Σκηνή πρώτη: Το πρωί της 25ης Φεβρουαρίου του 2022, μόλις 24 ώρες μετά την έναρξη της ολομέτωπης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Πάπας Φραγκίσκος επισκέπτεται την πρεσβεία της Ρωσίας, στη via della Conciliazione, κοντά στην Αγία Εδρα. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν που εκδίδεται εκ των υστέρων, ήθελε να «εκφράσει την ανησυχία του αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία». Αυτή η αδέξια πρωτοβουλία, κόντρα στις διπλωματικές πρακτικές, είναι η πρώτη μιας σειράς από λάθη, εσφαλμένες κρίσεις και αμφισημίες στην οποία παρέσυρε τον Φραγκίσκο ο παθιασμένος πασιφισμός του – ενδεχομένως και κάποιες αντιαμερικανικές προκαταλήψεις.
Μέχρι τον Μάιο του 2022, ο Φραγκίσκος ζητούσε συνεχώς τερματισμό των μαχών, αρνούμενος να αναγνωρίσει την ευθύνη του Βλαντίμιρ Πούτιν και της Ρωσίας. Υπέρ μιας επίλυσης της σύγκρουσης μέσω της συζήτησης, δήλωσε ότι θα ήθελε να δει πρώτα τον Πούτιν προτού ταξιδέψει στο Κίεβο. Οταν ο ρώσος πρόεδρος αρνήθηκε να ανταποκριθεί, ο Πάπας κατέληξε να εκφράσει δημόσια λύπη για τη στάση του, λέγοντας ωστόσο πως θα συνέχιζε να «επιμένει».
Σε μια συνέντευξη – ορόσημο στην ιταλική Corriere della Sera στις 3 Μαΐου 2022, άφησε να εννοηθεί ότι ο «θυμός» του Κρεμλίνου μπορεί να «διευκολύνθηκε» από «τα γαβγίσματα του ΝΑΤΟ στην πόρτα της Ρωσίας». Στους δημοσιογράφους που τον ρώτησαν, στην ίδια συνέντευξη, αν είναι «δίκαιο» να παραδίδονται δυτικά όπλα στην Ουκρανία, είπε πως δεν ξέρει πώς να απαντήσει, «είμαι πολύ μακριά», προσθέτοντας ωστόσο ότι «το εμπόριο όπλων» είναι «σκάνδαλο». Ακόμα μεγαλύτερο σάλο προκάλεσε μια άλλη συνέντευξη που παραχώρησε τον Μάρτιο του 2024 στο ελβετικό τηλεοπτικό δίκτυο RSI, όταν φάνηκε να εισηγείται τη συνθηκολόγηση της Ουκρανίας: «Πιστεύω ότι ο ισχυρότερος είναι εκείνος που βλέπει την κατάσταση, που σκέφτεται τον λαό, που έχει το θάρρος της λευκής σημαίας, της διαπραγμάτευσης», δήλωσε.
Με τον καιρό, η επιθυμία του να διαμεσολαβήσει υπέρ της ειρήνης προσέκρουσε σε τόσους τοίχους που το Βατικανό αποφάσισε να επικεντρωθεί στο ανθρωπιστικό κομμάτι των συζητήσεων. Χάρις στις προσπάθειές του, 388 παιδιά της Ουκρανίας που είχαν απαχθεί στα κατεχόμενα εδάφη και είχαν μεταφερθεί στη Ρωσία επέστρεψαν στην πατρίδα και τους δικούς τους. Ο Φραγκίσκος δεν μετέβη τελικά ποτέ ούτε στη Ρωσία ούτε στην Ουκρανία. Και δεν κατάφερε ποτέ να δει ή να μιλήσει στον Πούτιν. Συναντήθηκε ωστόσο δύο φορές με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος έστειλε αμέσως συλλυπητήριο μήνυμα για την αποδημία του και αναμένεται να παρευρεθεί, αύριο, στην κηδεία του στη Ρώμη.
