Από τον Χότζα στον Ράμα: Ο αλβανικός τουρισμός δεν είναι ανέκδοτο

Τη δεκαετία του 1990, ίσως και παλαιότερα, κυκλοφορούσε ως ανέκδοτο περισσότερο, η φράση «Αλβανός τουρίστας». Το καθεστώς Χότζα, που δυνάστευε τους κατοίκους της γειτονικής χώρας, δεν επέτρεπε στους Αλβανούς να φύγουν από αυτή. Το «Αλβανός τουρίστας», με μια σαφή ρατσιστική υποδήλωση, σήμαινε κάτι ανύπαρκτο και ουτοπικό. Σταδιακά, όμως, η κατάσταση μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος άλλαξε. Υπήρξε μαζική φυγή των Αλβανών στις αρχές της δεκαετίας του 1990 από τη χώρα για αναζήτηση καλύτερης τύχης στο εξωτερικό.

Εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανοί ήρθαν στην Ελλάδα. Αρκετές χιλιάδες κατέφυγαν στην Ιταλία, όπου η υποδοχή τους δεν ήταν πάντα εγκάρδια… Οι εικόνες με τους 10.000-20.000 Αλβανούς στοιβαγμένους στο πλοίο «Vlora» τον Αύγουστο του 1991, την άφιξή τους στην Ιταλία και την περιπετειώδη εκδίωξή τους από αυτή είναι χαραγμένες στη μνήμη πολλών. Το ίδιο συμβαίνει και με την τραγωδία στις 28 Μαρτίου 1997, με τη βύθιση αλβανικού πλοίου με μετανάστες από ιταλικό πολεμικό πλοίο στα στενά του Οτράντο. Παρ’ όλα αυτά κατηγορούνται συλλήβδην οι Ελληνες ως ρατσιστές από κάποιους Αλβανούς και όχι οι Ιταλοί. Από τα γεγονότα αυτά βέβαια έχουν περάσει 25-30 χρόνια και πολλά, αν όχι όλα, έχουν αλλάξει.

Η Αλβανία βγήκε από την απομόνωση και άρχισε δειλά-δειλά τα πρώτα βήματά της προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Ετσι, άρχισε να αναπτύσσεται σταδιακά ο τουρισμός στη χώρα. Σύμφωνα με στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (World Tourism Organization), το 1995, επισκέφθηκαν την Αλβανία 304.000 τουρίστες. Τα έσοδα της χώρας από τον τουρισμό ήταν 70 εκατ. δολάρια και το ποσοστό των εσόδων από τον τουρισμό στο ΑΕΠ της ήταν 2,9%.

Επειτα από μια μικρή κάμψη το 1996 ως το 1998, πιθανότατα και λόγω των εσωτερικών αναταράξεων στην Αλβανία (το σκάνδαλο με τις «πυραμίδες» κ.ά.) υπήρξε σταδιακή αύξηση των τουριστών, οι οποίοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά το 1 εκατομμύριο το 2007 (1.060.000 τουρίστες). Ηδη από το 2006, τα τουριστικά έσοδα ξεπέρασαν το 1 δισ. δολάρια συνεισφέροντας σημαντικά στο ΑΕΠ (11,88%). Κορυφαία χρονιά ήταν για τη γειτονική χώρα το 2019, με 6,41 εκατομμύρια τουρίστες και έσοδα 2,46 δισ. δολάρια (15,96% του ΑΕΠ). Ολα τα παραπάνω στοιχεία και πολλά ακόμα υπάρχουν στον πίνακα «All data for Albania in detail».

