ενώσουν τις γνώσεις και τις δυνάμεις τους. Βασισμένοι λοιπόν σε ιστορικές καταγραφές, προφορικές παραδόσεις, αλλά και δημογραφικά στοιχεία, ξεκίνησαν να ερευνούν τους δείκτες υγείας και το προσδόκιμο ζωής της επαρχίας Νουόρο στη Σαρδηνία. Συγκρίνοντας και αναλύοντας τα στοιχεία, έπειτα από τέσσερα χρόνια μελέτης, κατέληξαν ότι η συγκεκριμένη περιοχή κατείχε μια παγκόσμια πρωτιά, αφού διέθετε ποσοστιαία το μεγαλύτερο αριθμό αιωνόβιων αυτοχθόνων ανδρών. Την ονόμασαν «μπλε ζώνη».

Οχι για κάποιον δυσνόητο επιστημονικό λόγο που ο μέσος κοινός νους δεν μπορεί να κατανοήσει, αλλά επειδή συνήθιζαν να επισημαίνουν τις περιοχές που ερευνούσαν με μπλε κύκλους στον παγκόσμιο χάρτη.
Το πόρισμα των δύο επιστημόνων συνεπήρε τον φύσει φιλοπερίεργο Μπούτνερ, ο οποίος πρότεινε στο περιοδικό «National Geographic» ένα οδοιπορικό, μια αυτοψία στις περιοχές της Γης με τους γηραιότερους και διά της ατόπου απαγωγής υγιέστερους και ενδεχομένως πιο ευτυχισμένους κατοίκους.

Αλλωστε μέχρι τα μέσα του 2000, όταν δηλαδή πήρε το δισάκι του και ξεκίνησε την επιτόπια έρευνα, ο Μπούτνερ το μόνο που είχε μάθει να κάνει ήταν να διοργανώνει αλλά και να εκτελεί επικίνδυνες αποστολές. Από το 1986 ως το 1992 κατάφερε να διασχίσει με ποδήλατο μαζί με τον αδελφό του την αμερικανική ήπειρο από την Αλάσκα ως τη Γη του Πυρός (25.000 χλμ.), τον 45ο παράλληλο γης υδρογείου (20.000 χλμ.) και την Αφρική, διανύοντας 19.000 χιλιόμετρα με εκκίνηση την Τυνησία και τερματισμό τη Νότιο Αφρική.

Πάνω στην περιπέτεια, την αδρεναλίνη και την ανακάλυψη θεμελίωσε την καριέρα του, δημιουργώντας ταξιδιωτικά πακέτα που ιχνηλατούσαν στα βήματα του Μάρκο Πόλο στον Δρόμο του Μεταξιού, αλλά και στο ταξίδι του Κάρολου Δαρβίνου στα νησιά Γκαλάπαγκος

 

Αλλωστε μέχρι τα μέσα του 2000, όταν δηλαδή πήρε το δισάκι του και ξεκίνησε την επιτόπια έρευνα, ο Μπούτνερ το μόνο που είχε μάθει να κάνει ήταν να διοργανώνει αλλά και να εκτελεί επικίνδυνες αποστολές. Από το 1986 ως το 1992 κατάφερε να διασχίσει με ποδήλατο μαζί με τον αδελφό του την αμερικανική ήπειρο από την Αλάσκα ως τη Γη του Πυρός (25.000 χλμ.), τον 45ο παράλληλο γης υδρογείου (20.000 χλμ.) και την Αφρική, διανύοντας 19.000 χιλιόμετρα με εκκίνηση την Τυνησία και τερματισμό τη Νότιο Αφρική.

Πάνω στην περιπέτεια, την αδρεναλίνη και την ανακάλυψη θεμελίωσε την καριέρα του, δημιουργώντας ταξιδιωτικά πακέτα που ιχνηλατούσαν στα βήματα του Μάρκο Πόλο στον Δρόμο του Μεταξιού, αλλά και στο ταξίδι του Κάρολου Δαρβίνου στα νησιά Γκαλάπαγκος.

