Οι φάλαινες με τα «δόντια φτυαριού» (spade-toothed) είναι οι πιο σπάνιες στον κόσμο, χωρίς να έχουν καταγραφεί ποτέ ζωντανές. Κανείς δεν ξέρει πόσες είναι, τι τρώνε, ή ακόμα και πού ζουν στην απέραντη έκταση του νότιου Ειρηνικού Ωκεανού. Ωστόσο, οι επιστήμονες στη Νέα Ζηλανδία μπορεί να έχουν επιτέλους στα χέρια τους πολύτιμα στοιχεία για αυτές.
Η εγχώρια υπηρεσία προστασίας της φύσης δήλωσε τη Δευτέρα ότι ένα πλάσμα που ξεβράστηκε σε μια παραλία της Νότιας Νήσου αυτόν τον μήνα πιστεύεται ότι είναι μια φάλαινα του συγκεκριμένου είδους. Το πλάσμα μήκους πέντε μέτρων αναγνωρίστηκε από τα χρωματικά του μοτίβα και το σχήμα του κρανίου και των δοντιών του.
«Γνωρίζουμε πολύ λίγα, πρακτικά τίποτα» για τα πλάσματα αυτά είπε στο Associated Press η Χάνα Χέντρικς από το Τμήμα Διατήρησης. «Αυτό θα οδηγήσει σε μερικές καταπληκτικές επιστημονικές πληροφορίες και σε παγκόσμιο επίπεδο», πρόσθεσε.
Εάν επιβεβαιωθεί ότι το κήτος είναι η συγκεκριμένη φάλαινα, θα είναι το πρώτο δείγμα που βρίσκεται σε κατάσταση που να επιτρέπει στους επιστήμονες να εξάγουν πολύτιμα συμπεράσματα για το τι τρώει, πού ζει και ποιες είναι οι σχέσεις του με τα άλλα είδη.
Μόνο έξι φάλαινες με τα «δόντια φτυαριού» έχουν εντοπιστεί έως σήμερα και όσες είχαν βρεθεί ανέπαφες στις παραλίες του Βορείου Νησιού της Νέας Ζηλανδίας θάφτηκαν προτού το τεστ DNA μπορέσει να επαληθεύσει την ταυτότητά τους, με αποτέλεσμα να χαθεί οποιαδήποτε ευκαιρία μελέτης του είδους.
Αυτή τη φορά, η φάλαινα μεταφέρθηκε γρήγορα σε ψυκτικούς θαλάμους και οι ερευνητές θα συνεργαστούν με τις τοπικές φυλές Μαορί για να σχεδιάσουν πώς θα εξεταστεί, ανέφερε η υπηρεσία προστασίας.
Οι ιθαγενείς της Νέας Ζηλανδίας θεωρούν τις φάλαινες «ιερό θησαυρό» πολιτιστικής σημασίας. Τον Απρίλιο, οι ηγέτες των ιθαγενών του Ειρηνικού υπέγραψαν μια συνθήκη που αναγνωρίζει τις φάλαινες ως «νομικά πρόσωπα», αν και μια τέτοια δήλωση δεν αντικατοπτρίζεται στους νόμους των συμμετεχόντων εθνών.
Τίποτα δεν είναι γνωστό επί του παρόντος για τον βιότοπο των φαλαινών αυτών. Τα πλάσματα καταδύονται για φαγητό και πιθανότατα βγαίνουν τόσο σπάνια που είναι αδύνατο να προσδιοριστεί η θέση τους στον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, όπου βρίσκονται μερικές από τις βαθύτερες ωκεάνιες τάφρους του κόσμου.
Ωστόσο, σύμφωνα με την αρμόδια υπηρεσία, η γενετική εξέταση για την επιβεβαίωση της ταυτότητας της φάλαινας μπορεί να διαρκέσει μήνες.
Χρειάστηκαν «πολλά χρόνια και μια τεράστια προσπάθεια από ερευνητές και ντόπιους» για να εντοπιστούν τα «απίστευτα αινιγματικά» θηλαστικά, υπογράμμισε η Κίρστεν Γιανγκ, ανώτερη λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ που έχει μελετήσει το συγκεκριμένο είδος. Η νέα ανακάλυψη «με κάνει να αναρωτιέμαι – πόσες βρίσκονται στον ωκεανό και πώς ζουν;», πρόσθεσε.
Τα πρώτα οστά spade-toothed φάλαινας βρέθηκαν το 1872 στο νησί Πιτ της Νέας Ζηλανδίας. Μια δεύτερη ανακάλυψη έγινε σε ένα υπεράκτιο νησί τη δεκαετία του 1950 και τα οστά ενός τρίτου κήτους βρέθηκαν στο νησί Ροβινσώνας Κρούσος της Χιλής το 1986. Η αλληλουχία DNA το 2002 απέδειξε ότι και τα τρία δείγματα ήταν του ίδιου είδους – και ότι το ένα ήταν διαφορετικό από άλλες φάλαινες.
Οι ερευνητές που μελετούσαν το θηλαστικό δεν μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν εάν το είδος είχε εξαλειφθεί. Στη συνέχεια, το 2010, δύο νεκρές φάλαινες του εν λόγω είδους εβράστηκαν σε μια παραλία της Νέας Ζηλανδίας. Αλλά θάφτηκαν επειδή υπήρχε η λανθασμένη εκτίμηση ότι επρόκειτο για έναν από τους 13 άλλους πιο συνηθισμένους τύπους ραμφοφάλαινας της Νέας Ζηλανδίας. Αλλά τα δείγματα ιστού – που ελήφθησαν μετά την ταφή τους – αποκάλυψαν την αλήθεια.
