Γράφει ΔΑΝΑΗ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Το χαμάμ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας του Μαρόκου. Για αιώνες οι χώροι τους με τα γαλανόλευκα μωσαϊκά τους -χαρακτηριστικό χρώμα για το διαμάντι του Νότου- αποτελούσαν σημείο συνάντησης για άνδρες, γυναίκες όλων των κοινωνικών τάξεων. «Ντυμένοι» μόνο με τον ατμό, απολάμβαναν ένα μυσταγωγικό τελετουργικό χαλάρωσης, εξαγνισμού και ευεξίας. Το μαύρο σαπούνι σαβόν μπελντί, το απολεπιστικό γάντι κες, και το ζεστό νερό είναι θεμελιώδη στοιχεία για ένα χαμάμ.
Μπορεί να είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς, αλλά μέχρι πριν μερικά χρόνια οι ντόπιοι δεν είχαν την ευκολία και άνεση να διαθέτουν δικό τους μπάνιο. Παράλληλα, το νερό -ιδίως το ζεστό- θεωρείτο πολύτιμο αγαθό. Επομένως για την περιποίησή τους οι κάτοικοι συνέρρεαν στα χαμάμ. Από τα πιο παραδοσιακά, στα πιο σύγχρονα και πολυτελή, η «βεντάλια» των επιλογών είναι τεράστια με τους επισκέπτες στη χώρα να μην παραλείπουν να επισκεφθούν ένα από αυτά για να βιώσουν τη μοναδική εμπειρία.
Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή και η ξηρασία που καταγράφεται τα τελευταία έξι χρόνια στο Μαρόκο επιφέρει επιπτώσεις ακόμα και στην παράδοση του χαμάμ.
Το υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση καλώντας τους αρμοδίους των χαμάμ σε Καζαμπλάνκα, Ταγγέρη και Μπενί Μελάλ, να διατηρήσουν κλειστούς τους χώρους για τουλάχιστον τρεις ημέρες την εβδομάδα -Δευτέρα με Τετάρτη- στο πλαίσιο εξοικονόμησης νερού.
Βέβαια, οι ιδιοκτήτες αντιδρούν υποστηρίζοντας ότι το «λουκέτο» ακόμα και τριών ημερών θα πλήξει σοβαρά το εισόδημά τους, ενώ παράλληλα θα εξακολουθούν να πληρώνουν το λογαριασμό του νερού και του ρεύματος.
Επιπλέον, ισχυρίζονται πως η απενεργοποίηση του συστήματος θέρμανσης για το διάστημα που επιβάλλεται από τις κρατικές αρχές προκαλεί τεχνικές δυσκολίες.
«Προτείνουμε τα χαμάμ να μην κλείνουν τρεις ημέρες την εβδομάδα, αλλά να κλείνουν καθημερινά το πρωί και να είναι ανοιχτά από το μεσημέρι έως τις 21:00. Αυτό γίνεται προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια της θέρμανσης του χώρου για να διατηρείται ζεστός», δήλωσε στο Αssociated Ρress η Φάτιμα Φεντουάκι, πρόεδρος της ένωσης ιδιοκτητών χαμάμ στην Καζαμπλάνκα.
Σύμφωνα με το υπουργείο καταναλώνονται περίπου 140 λίτρα νερού κατά μέσο όρο για έναν άνδρα και 250 λίτρα για μία γυναίκα. Μάλιστα, η χρήση νερού σε ένα γυναικείο χαμάμ αντιστοιχεί στην εβδομαδιαία κατανάλωση οκτώ οικογενειών στα πιο απομακρυσμένα χωριά του Μαρόκου.
Για αυτό το λόγο, η κυβέρνηση επιχειρεί να επιβάλλει μέτρα για τα 12.000 χαμάμ της χώρας, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ισπανίας όπου για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας περιορίζει τη χρήση πλυντηρίων αυτοκινήτου, ποτίσματος σε πράσινους χώρους και το γέμισμα πισίνας.
Ιδιοκτήτες, επισκέπτες και πολιτικοί, όμως, κατακεραυνώνουν την κυβέρνηση τονίζοντας ότι επιλέγει να μην επιβληθεί ανάλογος περιορισμός σε πολυτελή ξενοδοχεία, πισίνες, ιαματικά λουτρά και τον γεωργικό τομέα της χώρας όπου καταναλώνεται η μεγαλύτερη ποσότητα νερού.
«Το μέτρο αυτό δεν φαίνεται να έχει μεγάλο όφελος, ιδίως από τη στιγμή που ο τομέας (των χαμάμ) δεν θεωρείται ένας από τους τομείς που καταναλώνουν το περισσότερο νερό», εξήγησε η Φάτιμα Ζάρα Μπάτα, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων του Μαρόκου.
Όλα αυτά τη στιγμή που περίπου 200.000 εργαζόμενοι απασχολούνται άμεσα ή έμμεσα στα χαμάμ, την ώρα που υπολογίζεται ότι σε αυτά διοχετεύεται μόλις το 2% της συνολικής κατανάλωσης νερού της χώρας, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία του Μαρόκου.
«Εμείς οι εργαζόμενοι, δεν κερδίζουμε όσα κερδίζαμε πριν. Οι πελάτες δεν έρχονται πολύ συχνά. Ακόμα και αν λειτουργούμε την Πέμπτη, την Παρασκευή, το Σάββατο και την Κυριακή, οι πελάτες αποφεύγουν να έρθουν γιατί φοβούνται ότι το χαμάμ θα είναι γεμάτο κόσμο», δήλωσε στο AP η υπάλληλος Φάτιμα Ματάρ.
Καθώς στη χώρα οι θερμοκρασίες εξακολουθούν να είναι υψηλές και οι βροχοπτώσεις βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο, η στάθμη του νερού καταγράφει ανησυχητική πτώση στα μεγαλύτερα φράγματα του Μαρόκου, προκαλώντας ανησυχία σε αγρότες και τοπικές αρχές.
Όπως αναφέρει ο περιβαλλοντολόγος Μουσταφά Λαισάτε στο Africanews, το Μαρόκο, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της περιοχής, «βιώνει ακραία λειψυδρία που δεν παρατηρείται εδώ και 30 χρόνια».
Όσο για το επίπεδο ενός από τα μεγαλύτερα φράγματα, το Αλ Μασίρα, «έχει κατρακυλήσει στο 5%, με τα επίπεδα άλλων φραγμάτων να κυμαίνονται από 25% έως 30% και τα υπόγεια ύδατα έχουν μειωθεί σημαντικά».
Το Μαρόκο, μάλιστα, σημείωσε ρεκόρ ζέστης τον χειμώνα με τον Ιανουάριο να είναι ο θερμότερος μήνας από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή της θερμοκρασίας, το 1940.
Photo: Pixabay