Σκηνή δεύτερη: Είναι τέλη Μαΐου του 2014, ο Πάπας Φραγκίσκος πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ και τους Αγίους Τόπους. Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου τον καλωσορίζει σημειώνοντας ότι «ο Ιησούς ήταν εδώ, σε αυτή τη γη. Μιλούσε εβραϊκά». Ο ποντίφικας τον διορθώνει απαλά: «Αραμαϊκά». Αυτή η σύντομη, παιγνιώδης συνομιλία περιγράφει ίσως με τον καλύτερο τρόπο τη σχέση του με τον εβραϊκό κόσμο: ζεστή και φιλική, αλλά και σκληρά ειλικρινής όποτε χρειαζόταν.
Στη διάρκεια εκείνης της επίσκεψης, ο Φραγκίσκος προσευχήθηκε τόσο στο Τείχος των Δακρύων όσο και στο ισραηλινό τείχος «ασφαλείας» γύρω από τη Βηθλεέμ. Προέτρεψε Ισραηλινούς και Παλαιστινίους «να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια» για μια «δίκαιη και βιώσιμη λύση» δύο κρατών. Την επόμενη χρονιά, το Βατικανό αναγνώρισε επίσημα το κράτος της Παλαιστίνης. Υποστηρικτής του διαλόγου ανάμεσα στον Καθολικισμό και τον Εβραϊσμό, ο Πάπας επισκέφθηκε το 2016 τη συναγωγή της Ρώμης, όπου έτυχε θερμής υποδοχής.
Μετά την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση που πραγματοποίησε η Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023, ο Φραγκίσκος συναντήθηκε τόσο με οικείους ισραηλινών ομήρων στη Γάζα όσο και με Παλαιστίνιους που υπέφεραν από τις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις. Στη χριστουγεννιάτικη ομιλία εκείνης της χρονιάς, χαρακτήρισε την επίθεση της Χαμάς αποτρόπαια, λέγοντας παράλληλα ότι τα ισραηλινά πλήγματα στη Γάζα θερίζουν μια «τρομακτική σοδιά» αθώων αμάχων.
Τον Δεκέμβριο του 2024, έπειτα από έναν ισραηλινό βομβαρδισμό στη Γάζα που σκότωσε επτά παιδιά της ίδιας οικογένειας, ο Φραγκίσκος εξέφρασε συγκίνηση και θυμό: «Αυτό είναι σκληρότητα, δεν είναι πόλεμος», δήλωσε. Συμβολικά, μάλιστα προσευχήθηκε μπροστά από μία φάτνη όπου ο Χριστός αναπαυόταν πάνω σε μία κεφίγια.
Η κατάσταση στη Γάζα δεν έπαψε ποτέ να βασανίζει τον αργεντινό κληρικό. «Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, αυτό που συμβαίνει στη Γάζα έχει τα χαρακτηριστικά της γενοκτονίας», έγραψε σε ένα βιβλίο τον Νοέμβριο του 2024. Ο Φραγκίσκος τηλεφωνούσε κάθε βράδυ στη μικρή εκκλησία της Αγίας Οικογένειας στη Γάζα, μάθαινε λοιπόν εκ των έσω τι συνέβαινε εκεί. Στο πασχαλινό μήνυμα που διάβασε συνεργάτης του λίγες ώρες πριν από το τέλος, κατήγγειλε για πολλοστή φορά τη «δραματική και κατάπτυστη ανθρωπιστική κατάσταση» στη Γάζα, προειδοποιώντας παράλληλα για ένα «κλίμα αυξανόμενου αντισημιτισμού».
Μόνο ο ισραηλινός πρόεδρος, ο Ισαάκ Χερτζόγκ, έστειλε συλλυπητήρια για την αποδημία του Πάπα, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν είπε λέξη. Ενας λογαριασμός του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών στο X, βέβαια, ανέβασε ένα μήνυμα που έγραφε «Αναπαύσου εν ειρήνη, Πάπα Φραγκίσκο. Ας είναι η μνήμη του ευλογία». Επειτα από λίγο, όμως, το μήνυμα διαγράφηκε – είχε, λέει, ανεβεί «από λάθος».
Πηγή: TA NEA – Κόσμος
