Γράφει Μαρία Θερμού
Acqua alta! Οι φωνές που αντηχούν στα κανάλια της Βενετίας, οι σειρήνες και οι συναγερμοί που ακούγονται απ΄άκρη σ΄άκρη, τα ξύλινα πατάρια-διάδρομοι που υψώνονται για να περπατήσουν πάνω τους οι άνθρωποι εφ΄όσον προφθάσουν φυσικά και δεν αρχίσουν να τσαλαβουτούν μέσα στα νερά είναι η άλλη, διόλου ειδυλλιακή εικόνα της πόλης των δόγηδων.
Acqua alta, δηλαδή «Νερά ψηλά». Και κάθε φορά που ανεβαίνουν τα επίπεδα του νερού στη λιμνοθάλασσα το νησί της Βενετίας πλημμυρίζει. Αλλά το χειρότερο είναι, ότι αυτό συμβαίνει πλέον όλο και πιο συχνά. Γιατί η Βενετία βυθίζεται διαρκώς, αφού η κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των παγετώνων αυξάνει σταθερά τη στάθμη του νερού ενώ πλέον σ΄αυτό το αρνητικό γεγονός προστίθενται και άλλα ζητήματα, όπως η εκβιομηχάνιση της γειτονικής Mastre-Marghera και η αύξηση της άντλησης νερού και φυσικού αερίου από το έδαφος.
Παρ΄όλα αυτά η Ιταλία έχει αρνηθεί ως τώρα να περιληφθεί η Βενετία στην λίστα των απειλούμενων τοποθεσιών και μνημείων της Unesco. Τελευταία της ευκαιρία πλέον να το πράξει είναι στην Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco που γίνεται στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας από σήμερα ως τις 23 Σεπτεμβρίου. Η παραδοχή του προβλήματος θεωρείται, ότι μπορεί να σημάνει και τις πραγματικές προσπάθειες για τη διάσωσή της.
Ένας αιώνας ζωής ακόμη
Άνθρωποι που κολυμπούν στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, εμπορεύματα που επιπλέουν στα καταστήματα, ντόπιοι που κωπηλατούν για να πάνε στη δουλειά τους. Γιατί, αν δεν είναι κανείς επισκέπτης, οπότε μπορεί να έχει την υπομονή να ξεπεράσει τα εμπόδια, είναι πραγματικά δύσκολο να ζει κανείς στη Βενετία με acqua alta.
Το φαινόμενο συμβαίνει συνήθως το χειμώνα, εξ αιτίας του συνδυασμού της παλίρροιας, του ισχυρού νότιου ανέμου και της περιοδικής κίνησης των θαλάσσιων νερών. Γεγονός, όμως είναι, ότι τις τελευταίες δεκαετίες επαναλαμβάνεται όλο και συχνότερα, αφού η Βενετία είναι εξαιρετικά ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα λοιπόν, της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του 2021, η πόλη θα καταρρεύσει λίγο-λίγο, καθώς η στάθμη του νερού θα ανεβαίνει περίπου ένα μέτρο μέχρι το 2100. Κι αυτό, κυρίως λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας μεταξύ 44 εκατοστών και 76 εκατοστών. Για την Βενετία ειδικά μάλιστα, προστίθεται και η φυσική καθίζηση της περιοχής. Έτσι ως το τέλος του αιώνα Βενετία δεν θα υπάρχει. Εκτός αν, όπως λένε οι ειδικοί υπάρξει μια μεγάλη εθνική και διεθνής προσπάθεια για την αναστροφή της κατάρρευσής της.
Έλλειμμα στρατηγικής
Όπως λέει όμως η Unesco δεν υπάρχει στρατηγική σκέψη και συντονισμένη διαχείριση. Κάτι, που αναλύεται στο ότι η ευθύνη για τη φροντίδα της Βενετίας μοιράζεται σε τουλάχιστον οκτώ αρχές. Από το δημοτικό συμβούλιο μέχρι την περιφέρεια, την επαρχία, διάφορα υπουργεία στη Ρώμη, τον εμπορικό όμιλο που έχτισε τα εμπόδια στο λιμάνι ως και τα πολύ ισχυρά εμπορικά συμφέροντα στην πόλη και τη λιμνοθάλασσα, που εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος προς όφελός τους.
Ένα παράδειγμα είναι η απόφαση να αυξηθούν τα κινητά εμπόδια γνωστά ως Mose στα 110 εκατοστά για να εμποδίζουν τα μεγάλα πλοία να εισέρχονται στο λιμάνι. Την ίδια στιγμή ωστόσο, η καρδιά της πόλης, η πλατεία του Αγίου Μάρκου, πλημμυρίζει ως και 80 εκατοστά. Κάτι που ανάγκασε τους υπεύθυνους της βασιλικής του Αγίου Μάρκου, αυτού του αριστουργήματος της ιταλοβυζαντινής αρχιτεκτονικής, την πιο διάσημη από τις εκκλησίες της πόλης να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και να χτίσουν ένα γυάλινο φράγμα μπροστά της για να μην πλημμυρίζει δεκάδες φορές το χρόνο.
Κατόπιν αυτών η Ιταλία σήμερα κατηγορείται για αποτυχία στην προστασία της πόλης, για άρνηση των προβλημάτων και άρνηση επίσης για τη λήψη μέτρων
Οι δυσμενείς αναφορές
«Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι το κράτος μέλος (Ιταλία) δεν έχει επικοινωνήσει με σταθερό και ουσιαστικό τρόπο με το Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς μεταξύ της τελευταίας συνόδου της επιτροπής το 2021 και της υποβολής της έκθεσης για την κατάσταση διατήρησης το 2022, όπως ζητήθηκε από την Επιτροπή, και ότι δεν συμμετείχε σε διαβουλεύσεις για την ανάπτυξη των διορθωτικών μέτρων», αναφέρει εξάλλου η καταδικαστική αναφορά της την Unesco.
Αλλά και από την πανευρωπαϊκή Europa Nostra η Βενετία έχει ανακηρυχθεί ως ο πιο απειλούμενος τόπος πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης ενώ το μη κερδοσκοπικό Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων που εδρεύει στις ΗΠΑ έχει τη Βενετία στη λίστα παρακολούθησης από το 2014.
Στο μεταξύ τίποτε δεν φαίνεται να αλλάζει επί των ημερών μας. Η μόνη λύση για την αντιμετώπιση του acqua alta είναι η …προειδοποίηση. Κάτι είναι κι αυτό.