Στην πρώτη στήλη αναγράφεται το έτος, στη δεύτερη ο αριθμός των τουριστών, στην τρίτη στήλη οι ακαθάριστες εισπράξεις από τον τουρισμό και στην τέταρτη το ποσοστό επί του ΑΕΠ από τα τουριστικά έσοδα. Ενδεικτικά αναφέρεται, επίσης, ότι κάθε τουρίστας στην Αλβανία, το 2021, ξόδεψε κατά μέσον όρο 427 δολάρια. Και για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, την Ελλάδα το 2021 επισκέφθηκαν 15.246.100 τουρίστες και τα έσοδα της χώρας μας από τον τουρισμό ήταν 10.502.700.000 ευρώ.
Η εκτόξευση του 2022
Το 2022 υπήρξε μεγάλη αύξηση του τουρισμού στην Αλβανία. Τη χώρα επισκέφθηκαν περίπου 7,5 εκατομμύρια τουρίστες (αύξηση 33% σε σχέση με το 2021), ενώ τα έσοδά της από τον τουρισμό ήταν 2,8 δισ. δολάρια. Στην Ελλάδα το 2022 είχαμε 27.835.500 αφίξεις τουριστών και συνολικές εισπράξεις 17.631.000.000 ευρώ. Και φέτος, όμως, οι Αλβανοί καταγράφουν σημαντική αύξηση των τουριστών (πάνω από 30% το οκτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου) και βαδίζουν πλέον ολοταχώς προς το φράγμα των 10 εκατομμυρίων. Και ας μην ξεχνάμε ότι η Αλβανία είναι μια χώρα με έκταση 28.748 τ.χλμ., πολύ μικρότερη από την Ελλάδα (131.957 τ.χλμ.). Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Τουρισμού, το επτάμηνο του 2022 η Αλβανία είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως αύξηση τουριστών (ποσοστό 19%) σε σχέση με το 2021, δείγμα κι αυτό της δυναμικής του τουρισμού της.

Οι προορισμοί
Ο ήλιος, η θάλασσα, η άμμος και οι φιλόξενοι άνθρωποι, όπως γράφουν πολλοί ξένοι επισκέπτες της χώρας, σε συνδυασμό με τις χαμηλές τιμές κάνουν την Αλβανία έναν ιδιαίτερα ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Οι παραθαλάσσιες περιοχές στο Ιόνιο (η λεγόμενη Ιόνια Ριβιέρα) και η Αδριατική αποτελούν σημαντικούς πόλους έλξης για τους ξένους. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε ότι τουλάχιστον οι περιοχές που βρέχονται από το Ιόνιο είναι τα εδάφη της Ηπείρου που παραχωρήθηκαν στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος από τους Ευρωπαίους, ιδιαίτερα έπειτα από πιέσεις της Ιταλίας και της Αυστρίας και αποτελούν συνέχεια των μαγευτικών ακτών της Πρέβεζας και της Θεσπρωτίας.

Σε πολλές αναρτήσεις στο TikTok για την προβολή της Αλβανίας, υπάρχουν μαγευτικά τοπία και προτεινόμενοι προορισμοί: Σκόδρα, Μπεράτι, Αυλώνα, Χειμάρρα, Εξαμίλι, χωριό της περιοχής των Αγίων Σαράντα το οποίο είναι χτισμένο σε μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στο στενό της Κέρκυρας και τη λίμνη του Βουθρωτού καθώς και το Θέθι (Thethe), χωριό του Δήμου Σκόδρας που έχει χαρακτηριστεί Προστατευόμενο Ιστορικό Κέντρο από την αλβανική κυβέρνηση και το Εθνικό Πάρκο του οποίου αποτελεί περιοχή εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Επίσης, το Γαλάζιο Μάτι είναι ένα δημοφιλές αξιοθέατο στο χωριό Μουζίνα στον Δήμο Φοινίκης, 20 χλμ. από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Εκεί βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Μπίστριτσα.

Σε άλλες αναρτήσεις προβάλλονται η παραδοσιακή κουζίνα της Αλβανίας, τα μνημεία διαφόρων περιόδων από την Ιστορία της χώρας (αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά, ενετικά, οθωμανικά), αλλά και ορεινοί τουρισμοί που είναι ιδανικοί για πεζοπορία και άλλες ανάλογες δραστηριότητες.

Ανάμεσα λοιπόν στους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της Αλβανίας είναι οι Αγιοι Σαράντα, η αρχαία ελληνική πόλη των Χαόνων Ογχησμός ή Αγχιασμός, το Δυρράχιο, η αρχαία αποικία των Κερκυραίων Επίδαμνος, η Αυλώνα, 7 χλμ. βορειοδυτικά της οποίας βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Αυλώνας, ενώ στο μουσείο της πόλης υπάρχουν αρκετά αρχαία αντικείμενα (6ος-4ος π.Χ. αιώνας) από τον γειτονικό Ωρικό, ιερή πόλη του Απόλλωνα που είχε ιδρυθεί από Ευβοείς, η Λέζα, το Μπορς και βέβαια η Χειμάρρα, η αρχαία ελληνική πόλη Χίμαιρα την οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο ο Εντι Ράμα να μετατρέψει σε τουριστικό παράδεισο. Αυτό είναι δικαίωμά του, βέβαια, άσχετα με το ποιοι θα επωφεληθούν από κάτι τέτοιο.

