Νέα έρευνα αποκαλύπτει έναν πρωτότυπο τρόπο γυναικών στη Ζιμπάμπουε να επιβιώσουν πέραν του σεξ: Έμαθαν παμπάλαια κόλπα και έγιναν μάγισσες
Ίσως θα περίμενε κανείς, μια γυναίκα που επιτρέπει σε σειρά ανδρών να «πειράζει» με το στόμα τους, το στήθος της και στη συνέχεια να πληρώνεται, ότι εξασκεί το αρχαιότερο επάγγελμα. Σε χρυσωρυχεία όμως, της Ζιμπάμπουε, αυτές οι γυναίκες έχουν βρει τον τρόπο να επιβιώνουν, υιοθετώντας τελετουργικά πάνω σε άνδρες. Οι μάγισσες της Ζιμπάμπουε είχαν ελάχιστες εναλλακτικές.
Ειδικά μετά το 2000, στην αφρικανική χώρα, η παράνομη εξόρυξη χρυσού συνέχισε να κλιμακώνεται.
Ωστόσο, πολλοί άνδρες σε βιοτεχνικές ή μικρής κλίμακας τοποθεσίες εξόρυξης χρυσού αισθάνονται άβολα να εργάζονται με γυναίκες, εξαιτίας της κοινώς διαδεδομένης πολιτιστικής πεποίθησης, ότι οι γυναίκες «μολύνουν» την ιερότητα του χώρου εξόρυξης.
Οι ρόλοι των γυναικών ποικίλλουν μέσα σε αυτόν τον κλάδο: ήταν πωλήτριες, ιερόδουλες ή εργάζονταν στις αλλούβιες αποθέσεις.
Έκτοτε ακολούθησε μια αύξηση των εργαζομένων του σεξ σε τοποθεσίες εξόρυξης χρυσού σε όλη τη χώρα και η πορνεία προσέφερε μια προσοδοφόρα επιχειρηματική ευκαιρία για τις γυναίκες σε μια χώρα με άθλια οικονομία.
«Χρησιμοποιούμε το «muti» για να προσελκύσουμε τους πελάτες μας και να πάρουμε περισσότερα χρήματα»
Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έρευνα δημοσιευμένη στο περιοδικό The Extractive Industries and Society, κάποιες γυναίκες βρήκαν έναν νέο τρόπο να βγάλουν τα προς τα ζην σε μια σκληρή πατριαρχική κοινωνία που τις αποκλείει: τη μαγεία.
Γιατί όμως σκέφτηκαν κάτι τέτοιο για βιοπορισμό όμως;
Το έδαφος ήταν στρωμένο
Στη Ζιμπάμπουε υπάρχει μακρά ιστορία δεισιδαιμονιών για τις γυναίκες και την εξόρυξη. Οι αποκρυφιστικές πρακτικές είναι δημοφιλείς και χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς σκοπούς από διάφορες κοινωνικές ομάδες.
Mετά την από-αποικιοποίηση, οι ανθρακωρύχοι έπεφταν θύματα τσαρλατάνων προφητών και μάντεων που τους υπόσχονταν εύκολη πρόσβαση στον κόσμο της εξόρυξης, εγγυώντας τους πλούσιες φλέβες χρυσού.
Οι άνδρες στα ορυχεία χρησιμοποιούν τον αποκρυφισμό για να αυξήσουν την κυριαρχία και την αρρενωπότητά τους έναντι των άλλων ανδρών, ενώ ανάμεσε στα τελετουρχικά συμπεριλαμβάνεται και η μαριχουάνα (mbanje) για να πάρουν θάρρος και να διώξει τα κακά πνεύματα.
«Μερικές γυναίκες χρησιμοποίησαν αυτούς τους υπάρχοντες κόσμους της πνευματικής ζωής για να κερδίσουν χρήματα μέσω της πνευματικής επιχειρηματικότητας» λένε οι Τζαμπουλάνι Σάμπα, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν και Σάντρα Σκοτ Σβαρτ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στέλεμπος, που δημοσίευσαν την έρευνα.
«Στο Mazowe, για παράδειγμα, ο Nehanda -ένα ισχυρό και σεβαστό προγονικό πνεύμα- εξακολουθεί να λατρεύεται. Οι τεχνίτες ανθρακωρύχοι μοιράστηκαν ιστορίες σχετικά με επισκέψεις σε αυτά τα ιερά για να ζητήσουν συμβουλές από γυναίκες υπό την κατοχή του πνεύματος του Nehanda. Οι μάντεις παρέχουν συγκεκριμένες οδηγίες για τελετουργίες που πρέπει να εκτελούν οι άνδρες σε χώρους εξόρυξης» αναφέρουν σε κοινό τους άρθρο στο The Conversation.
