Άλλοι πάλι προωθούν ακόμη και τα σπίτια τους ως «το πραγματικό σπίτι του Άη Βασίλη»
Όλοι γνωρίζουν ότι ο Άγιος Βασίλης θα κάνει τον γύρο των Χριστουγέννων, θα στριμωχτεί σε καμινάδες για να μοιράσει δώρα. Ή μήπως όχι;
Το Μπάρι, η ιταλική πόλη στα νότια της Ιταλίας, διεκδικεί την εναλλακτική ιστορία για τον Άγιο Βασίλη εδώ και σχεδόν 1.000 χρόνια αφότου έγινε γνωστό- τουλάχιστον όπως εκείνοι υποστηρίζουν- ότι τα λείψανά του ενταφιάστηκαν κάτω από μια εκκλησία που φέρει το όνομά του.
Τον θρύλο του Άγιου Βασίλη ενέπνευσε ο Άγιος Νικόλαος. Ο Νικόλαος, γνωστός και ως Niklaus ή Nicola, ήταν ένας αληθινός χριστιανός άγιος που γεννήθηκε, όχι στον παγωμένο βορρά, αλλά στα Μύρα, στη σημερινή Τουρκία.
Ο Άγιος Νικόλαος πιστεύεται ότι γεννήθηκε γύρω στο 270 μ.Χ. και πέθανε σε ηλικία 67 ετών. Ήταν σεβαστός στη Μεσόγειο για τη γενναιοδωρία του, ειδικά στο Μπάρι. Αυτός είναι ίσως ο λόγος που οι ναυτικοί έκλεψαν τα οστά του το 1087 και τα μετέφεραν στην πόλη τους. Σήμερα, το μεγαλύτεροι μέρος του σκελετού του Αγίου Νικολάου είναι ενταφιασμένο κάτω από τη Βασιλική του San Nicola, τη μεγαλύτερη εκκλησία στο Μπάρι, όπου την επισκέπτονται τακτικά χριστιανοί όλων των δογμάτων από όλο τον κόσμο.Οι κάτοικοι στο Μπάρι γιορτάζουν τη σύνδεσή τους με τον Άγιο Νικόλαο, αλλά είναι κάπως ανήσυχοι για τον ρόλο του στην εμπορική υπερβολή που είναι τα σύγχρονα Χριστούγεννα.
«Οι ντόπιοι είναι περήφανοι που η πόλη τους είναι δημοφιλής για τρία πράγματα: τα νόστιμα μύδια, τις παρθένες παραλίες και τον Άγιο Νικόλαο δηλαδή τον σύγχρονο Άγιο Βασίλειο», λέει ο Antonio Palumbo, σκηνοθέτης από το Μπάρι που έκανε ένα ντοκιμαντέρ για τη σχέση του αγίου με τον Άγιο Βασίλη. «Αλλά δεν πιστεύουν ότι η λατρεία του αγίου έχει καμία σχέση με τη χριστουγεννιάτικη σύνδεση της πόλης».
Ανάμεσα στους κατοίκους του Μπάρι, λέει ο Palumbo, υπάρχει μια σαφής απροθυμία να αποδεχθούν την ιστορία καταγωγής του Άγιου Βασίλη/Αγίου Νικολάου, εν μέρει επειδή η διάσημη εικόνα ενός άνδρα με λευκά γένια στα κόκκινα επινοήθηκε από Αμερικανούς εμπόρους ανθρακούχου αναψυκτικού.
«Ο πατέρας των Χριστουγέννων θεωρείται ως αουτσάιντερ, μια καταναλωτική φιγούρα που εισάγεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, του οποίου το χαρούμενο κόκκινο πρόσωπο και η στρογγυλή κοιλιά δημιουργήθηκαν και έγιναν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης τη δεκαετία του 1930 από την Coca-Cola για διαφημιστικούς σκοπούς προκειμένου να ωθήσει τις οικογένειες να αγοράσουν το αναψυκτικό επειδή τα παιδιά τη λάτρεψαν». λέει ο Palumbo.
Οι ντόπιοι ωστόσο αντιλαμβάνονται τον τοπικό τους ήρωα ως πολύ διαφορετικό από τον Άγιο Βασίλη.
«Λατρεύουμε τον προστάτη μας Άγιο Νικόλαο, προσευχόμαστε σε αυτόν σε δύσκολες στιγμές, προσέχει παιδιά, νέες γυναίκες, ναυτικούς και εμπόρους», λέει η Maria Rita Mauro, επικεφαλής του τοπικού τουριστικού γραφείου. «Είναι η λατρεία μας και δεν τον βλέπουμε ως Άγιο Βασίλη, απλώς ως Santa Nikolas».
Οι εορτασμοί για το «τοπικό» Άγιο Βασίλη
Οι εορτασμοί για την Ημέρα του Αγίου Νικολάου ξεκινούν στο Μπάρι το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου. Οι ντόπιοι παρακολουθούν τη λειτουργία την αυγή της επόμενης ημέρας και στη συνέχεια πίνουν ζεστή σοκολάτα με τηγανίτες και μπαστουνάκια τηγανισμένης πολέντας που ονομάζονται sgagliozze. Στο δρόμο γίνονται συναυλίες καθώς το άγαλμα του δικού του Αγίου Βασίλη παρελαύνει στην παλιά συνοικία σε ένα τεράστιο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Τα μπαρ και τα ζαχαροπλαστεία είναι μόνιμα ανοιχτά.