Τουρκική προπαγάνδα
Ο Ράμα επέλεξε να επιτύχει τον σκοπό του αρπάζοντας τις περιουσίες μειονοτικών Ελλήνων και κρατώντας στη φυλακή τον εκλεγμένο δήμαρχο της πόλης Φρέντυ Μπελέρη. Και επειδή ο Αλβανός πρωθυπουργός συχνά μιλά για ελληνικές παρεμβάσεις στη χώρα του, ας μας πει πώς δέχεται οι Τούρκοι, εκτός από όλα τα άλλα, να αλωνίζουν στην Κονίσπολη, ένα χιλιόμετρο από τα σύνορα της Αλβανίας με την Ελλάδα στη Θεσπρωτία, και να κάνουν προπαγάνδα υπέρ της Τουρκίας και «μαθήματα Ιστορίας» στους Τσάμηδες. Αυτό δεν αποτελεί εχθρική πράξη σε βάρος της Ελλάδας;

Και για να κλείσουμε το θέμα με τις αρχαίες ελληνικές πόλεις της (Βορείου) Ηπείρου που δόθηκαν στην Αλβανία: τα ευρήματα από το Βουθρωτό (αλβ. Butrint), την αρχαιότερη ελληνική πόλη της Χαονίας, και τον Ωρικό οι Αλβανοί τα παρουσιάζουν στα μουσεία τους ως δημιουργήματα του ιλλυρικού πολιτισμού, ενός πολιτισμού που όμως δεν έχει αφήσει κανένα ίχνος. Κάτι ανάλογο με τους Αλβανούς κάνουν βέβαια και οι Τούρκοι, με τα βυζαντινά μνημεία της Κωνσταντινούπολης, τα αρχαία ελληνικά μνημεία στις ακτές του Αιγαίου και αλλού.

Από ποιες χώρες προέρχονται, όμως, οι τουρίστες που επισκέπτονται την Αλβανία; Διαθέσιμα στοιχεία υπάρχουν για το διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022. Σύμφωνα με την ΙΝSTAT (Arrivals of Foreign Citizens):

• το 45% των τουριστών που επισκέφτηκαν την Αλβανία το 2022 προερχόταν από το Κόσοβο (συνολικός αριθμός 2.847.803).
• Ακολούθησαν οι τουρίστες από τη Βόρεια Μακεδονία (541.998, 8,6% του συνόλου των τουριστών).
• το 7,8% των τουριστών ήταν Ιταλοί (495.897),
• το 5,7% Ελληνες (359.142),
• το 5,2% Μαυροβούνιοι (330.284),
• το 2,6% Πολωνοί (166.749),
• το 2,5% Γερμανοί (160.994),
• το 2,2% Βρετανοί (137.490),
• το 1,9% προερχόταν από τις ΗΠΑ (119.208) και
• το 1,3% από τη Σερβία (84.921).

Από τα επίσημα αυτά στοιχεία προκύπτει ότι περισσότεροι από το 50% των τουριστών που επισκέφθηκαν την Αλβανία το 2022 προέρχονταν από γειτονικές χώρες (Κόσοβο και Βόρεια Μακεδονία) με συμπαγείς αλβανικούς πληθυσμούς. Αλλες πηγές ανεβάζουν το συνολικό ποσοστό των Αλβανών του εξωτερικού που επισκέφθηκαν τη χώρα το 2022 σε 70% ίσως και περισσότερο. Πρόσφατα είδαμε αναρτήσεις στα social media Ελλήνων που επισκέφθηκαν την Αλβανία. Το 8μηνο του 2023, 347.452 συμπατριώτες μας (25,47% περισσότεροι με πέρυσι) επισκέφθηκαν τη γειτονική χώρα.