Πιπίλισμα μαστών
Οι δύο επιστήμονες ερεύνησαν την μικρή κοινότητα εξόρυξης του Jumbo στο Mazowe για 13 μήνες, διεξάγοντας συνεντεύξεις με 40 γυναίκες και 20 άνδρες.
Υπήρχαν επίσης πολλές ιστορίες για το πώς οι ανθρακωρύχοι συμβουλεύονταν ηλικιωμένες γυναίκες. Αναφέρθηκε, για παράδειγμα, ότι κάποια βοήθησε τους ανθρακωρύχους μέσω «τελετουργικών γοητείας», δηλαδή οι ανθρακωρύχοι ρουφούσαν το στήθος της και μετά χτυπούσαν μια χρυσή ζώνη.
«Ενώ αυτές οι ιστορίες απεικονίζουν έναν «μυθικό» παραγωγικό ρόλο που παίζουν οι γυναίκες σε τελετουργικές πρακτικές, δείχνουν επίσης πώς αυτή η εξορυκτική κοινότητα αντιμετωπίζει το γυναικείο σώμα. Σε αυτή την περίπτωση, συνδέεται με καλή τύχη και ταυτόχρονα θάνατο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το πιπίλισμα των μαστών θεωρήθηκε ιερή δραστηριότητα και οι ανθρακωρύχοι υποτίθεται ότι τιμούσαν την αγνότητα της πράξης» λένε οι δύο επιστήμονες.
Σύμφωνα με τους δύο ειδικούς, αυτές οι τοπικές πεποιθήσεις έχουν ρίζες στην προαποικιακή ιστορία της χώρας. «Όπως πολλοί πολιτισμοί σε όλη την Αφρική, τα χυτήρια σιδήρου της Ζιμπάμπουε χρησιμοποιούν παραδοσιακά χαρακτηριστικά γυναικείου σώματος για τη διακόσμηση και τη δημιουργία των σχημάτων των εργαλείων εξόρυξης τους» λένε.
Πορνεία και μαγεία μαζί
Οι ιερόδουλες στην περιοχή ανέπτυξαν επίσης νέες στρατηγικές για να βγάλουν τα προς το ζην, να αξιοποιήσουν τα τελετουργικά και να χρησιμοποιήσουν τις φήμες που κυκλοφορούν στην κοινότητα. Αυτές οι γυναίκες απέκτησαν κατανόηση της κοινωνικής οικονομικής δυναμικής των οικισμών εξόρυξης: όταν ορισμένοι ανθρακωρύχοι παίρνουν χρήματα από την πώληση χρυσού, τα ξοδεύουν σε αλκοόλ και σεξ.
Ωστόσο, ορισμένοι άντρες στην κοινότητα φοβούνταν την αντιπροσωπεία των εργαζομένων του σεξ που χρησιμοποιούσαν τελετουργίες. Αναφέρονταν σε αυτές τις γυναίκες ως «σπερματοζωάρια» που κρατούσαν κρυφά χρησιμοποιημένα προφυλακτικά για να πάνε το σπέρμα σε «μάγισσες» για να δημιουργήσουν φίλτρα για μπάνιο. Πιστεύεται ότι αυτό θα τις έκανε ελκυστικές σεξουαλικά.
Μια εκ των ιερόδουλων που χρησιμοποιούν τελετουργικά είπε: «Χρησιμοποιούμε το muti για να προσελκύσουμε τους πελάτες μας και να πάρουμε περισσότερα χρήματα για να ταΐσουμε τις οικογένειές μας – σε σύγκριση με τους άνδρες μας που συνήθως θέλουν τα χρήματα για να ξοδέψουν και να πίνουν αλκοόλ».
Έτσι, οι γυναίκες, αντί να είναι απλώς «ρυπαντές των ορυχείων», οι δύο επιστήμονες εντόπισαν ότι έχουν κεντρική θέση για να κατανοηθεί η τελετουργική ζωή στις εξορύξεις χρυσού στη Ζιμπάμπουε.
Με πιο απλά λόγια, οι δύσμοιρες γυναίκες της αφρικανικής χώρας, βρήκαν τρόπο να επιβιώσουν χάρη στην αφέλεια μια πατριαρχικής κοινωνίας που συνεχίζει να τις καταδικάζει.
