Στη σκοτεινή ζώνη του λυκόφωτος στα βάθη του ωκεανού, μεταξύ 600 και 800 μέτρων κάτω από την επιφάνεια, υπάρχουν ψάρια που κοιτάζουν προς τα πάνω μέσα από τα διάφανα κεφάλια τους με μάτια σαν μαγευτικές σμαραγδένιες σφαίρες.
Τα μάτια τους είναι σαν τεράστιοι σφαιρικοί φακοί πάνω σε ασημί σωλήνες που θυμίζουν βαρέλια, στοιχείου που τους χάρισε την κοινή ονομασία τους barreleye – Οπισθοπρωκτίδες – (Macropinna microstoma).
Η πράσινη απόχρωση (η οποία στην πραγματικότητα προέρχεται από μια κίτρινη χρωστική ουσία) λειτουργεί ως γυαλιά ηλίου, για να τα βοηθά να εντοπίσουν το θήραμά τους.
Δεν υπάρχει πουθενά να κρυφτεί κανένα ζώο σε αυτά τα βάθη του ωκεανού και πολλά ζώα που ζουν εκεί έχουν φωτεινές κοιλιές που λειτουργούν σαν καμουφλάζ και τα προστατεύουν από τα αρπακτικά του βυθού.
«Αυτά τα συγκεκριμένα ψάρια είναι ένα βήμα μπροστά. Η χρωστική που έχουν στα μάτια τούς επιτρέπει να διακρίνουν μεταξύ του ηλιακού φωτός και της βιοφωταύγειας», είπε στον Guardian, ο Μπρούς Ρόμπινσον, βιολόγος βαθέων υδάτων στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Ενυδρείων Monterey Bay στην Καλιφόρνια.
Βοηθά τα ψάρια αυτά να έχουν καθαρή εικόνα των ζώων που προσπαθούν να καλυφθούν.
Τα σωληνοειδή μάτια του ψαριού είναι εξαιρετικά ευαίσθητα και προσλαμβάνουν πολύ φως, κάτι που είναι χρήσιμο σε αυτά τα βάθη.
«Πάντα μου έκανε εντύπωση ότι τα μάτια τους στόχευαν προς τα πάνω, αλλά το οπτικό πεδίο δεν περιλάμβανε το στόμα τους», λέει ο Ρόμπινσον. «Φανταστείτε να προσπαθείτε να φάτε υπολείμματα φαγητού που επιπλέουν μπροστά σας, ενώ καρφώνετε τα μάτια σας στο ταβάνι» λέει ως παράδειγμα.
Όμως, μετά από χρόνια, ο Ρόμπινσον και οι συνεργάτες του κατάφεραν να δουν από κοντά ένα barreleye ζωντανά μέσα από τις κάμερες υψηλής ευκρίνειας ενός τηλεχειριζόμενου συστήματος.
«Ξαφνικά φώτισε και εκεί είδα ότι μπορούν να περιστρέψουν τα μάτια τους» είπε. Αυτό σημαίνει ότι τα ψάρια μπορούν να παρακολουθούν το θήραμα που παρασύρεται στο νερό μέχρι να βρεθεί ακριβώς μπροστά από το στόμα τους.
Βλέποντας ζωντανά το ψάρι, o Ρόμπινσον παρατήρησε και κάτι ακόμα που είχε διαφύγει στους επιστήμονες μέχρι τότε.
«Είχε αυτό το κουβούκλιο πάνω από τα μάτια του σαν αυτό που έχουν τα μαχητικά αεροσκάφη», είπε αναφερόμενος στο διαφανές μπροστινό μέρος του σώματός του, το οποίο είχε αποσπαστεί από όλα τα δείγματα που είχαν βρει στο παρελθόν οι επιστήμονες.
Πιστεύει ότι αυτό το κουβούκλιο πιθανότατα βοηθά στην προστασία των ματιών του ψαριού καθώς κλέβει τροφή ανάμεσα από τα πλοκάμια των σιφωνοφόρων, των ζώων δηλαδή που επιπλέουν στη βαθιά θάλασσα σαν παρασυρόμενα δίχτυα.
Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει barreleyes με ένα μείγμα τροφής στο στομάχι τους, μεταξύ αυτών και με πλοκάμια από σιφωνοφόρα, καθώς και άλλα ζώα με τα οποία τρέφονται τα σιφωνοφόρα, συμπεριλαμβανομένων κωπηπόδων.
Η τακτική τους μπορεί να είναι να κολυμπούν μέχρι τα σιφωνοφόρα και να τσιμπολογούν το μικρό θήραμα που έχει πιαστεί στα πλοκάμια τους, χρησιμοποιώντας τη διαφανή ασπίδα για να προστατεύσουν τα πράσινα μάτια τους από τσιμπήματα.
Ωστόσο δεν είναι εύκολο ούτε συνηθισμένο να συναντά κανείς αυτά τα ψάρια στη φύση. Στην 30χρονη καριέρα του, ο Ρόμπινσον λέει ότι έχει δει μόνο 8 φορές ζωντανά αυτά τα ψάρια μήκους 15 εκατοστών. «Ξοδεύουμε πολύ χρόνο στην εξερεύνηση εκεί κάτω, οπότε μπορώ να πω με αρκετή σιγουριά ότι είναι αρκετά σπάνιο», λέει.