Οι τιμές δωματίων
Πάντως οι τιμές των καταλυμάτων και των προσφερόμενων υπηρεσιών στην Αλβανία ποικίλλουν και δεν είναι τόσο χαμηλές όσο παρουσιάζονται. Στα Τίρανα οι τιμές των δωματίων σε ξενοδοχείο ξεκινούν από 34 ευρώ, ενώ η μέση τιμή για διαμονή μιας εβδομάδας είναι 145 ευρώ τη βραδιά. Στους Αγίους Σαράντα οι τιμές σε ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων ξεκινούν από περίπου 40 ευρώ το βράδυ. Σύμφωνα με τον ιστότοπο kayak.com, η μέση τιμή διαμονής σε δωμάτιο ξενοδοχείου στην πόλη είναι 113 ευρώ.

Στην Αυλώνα οι τιμές των ξενοδοχείων τριών αστέρων είναι προσιτές (35-57 ευρώ). Οι τιμές των ξενοδοχείων τεσσάρων αστέρων όμως είναι αισθητά υψηλότερες, καθώς ξεκινούν από 69 και ξεπερνούν τα 100 ευρώ σε κάποια από αυτά, σύμφωνα με το ίδιο site. Τέλος, στο Δυρράχιο, έναν ακόμα δημοφιλή τουριστικό προορισμό, οι τιμές των ξενοδοχείων τριών αστέρων ξεκινούν από 41 και φτάνουν ως και τα 96 ευρώ. Σχετικά προσιτές είναι οι τιμές αρκετών ξενοδοχείων τεσσάρων αστέρων (69 έως 97 ευρώ). Στο Kayak βρήκαμε και ξενοδοχείο 5 αστέρων στο Δυρράχιο, με μάλλον απαγορευτική τιμή… (205 ευρώ η διανυκτέρευση ανά άτομο). Οι τιμές στο φαγητό είναι σχετικά χαμηλές. Στις παραθαλάσσιες περιοχές βασικό μενού της αλβανικής κουζίνας είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά.
1,30 ευρώ ο καπουτσίνο
Ας δούμε όμως περισσότερα στοιχεία με βάση όσα αναγράφονται στο hikersbay.com: ένας καφές εσπρέσο κοστίζει γύρω στο 1 ευρώ, ενώ ένα καπουτσίνο 1,30 ευρώ. Γεύμα σε φθηνό εστιατόριο κοστίζει από 3,30 έως 12 ευρώ και γεύμα τριών πιάτων για δύο άτομα σε εστιατόριο μεσαίας κατηγορίας κοστίζει από 20 έως 56 ευρώ. Αν κάποιος προτιμήσει γεύμα σε χαμπουργκεράδικο γνωστής αλυσίδας θα πληρώσει κατά μέσον όρο 5,60 ευρώ.

Καθώς πολλοί επιλέγουν την ενοικίαση αυτοκινήτου για τις μετακινήσεις τους στην Αλβανία, να αναφέρουμε ότι η μέση ημερήσια τιμή για την ενοικίαση αυτοκινήτου στη χώρα είναι 90 ευρώ. Με 43 ευρώ, πάντως, μπορεί κάποιος να νοικιάσει ένα οικονομικό αυτοκίνητο. Οσοι θέλουν SUV θα πρέπει να υπολογίζουν γύρω στα 150 ευρώ την ημέρα, ενώ η ενοικίαση βαν κοστίζει γύρω στα 140 ευρώ ημερησίως. Υπάρχουν βέβαια και τα καταλύματα Αirbnb. Ενδεικτικά, σε βίλα στα Τίρανα με 2 υπνοδωμάτια, 3 κρεβάτια, 1 μπάνιο, WiFi και κλιματισμό η διανυκτέρευση κοστίζει 49 ευρώ.

n Σε διαμέρισμα στο Δυρράχιο με 1 υπνοδωμάτιο, 3 κρεβάτια, 1 μπάνιο, κλιματισμό και θέα στη θάλασσα, η τιμή είναι 30 ευρώ/βράδυ.
n Εξοχικό κατάλυμα στην Αυλώνα (1 υπνοδωμάτιο, 3 κρεβάτια, 1 μπάνιο, Wifi, κλιματισμό και κουζίνα) κοστίζει 35 ευρώ τη βραδιά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας έρευνας, το 39,5% των Αλβανών δεν πήγε διακοπές το 2022. Αντίθετα, το 60,5% πήγε διακοπές, κατά μέσον όρο για 7-8 μέρες. Το 12% από αυτούς, μάλιστα, πήγε διακοπές στο εξωτερικό. Πρώτη χώρα προτίμησης ήταν η Ελλάδα, καθώς το 35% των Αλβανών που ταξίδεψε στο εξωτερικό το 2022 επισκέφθηκε τη χώρα μας, ενώ τις επόμενες τρεις θέσεις κατέλαβαν η Ιταλία (17%), έχοντας το ίδιο ποσοστό με την Τουρκία, και το Μαυροβούνιο (10%).

