Οι γυναίκες ξέρουν καλά πως αν κρατήσουν προφυλαγμένα στην ντουλάπα τα φορέματα τους, μετά από έναν κύκλο δέκα περίπου χρόνων θα ξανάρθουν στη μόδα. Αυτή η ανακύκλωση είναι νόμος στην βιομηχανία της μόδας, όμως υπάρχουν και εξαρτήματα που έγραψαν θυελλώδη ιστορία στον κόσμο της γυναικείας ομορφιάς και δεν θα ξαναεμφανιστούν ποτέ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο κορσές.
Γράφει ο Δημήτρης Καμπουράκης
Επί αιώνες ήταν το απόλυτο εξάρτημα για κάθε γυναίκα που ήθελε να θεωρείται όμορφη, αλλά αφότου καταργήθηκε γύρω στη δεκαετία του 1920, δεν επανήλθε. Ο λόγος ήταν απλός: Οι γυναίκες τον φορούσαν, όμως όλες τους ανεξαιρέτως τον θεωρούσαν όργανο βασανισμού. Ποτέ άλλοτε η παροιμία «μπρος στα κάλλη, τι είναι ο πόνος» δεν βρήκε τόσο καίρια εφαρμογή όσο στον κορσέ που είναι λέξη γαλλική.
Με κορσέ εμφανίζονται στις τοιχογραφίες της Κνωσού οι Μινωϊτισσες γυναίκες. Ο Μινωικός κορσές ήταν εξωτερικός, φαινόταν δηλαδή και όχι εσωτερικός όπως πολλούς αιώνες αργότερα. Γενικώς, κατά καιρούς επικρατούσαν αισθητικές αντιλήψεις που ήθελαν τη γυναίκα να φαίνεται είτε εντελώς στενή από τη μέση και πάνω για να τονίζονται τα οπίσθια της, είτε να έχει πολύ στενή μέση. Αυτή τη δουλειά έκανε ο κορσές σε όλες του τις παραλλαγές.
Στην κλασσική αρχαιότητα και στη Ρώμη δεν υπήρχαν κορσέδες, κατά περιόδους όμως οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν μακριές λωρίδες από ύφασμα με τις οποίες φασκιώνονταν εσωτερικά, πότε μόνο στη μέση, πότε και στο στήθος, ανάλογα με τη μόδα. Τον 15ο και 16ο αιώνα οι κορσέδες ήταν ενιαίοι και πίεζαν ταυτόχρονα μέση και στήθος. Τότε άρχισε να πρωτοχρησιμοποιείται η εσωτερική τους ενίσχυση που αρχικά ήταν ξύλινη.
Από το 1800 ως το 1920 επικράτησε η περίφημη μόδα που ήθελε για τη γυναίκα τη «μέση σφήγκας». Εκεί ήταν το πραγματικό μαρτύριο, καθώς ο κορσές ήταν πια ενισχυμένος με μεταλλικές μπανέλες. Με τη βοήθεια κάποιου τρίτου, ο κορσές σφιγγόταν όσο πιο πολύ γινόταν και δενόταν με κορδόνια πίσω στην πλάτη τόσο δυνατά που η γυναίκα δε μπορούσε να αναπνεύσει. Αν και κατά καιρούς έγιναν απόπειρες ν’ αλλάξει αυτή η βασανιστική μόδα, έπεφταν όλες στο κενό για δεκαετίες. Το ίσιο φόρεμα θεωρούνταν συνώνυμο της κακογουστιάς και της ασχήμιας.
Διάσημες γυναίκες της εποχής αρθρογράφησαν εναντίον του φρικτού αυτού εξαρτήματος, πλην κανένας δεν τους έδινε σημασία. Η κατάργηση του ήρθε όταν βελτιώθηκε γενικώς η κοινωνική θέση της γυναίκας στην δυτική κοινωνία, με αισθητικό επακόλουθο να γίνεται δεκτή όπως είναι και όχι όπως την κατασκευάζουν οι αντιλήψεις των ανδρών. Καθοριστικός για την παρακμή του ήταν ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Κατά την διάρκεια του, εκατομμύρια γυναικών βρέθηκαν να εργάζονται στα χωράφια και στα εργοστάσια, μακριά από την επίβλεψη των ανδρών που σκοτώνονταν στα μέτωπα.
Οι γυναίκες της Ευρώπης χειραφετήθηκαν αναγκαστικά και γρήγορα μέσα στις σκληρές πολεμικές συνθήκες, με αποτέλεσμα όταν οι σύζυγοι γύρισαν πίσω να τις βρουν δίχως κορσέδες και με μπόλικη αυτοπεποίθηση για το κορμί τους. Μετά το 1920 επικράτησαν τα ίσια φορέματα και ο κορσές ως υποχρεωτικό αντικείμενο για την ομορφιά μπήκε ανεπιστρεπτί στο ντουλάπι της ιστορίας.
Η βιομηχανία υφασμάτων και ενδυμάτων βέβαια κατασκεύασε αργότερα τον ελαστικό κορσέ που ξέρουμε σήμερα, όμως η χρήση του είναι προαιρετική ανάλογα με τα γούστα κάθε κυρίας και πάντως δεν φοριέται μαζικά. Με την κατάργηση του κορσέ εμφανίστηκε και ο στηθόδεσμος (τον παρουσίασε το 1912 η Γαλλίδα μοδίστρα Μαντάμ Καντόλ) που πήρε τα σκήπτρα και δεν πρόκειται να καταργηθεί ποτέ.