Η διατροφή του

Τι τρώει και τι πίνει λοιπόν ο 60χρονος Αμερικανός που, σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται, κάθε επόμενη μέρα νιώθει πιο εύρωστος και υγιής από την προηγούμενη; Χορταρικά, λαχανικά και φρούτα (εννοείται βιολογικής καλλιέργειας), όσπρια και δημητριακά, υδατάνθρακες χωρίς ενοχές, ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα, κόκκινο κρασί και βέβαια καφέ, τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες του οποίου διαφημίζει όπου σταθεί κι όπου βρεθεί.

Αλλά δεν είναι μόνο η διατροφή το μυστικό για μια ζωή τόσο μεγάλη που στο τέλος μπορεί να καταντήσει βαρετή ή ακόμα και ατελείωτη. Ο Μπούτνερ συνηθίζει να μετακινείται με το σπαστό του ποδήλατο, καθημερινά πριν από το μεσημεριανό του εξασκείται για τουλάχιστον μία ώρα στη γιόγκα και φροντίζει να κοιμάται από 7 έως 9 ώρες τη μέρα. Οποιοσδήποτε κοιμάται λιγότερο, λέει, απλώς κοροϊδεύει τον εαυτό του.

Εννέα απλά βήματα

Αλλά δεν είναι μόνο ό,τι καταναλώνουμε το οποίο, σύμφωνα με τη θεωρία των Μπλε Ζωνών, θα μας προσφέρει ευτυχισμένα και ανέφελα βαθιά γεράματα στο πιάτο. Ο Μπούτνερ και οι συνεργάτες του μέσα από 263 συνεντεύξεις που έκαναν με κατοίκους των πέντε περιοχών με τους μακροβιότερους κατοίκους απόσταξαν σοφία την οποία συστηματοποίησαν σε εννέα κανόνες.

Σύμφωνα με αυτούς, δεν χρειάζεται κανείς να χτυπιέται νύχτα μέρα στο γυμναστήριο και να φέρνει διαρκώς το σώμα του στα όριά του για να διατηρεί μια καλή φυσική κατάσταση. Οι «μπλεζωνίτες» έχουν εντάξει την κίνηση οργανικά στον τρόπο της ζωής τους. Για παράδειγμα, περπατούν αντί να οδηγούν ή επιλέγουν να κάνουν ήπιες χειρωνακτικές εργασίες που τους κρατούν τελικά σε φόρμα.

Επίσης, όλοι τους φαίνεται να έχουν σαφή αίσθηση ενός καθημερινού σκοπού, αυτού που οι Ιάπωνες περιγράφουν ως igikai, και έχουν επινοήσει μικρές καθημερινές ιεροτελεστίες που τους αποφορτίζουν από το άγχος – ο Μπούτνερ εστιάζει στον μεσημεριανό ύπνο των Ικαριωτών, αλλά και στον χρόνο που δίνουν οι Ιάπωνες στον εαυτό τους για να μνημονεύουν τους προγόνους τους.

Οι κάτοικοι και στις πέντε Μπλε Ζώνες διατηρούν άρρηκτους δεσμούς με την οικογένειά τους -ακόμα και γεωγραφικούς-, έχουν έναν στενό φιλικό κύκλο, με τον οποίο ακολουθούν παρόμοιες συνήθειες λειτουργώντας ως παράδειγμα ο ένας για τον άλλον («δείξε μου έναν άνθρωπο με φίλους και θα σου δείξω έναν ευτυχισμένο άνθρωπο», είναι μια από τις αγαπημένες σοφίες που μοιράζει ο Αμερικανός), πίνουν ένα με δύο ποτήρια κρασί την ημέρα και σταματούν να τρώνε στο πρώτο αίσθημα κορεσμού που θα νιώσουν.

Αν κανείς ακολουθήσει πιστά τους παραπάνω κανόνες, τότε, σύμφωνα με τον Μπούτνερ, έχει τουλάχιστον άλλα 10-12 χρόνια ποιοτικής ζωής στο τσεπάκι του. Το θέμα βέβαια από εκεί και μετά είναι και να ξέρει τι να τα κάνει.