Ο Σιναλέζος θαυμαστής
Ενας από τους πλέον φανατικούς λάτρεις της Αλβανίας είναι ο Βρετανός με καταγωγή από τη Σρι Λάνκα Ρομές Ρανγκανάθαν. Πρόκειται για δημοφιλή στο Ηνωμένο Βασίλειο stand up comedian που παρουσιάζει στο BBC μια ταξιδιωτική σειρά με χιουμοριστική χροιά, η οποία είναι διαθέσιμη και στο Ertflix. Ο ίδιος αποτελεί τακτικό επισκέπτη της γειτονικής χώρας την οποία και εξυμνεί. Ηδη μάλιστα από το 2018 αναφέρει σε ντοκιμαντέρ του ότι «αισθάνεσαι ασφαλέστερος περπατώντας στην Αλβανία απ’ ό,τι στο Λονδίνο».

Η αλήθεια είναι ότι μετά από μια μακρά περίοδο ανασφάλειας, τουλάχιστον στους τουριστικούς προορισμούς της χώρας υπάρχει αυξημένη παρουσία της Αστυνομίας, ενώ και το οδικό δίκτυο της Αλβανίας έχει βελτιωθεί σημαντικά. Ο ενθουσιώδης Σιναλέζος μάλιστα έσπευσε να χτυπήσει τατουάζ και το εθνικό σύμβολο της χώρας, τον δικέφαλο αετό. Τα τελευταία χρόνια έχει καταβληθεί σημαντική προσπάθεια από τις αλβανικές κυβερνήσεις να εμφανιστεί η χώρα τους ως ραγδαία ανερχόμενος τουριστικός προορισμός. Διαφημιστικές καμπάνιες, αναρτήσεις στα social media κ.λπ. εμφανίζουν την Αλβανία ως έναν ονειρικό τόπο διακοπών. Εκείνο που προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία, όμως, είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των τουριστών της γειτονικής χώρας είναι Αλβανοί της Διασποράς, καθώς και Αλβανοί από το Κόσοβο και τα Σκόπια.

Η Αλβανία αποτελεί επίσης έναν τουριστικό προορισμό 1-2 ημερών, καθώς πολλοί περνούν από αυτή για να μεταβούν στο Μαυροβούνιο και την Κροατία. Το γεγονός ότι οι περισσότερες αφίξεις τουριστών γίνονται με αυτοκίνητο επιβεβαιώνει αυτό το γεγονός. Η χώρα άλλωστε δεν διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές για να δεχθεί τόσους πολλούς τουρίστες. Επίσης, οι τιμές δεν είναι καθόλου χαμηλές στα ξενοδοχεία, καθώς ξεπερνούν κατά πολύ τα 100 ευρώ ανά διανυκτέρευση.

Συνεπώς το δήθεν αλβανικό τουριστικό θαύμα μάλλον δεν είναι πραγματικό.

Αλλά και τα τεράστια ποσά που υποτίθεται ότι αφήνουν στην Αλβανία οι τουρίστες ετησίως δεν φαίνεται ότι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι Ιταλοί τουρίστες στην Αλβανία είναι χαμηλού οικονομικού επιπέδου. Πρόσφατο είναι το παράδειγμα Ιταλών που δεν πλήρωσαν τον λογαριασμό σε αλβανικό εστιατόριο, αναγκάζοντας την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι να δώσει εντολή στον Ιταλό πρέσβη στη χώρα να τακτοποιήσει το θέμα…

Τα στοιχεία για τις αρχαίες ελληνικές πόλεις στην Αλβανία προέρχονται από το βιβλίο του Κώστα Ν. Νικολαΐδη «Ιστορία της Αρχαίας Ηπείρου», Γιάννινα, 1995.