Στην κοιλάδα του Πάδου στην βόρεια Ιταλία, οι αγρότες κατάφεραν τις τελευταίες δεκαετίες, να μετατρέψουν τους βάλτους γύρω από το ποτάμι που συχνά πλημμύριζε, σε εύφορους ορυζώνες όπου καλλιεργούνται οι μοναδικές στον κόσμο ποικιλίες ρυζιού καρναρόλι και αρμπόριο.
Οι ποικιλίες αυτές ρυζιού, ιδανικές για το περίφημο ιταλικό ριζότο, έχουν ένα ποικιλιακό γενετικό χαρακτηριστικό που τους επιτρέπει να απορροφούν τα καρυκεύματα και το άρωμα.
Σε αυτούς τους ορυζώνες οφείλει η Ιταλία το γεγονός ότι είναι εδώ και δεκαετίες ο μεγαλύτερος παραγωγός ρυζιού στην Ευρώπη, καλλιεργώντας περίπου το 50% του ρυζιού που παράγεται στην ΕΕ.
Παρότι το νερό δεν ήταν ποτέ πρόβλημα σε αυτή την περιοχή της χώρας όπου οι ντόπιοι προσπαθούσαν να το κρατήσουν μακριά με αρδευτικά έργα, όταν έλιωναν οι πάγοι στις Άλπεις και πλημμύριζε ο Πάδος, τώρα η εικόνα είναι αποκαρδιωτική.
Το 2022, ήταν η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 200 ετών που έπληξε τον Πάδο, τον μεγαλύτερο ποταμό της Ιταλίας. Η υδάτινη οδός που αποτελεί τη ζωτική πηγή ενός πολύπλοκου ιστού καναλιών, που κατασκευάστηκαν από τον Μεσαίωνα έως και το 1800, ήταν η ζωτική πηγή ενός πολύπλοκου ιστού καναλιών και η κύρια πηγή ύδρευσης των οριζώνων.
Εκείνο το έτος, η Ιταλία έχασε 64.000 στρέμματα ορυζώνων, σύμφωνα με την Ente Nazionale Risi, την εθνική αρχή ρυζιού, και η παραγωγή ρυζιού μειώθηκε περισσότερο από 30%.
Πέρυσι, η ξηρασία κατέστρεψε περισσότερα από 20.000 στρέμματα μειώνοντας τη σοδειά στο 50% σύμφωνα με τον Filip Haxhari, ερευνητή στο Ente Nazionale Risi.
Ο Francesco Avanzi, υδρολόγος στο ερευνητικό ίδρυμα του Διεθνούς Κέντρου Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης (Cima), εξηγεί ότι η ξηρασία του Πάδου του 2022 προκλήθηκε κυρίως από τις υψηλές θερμοκρασίες και τις χαμηλές χιονοπτώσεις στις Άλπεις. Σχεδόν τα δύο τρίτα του συνόλου του νερού που ρέει στον Πάδο καθ′ όλη τη διάρκεια του έτους προέρχεται από το λιώσιμο του χιονιού των Άλπεων.
Αλλάζουν τις καλλιέργειες
Σήμερα, οι αγρότες ρυζιού που αγωνίζονται να ανακάμψουν από τις επιπτώσεις της ξηρασίας αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον. «Όσο υψηλότερες είναι οι θερμοκρασίες, τόσο πιο συχνά και πιο έντονα θα είναι αυτά τα ακραία φαινόμενα», λέει η Marta Galvagno, βιομετεωρολόγος στην Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος στην Κοιλάδα Αόστα.
Τα τελευταία δύο χρόνια, οι περισσότεροι αγρότες της περιοχής, προσπάθησαν να αλλάξουν τις καλλιέργειες τους για να μειώσουν τους κινδύνους που προκαλεί η κλιματική κρίση. Έτσι, οι παλιοί ορυζώνες έχουν μετατραπεί σε καλλιέργειες καλαμποκιού, που απαιτεί λιγότερο νερό.
Ο Filip Haxhari και η ομάδα του, εργάζονται ωστόσο για την ανάπτυξη νέων ποικιλιών ρυζιού που απαιτούν λιγότερο νερό και είναι πιο ανθεκτικές στις κλιματικές αλλαγές.
«Η ξηρασία του 2022 ήταν αποκαρδιωτική, δεν είχα δει ποτέ τόσα πολλά φυτά να πεθαίνουν σε τόσο μεγάλους αριθμούς», λέει ο Haxhari, που είναι ερευνητής για περισσότερα από 40 χρόνια.
«Το κλίμα αλλάζει συνεχώς και φοβάμαι ότι θα υπάρξουν κι άλλες ξηρασίες», υποστηρίζει μια ντόπια γεωργός, η οποία έχασε το 2022 σοδειά 150.000 ευρώ.
Η αύξηση της τιμής του ριζιού carnaroli classico, ήταν φυσικά αναπόφευκτη καθώς ο «βασιλιάς του ριζότο» είναι εξαιρετικά ευαίσθητος και ευάλωτος στις κλιματικές αλλαγές γεγονός που έχει μετατρέψει το κλασικό ριζότι σε πιάτο γκουρμέ λόγω του κόστους του.
Όμως οι Ιταλοί παραγωγοί επιστράτευσαν κι άλλα όπλα για να κρατήσουν τις ιδιαίτερες ποικιλίες ρυζιού τους, που αναπτύχθηκαν πριν από 100 χρόνια, στην αγορά.
Τον τελευταίο χρόνο, εκτρέπουν τα νερά των καναλιών Cavour στο Chivasso, που είναι κοντά στο Τορίνο και χρονολογούνται από το 1852, στον Πάδο ενώ χρησιμοποιούν ένα σύστημα πυλώνων για να προσαρμόσουν τη στάθμη του νερού και να μην υπερχειλίσει.
Τόσο οι ερευνητές όσο και οι ίδιοι οι αγρότες προσπαθούν να βρούν διεξόδους καθώς το 2022, οι υδάτινες πηγές χιονιού στις Άλπεις μειώθηκαν κατά περίπου 60% από το μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας κάνοντας αυτές τις καλλιέργιες ασύμφωρες.
Ο χειμώνας του 2021-2022 ήταν ο χειρότερος, αλλά και το 2023 ήταν παρόμοιο, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Cima, που διαπίστωσε πως τον Φεβρουάριο οι υδάτινοι πόροι του χιονιού μειώθηκαν κατά 63%.
(με πληροφορίες από Guardian)