Καθώς ο Άγιος Νικόλαος είναι επίσης προστάτης άγιος των ανύπαντρων γυναικών, νεαρά κορίτσια που αναζητούν σύζυγο παραδοσιακά παρατάσσονται στη βασιλική, προσεύχονται για το μέλλον τους, σύμφωνα με την παράδοση. Και μπορεί οι κάτοικοι να μην αναγνωρίζουν την απόλυτη σύνδεση του δικό τους αγίου με τον Άγιο Βασίλη, οι τοπικές εκκλησιαστικές αρχές αναγνωρίζουν και υποστηρίζουν τη σχέση ανάμεσά τους.
Ο πατέρας Giovanni Distante, προϊστάμενος της βασιλικής του San Nicola, λέει ότι είναι το ίδιο πρόσωπο.
«Ο πατέρας των Χριστουγέννων είναι απλώς μια εξέλιξη και μεταμόρφωση του Αγίου Νικολάου, ο οποίος είναι ένας παγκόσμιος άγιος που λατρεύεται σε ολόκληρο τον Χριστιανισμό, δεύτερος μόνο μετά την Παναγία», λέει στο CNN Travel. Η δημοτικότητα του Αγίου Νικολάου στους χριστιανούς παγκοσμίως (εκκλησίες έχουν χτιστεί στο όνομά του μέχρι την Ιαπωνία) θα μπορούσε να εξηγήσει την παγκόσμια απήχηση του Άγιου Βασίλη.
Σύμφωνα με τον πατέρα Gerardo Cioffari, αρχειοφύλακα του ερευνητικού κέντρου της βασιλικής του Αγίου Νικολάου, η εικόνα του Αγίου Νικολάου ως κομιστή δώρων είναι ένα ιστορικό γεγονός, όχι απλώς ένας θρύλος. «Υπάρχει ένα τεκμηριωμένο, διάσημο επεισόδιο που αφηγείται ότι ένα βράδυ πέταξε τρεις σακούλες με χρυσά νομίσματα από το παράθυρο σε τρεις κοπέλες, για να μπορέσουν να έχουν τα χρήματα να κάνουν έναν αξιοπρεπή γάμο». Τα κορίτσια προφανώς δεν είχαν προίκα και ο πατέρας τους τα πίεζε να εκπορνευτούν. Έτσι απέκτησε τη φήμη ως προστάτης των γυναικών.
Στην Ιταλία, ο Άγιος Νικόλαος μεταμορφώθηκε σε Πατέρα Χριστουγέννων το 1500, φέρνοντας δώρα στα παιδιά και γλιστρώντας μέσα από τις καμινάδες, λέει ο Cioffari.
Άγιος Βασίλης ή Άγιος Νικόλαος
«Υποστηρίζω τη σύνδεση γιατί, μέσω του Άγιου Βασίλη, συναντώ εδώ στο Μπάρι ανθρώπους όλων των φυλών που έρχονται για να μελετήσουν την καταγωγή του», λέει. «Οι Ολλανδοί, Βέλγοι, Ελβετοί και Γερμανοί φαν του Άγιου Βασίλη έρχονται όλοι στο Μπάρι, αλλά είναι μια λαογραφία που δεν κυριαρχεί στην πόλη».
Σύμφωνα με την έρευνα του Cioffari, η παγκόσμια μεταμόρφωση του Αγίου Νικολάου σε Άγιο Βασίλη ξεκίνησε το 1600 όταν ο άγιος έγινε γνωστός στον Νέο Κόσμο μέσω Ολλανδών αποίκων στο Νέο Άμστερνταμ, αυτό που είναι το σημερινό Μανχάταν.
«Πολλά αμερικανικά ποιήματα και βιβλία που εκδόθηκαν το 1800, συμπεριλαμβανομένων έργων του Ουάσινγκτον Ίρβινγκ, γράφουν και απεικονίζουν τον Άγιο Νικόλαο να μπαίνει στα σπίτια και να φέρνει δώρα σε παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων και μετά να πετάει μακριά με ένα έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι».
Σε αυτά τα βιβλία, αποκαλείται ακόμα Άγιος Νικόλαος, αν και το χρώμα στα ρούχα του αλλάζει διαρκώς.
Η επιτυχία της κόκκινης στολής που πρότεινε η Coca-Cola σε μια εκστρατεία της δεκαετίας του 1930 «βάφτισε» και καθαγίασε την εικόνα του Άγιου Βασίλη όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, λέει ο Cioffari. Πιθανότατα επειδή θύμιζε το κόκκινο από την ετικέτα του ποτού.
Η Rossella Mauro, πρώην δασκάλα που έχει γράψει πολλά βιβλία για τον Άγιο Βασίλη, λέει ότι νεαρές γυναίκες εξακολουθούν να έρχονται στο ναό το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου για να προσευχηθούν για έναν σύζυγο. «Αισθάνομαι πολύ περήφανος που ο προστάτης μας ενέπνευσε τον Άγιο Βασίλη. Το Μπάρι υπερηφανεύεται για τα λείψανα του πραγματικού πατέρα των Χριστουγέννων και είναι υπέροχο που έχουμε τον σκελετό του στην αυλή μας», λέει.
Η ίδια παρατήρησε ότι ο Άγιος Νικόλαος έχει πρόσφατα αποκτήσει περισσότερα φυσικά χαρακτηριστικά που μοιάζουν με τον Άγιο Βασίλη σε πίνακες ζωγραφικής, τουριστικά αγαλματίδια και φυλαχτά.
«Τώρα απεικονίζεται με μεγάλη κοιλιά και ροδαλά μάγουλα, υπάρχουν μικρές σοκολάτες που πωλούνται στην πόλη με σχήμα Άγιου Βασίλη περισσότερο από τον Άγιο Νικόλαο», πρόσθεσε ενώ σημειώνει ότι ορισμένοι ντόπιοι προωθούν ακόμη και τα σπίτια τους ως «το πραγματικό σπίτι του Άη Βασίλη».
